هر کسی که زیست شناسی را خوانده است میداند، ما همه مرکب از والدین خود هستیم. مادر 50 درصد از DNA ما را به ما می دهد و پدر ما نیمی دیگر را پر می کند. اما فقط دانش‌آموزانی که واقعاً توجه داشتند احتمالاً به یاد می‌آورند که همه ژن‌ها به طور یکسان تکرار نمیشوند.
بچه اول به کی میره؟
پژوهش‌های گسترده‌ای در این زمینه به عمل آمد. پژوهشگران از روی عکس 122 نفر تلاش می‌کردند کودکان آنها را که بیشتر ندیده بودند، حدس بزنند. آنها کودکان را ندیده بودند، اما از روی عکس‌های یک‌سالگی، ده سالگی و بیست سالگی فرزندان می‌توانستند حدس بزنند هر عکس متعلق به کدام پدر و مادر است! معمولاً مادرها از طریق بوی فرزندشان و یا هر حس درونی دیگر پی به حضور فرزندشان می‌برند. یعنی اگر طفلی را در دوران کودکی از مادر جدا کرده باشند، بعد از گذشت چند سال، مادر می‌تواند فرزندش را از میان سایر بچه‌ها تشخیص دهد و با کمک حس ششم خود در این مورد انتخاب درستی داشته باشد؛ اما این مسئله در مورد پدرها فرق می‌کند.
آنها می‌توانند از روی شباهت خود به فرزندشان، پی به این موضوع ببرند. پژوهشگران تصاویر سر و صورت تعدادی افراد مختلف را با تصاویر سر و صورت کودکان ادغام کردند و از بین آنها عکس‌های جدیدی به دست آوردند. بعد این عکس‌ها را به زوج‌هایی دادند که قصد به سرپرستی گرفتن کودک را داشتند.
مردها برخلاف خانم‌ها عکس‌های کودکانی را انتخاب می‌کردند که به خودشان شباهت داشتند و می‌خواستند بعد از این با کودکی زندگی کنند که بیشترین شباهت ظاهری را با خودشان داشته باشد. برعکس، خانم‌ها اهمیت زیادی به این شباهت نمی‌دادند و موارد دیگری را در نظر داشتند.
والدین دوست دارند پیش بینی کنند که یک نوزاد شبیه کدامیک از آنها خواهد بود. آیا چشمان مادر و موهای پدرشان را خواهد داشت؟ قد بلند خواهد بود یا کوتاه؟ آیا نوزاد دقیقاً شبیه مادر خواهد بود یا بی شباهت است؟ .آیا راهی وجود دارد که بفهمیم کودک شما چگونه خواهد بود؟
فرضیه قدیمی شباهت کودکان
قدیمی‌ها معتقد بودند که بچه‌ها به پدرشان شباهت بیشتری پیدا می‌کنند. این فرضیه قدیمی بعدها کمی تغییر کرد. فرضیه سیر رشد و تکامل انسان‌ها به این مسئله می‌پرداخت که کودکان دست‌کم در سال‌های نخست زندگی‌شان شباهت بیشتری به پدر خود دارند.
این فرضیه بعد از مقایسه عکس‌های یک‌سالگی کودکان با پدرانشان ارائه شد. بسیاری از روانشناسان این فرضیه را رد کردند مقاله کاملی در این زمینه ارائه گردید که بر طبق آن، کودکان در دوران کودکی به هر دو والدین خود شباهت دارند. برخی کودکان شباهت بیشتری به پدر خود پیدا می‌کنند و برخی به مادرشان. پژوهش‌های گسترده‌ای در این رابطه انجام شد و این نتیجه به دست آمد که کودکان در سه روز اول زندگی‌شان شبیه مادرشان هستند؛ اما مادرها اصرار دارند از همان لحظه نخست تولد فرزندشان این جمله را تکرار کنند: «این بچه چقدر شبیه پدرش است!»
نقش ژنتیک
احتمالات مختلفی برای ترکیب دقیق ژن هایی که فرزند می تواند به ارث ببرد وجود دارد، اما همه اینها به DNA برمی گردد. و پیش بینی ظاهر کودک آنقدرها هم که به نظر می رسد آسان نیست. اکثر صفاتی که نوزادان به ارث می برند، نتیجه ژن های متعددی است که با هم کار می کنند تا ظاهر را شکل دهند. وقتی این ژن ها با هم ترکیب می شوند، برخی از اثرات تقویت می شوند و برخی دیگر کاهش می یابد. هنوز بقیه کاملاً خاموش هستند.
مواردی که در آنها ویژگی های اصلی کودک شما مانند رنگ مو و رنگ چشم تحت تأثیر ژنتیک قرار می گیرد.
خصوصیات و ویژگی‌های افراد از طریق ژن‌ها از والدین به کودکان منتقل می‌شود. رشته‌های DNA سفت و محکم در کنار هم قرار می‌گیرند و ساختاری به نام کروموزم را به وجود می‌آورند. در هر سلول انسانی، 23 جفت کروموزم وجود دارد که در یک کیسه به نام هسته ذخیره شده‌اند. کروموزم‌ها حامل ویژگی‌های فیزیکی افراد (مثل بلندی قد، رنگ مو، چشم‌ها و ...) ویژگی‌های رفتاری (مثل هوش) و برخی استعدادهای ذاتی نیز هستند که می‌تواند تحت تأثیر ژن‌ها قرار بگیرد.
ویژگی ژن‌ها
DNA شبیه نردبانی پیچیده است؛ مجموعه‌ای از حروف که مثل یک کتاب راهنما هستند. اطلاعات روی مولکول‌های خاص، مثل پروتئین‌ها و هورمون‌ها، بسیار مهم‌اند. ژن‌ها حرف به حرف کپی میشوند و یک نسخه مشابه به نام RNA را به وجود می‌آورند. هر ژن حاوی یکی از ویژگی‌های خاص و اطلاعات مربوط به آن است.
(مثل رنگ چشم‌ها). از هر یک از والدین یک مجموعه از ژن‌ها به ارث می‌رسد. در هر انسان حدود 23 هزار جفت ژن و یا حتی بیشتر وجود دارد. کودکان یک ژن را از مادر و یک ژن را از پدر می‌گیرند. یعنی یک اسپرم و یک تخمک حاوی یک کپی از هر ژنی است که برای ساخته شدن یک انسان ضروری است. وقتی که اسپرم، تخمک را بارور می‌کند، دو کپی از تمام ژن‌ها حاضر میشوند (46 کروموزم) و یک زندگی جدید به وجود می‌آید. کروموزم‌هایی که جنسیت را تعیین می‌کنند، کروموزم‌های جنسی نام دارند.
تخمک مادر را با xx و اسپرم پدر را با xy نشان می‌دهند. یک جفت xx یعنی اینکه کودک دختر است و یک جفت xy یعنی اینکه کودک پسر است. ویژگی‌های افراد از راه‌های مختلف به فرزندانشان منتقل می‌شود. یک ویژگی، شکل‌های مختلفی دارد؛ مثلاً گروه‌های خونی (O, A, B, AB). هر یک از اشکال مختلف ویژگی‌ها در اثر تنوع در ژن‌ها به وجود می‌آیند.
تنوع در یک ژن را ژن‌های ناهمسان مجاور می‌نامند. اشکال مختلف یک ژن نیز می‌تواند به روش‌های مختلف انتقال یابد. در واقع ژن‌ها بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی هستند که ما تصور می‌کنیم. دانشمندان می‌گویند که نمی‌توان یک ژن نهفته را برای رنگ مو، چشم و یا سایر ویژگی‌های ظاهری در نظر گرفت؛ بلکه مجموعه بزرگی از آنها این اطلاعات را در برمی‌گیرند و انتقال می‌دهند.
بچه ها بیشتر به مادرشان شباهت دارند یا پدر؟
تحقیقات روی نمونه بسیار زیادی از نوزادان نشان می دهد که برخی از نوزادان بیشتر به پدرشان شباهت دارند، برخی از نوزادان بیشتر به مادرشان شباهت دارند و بیشتر نوزادان تقریباً به هر دو والدین شباهت دارند.
از نظر علمی ثابت شده است که ژنتیک باعث می شود افراد بیشتر شبیه پدرشان به نظر برسند تا مادرشان. در واقع، به عنوان یک زن، ممکن است بارها در طول زندگی خود به شما گفته شود که شبیه پدرتان هستید.
چه کسی ژن قوی تری دارد؟مادر یا پدر؟
تحقیقات جدید نشان داده است که ژن‌های پدرتان غالب‌تر از ژن‌هایی است که از مادرتان به ارث رسیده‌اید.
رنگ مو
موهای کودک شما چه رنگی خواهد شد؟ یک قانون کلی برای پاسخ این سوال وجود دارد. پدر و مادری که موهای بلوند دارند، احتمالاً صاحب فرزندی با موهای بلوند خواهند شد (به خصوص اگر بیشتر اعضای خانواده آنها بلوند باشند). این مسئله در مورد والدینی که موهای سیاه، قهوه‌ای و یا قرمز دارند نیز صادق است؛ اما اگر والدین بسیار متفاوت از هم باشند، قضیه کاملاً فرق می‌کند. اگر یکی از والدین موهای قهوه‌ای یا مشکی داشته باشد و دیگری موهای بلوند یا قرمز، کودک آنها احتمالاً موهای تیره خواهد داشت؛ زیرا رنگ قهوه‌ای و مشکی رنگ غالب است.
برای تعیین رنگ مو نوزادان ، چندین جفت ژن را از هر والدین به ارث می برند. این ژن ها رنگ مو و همچنین رنگ چشم و چهره را تعیین می کنند. دانشمندان هنوز به اطلاعات دقیق از تعداد ژن ها ی تاثیرگذار در این موارد دست پیدا نکرده اند اما فرآیند اثرگذاری آنها کشف شده است.
ژن‌هایی که رنگ مو را تعیین می‌کنند، ملانوسیت‌ها یا سلول‌های رنگ‌ساز بدن ما را نیز تنظیم می‌کنند. محل قرارگیری لاستیک‌های نوزادان در طیف سیاه تا قهوه‌ای و قرمز تا بلوند ممکن است با توجه به تعداد ملانوسیت‌ها، رنگدانه‌های این سلول‌ها و میزان تولید هر سایه مشخص شود.
رنگ مو و ملانوسیت ها ی بدن ( سلول های رنگ ساز ) تحت تاثیر یک ژن هستند. طیف رنگی موهای نوزادان از سیاه تا قهوه ای یا قرمز و بلوند با توجه به تعداد ملانوسیت ها و میزان تولید رنگ در این سلول ها تعیین میشوند.
رنگ چشم
بیشتر نوزادان با چشمان مایل به آبی یا مایل به خاکستری متولد می شوند. زیرا سلول های تولید کننده رنگ در عنبیه چشم برای فعال شدن نیاز به قرار گرفتن در معرض نور دارند. در نتیجه، ممکن است تا شش ماه طول بکشد که رنگ چشم نوزاد تثبیت شود.
درست مانند رنگ مو، رنگ چشم توسط ملانوسیت ها تعیین می شود. با گذشت زمان، اگر ملانوسیت ها فقط کمی ملانین ترشح کنند، کودک چشمان آبی خواهد داشت. اگر کمی بیشتر ترشح کنند، چشمان نوزاد سبز یا فندقی به نظر می رسد. زمانی که ملانوسیت ها ملانین زیادی ترشح می کنند، چشم های قهوه ای به وجود می آیند.
به عنوان مثال، اگر هر دو والدین چشم‌های تیره داشته باشند، احتمال تیره شدن چشم‌های کودک زیاد است، زیرا ژن رنگ قهوه‌ای غالب است. اما اگر دو طرف خانواده چشم های آبی وجود داشته باشد، داشتن فرزند چشم آبی برای دو والدین چشم قهوه ای غیرممکن نیست.
اگر یک یا چند پدربزرگ و مادربزرگ نوزاد چشمان آبی داشته باشند، احتمال داشتن نوزادی با چشمان آبی اندکی افزایش می یابد.
اگر یکی از والدین چشم‌های قهوه‌ای و دیگری چشم‌های آبی داشته باشد، معمولاً به احتمال 50/50 کودک چشم‌های قهوه‌ای دارد.
قد و ساختار فیزیکی
آیا کودکتان به قد بلندی همسرتان می‌شود یا به قد کوتاهی خودتان؟ یا چیزی بین شما دو نفر؟ پدر و مادرهای بلند قد، معمولاً کودکان قد بلندی خواهند داشت و والدین کوتاه، فرزندان قد کوتاه. حتی پدر و مادر کوتاه قد می‌توانند فرزندی بلندقد داشته باشند و برعکس. به هر حال هرگونه احتمالی در این زمینه وجود دارد. محیط و شرایط تأثیر زیادی روی رشد کودکان می‌گذارد. کودکانی که تغذیه نامناسبی دارند، حتی اگر پدر و مادر قدبلندی هم داشته باشند، ممکن است کوتاه قد شوند.
اندازه گیری های نوزاد در بدو تولد لزوماً دلیلی بر تخمین قد و وزن در آینده نیست. عوامل زیادی بر قد و وزن نوزاد در هنگام تولد تأثیر می گذارد، از جمله رژیم غذایی مادر در دوران بارداری و همچنین شرایط مختلف سلامت.
هیچ راه قطعی برای تعیین قد کودک در آینده وجود ندارد. حتی نمودارهای رشد نیز ممکن است خطا داشته باشند. جدا از چندین فاکتور ژنتیکی که قد را تعیین می کند، تغذیه و فعالیت بدنی نیز می تواند نقش داشته باشد.
پیش‌بینی وزن کودک
اگر والدین کودک چاق و سنگین باشند، احتمالاً فرزندشان نیز چاق می‌شود؛ زیرا عادات تغذیه و ورزش نکردن به کودکان نیز منتقل می‌شود. اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند چاقی یا لاغری تا 40 درصد از طریق ژنتیک به کودکان انتقال می‌یابد و 60 درصد مابقی تحت تأثیر عادات شخصی، محیط زندگی و برخی رفتارهای فردی است.
تعیین رنگ چشم کودکان
بیشتر نوزادان، با چشم‌های آبی روشن یا خاکستری متولد میشوند؛ ولی رنگ چشم آنها ثابت نمی‌ماند. در طول یک سال نخست رنگ چشم‌های (عنبیه) کودک کم‌کم تغییر می‌کند و رنگ نهایی چشم‌ها در ده ماهگی مشخص می‌شود. والدینی که هر دو چشم‌های قهوه‌ای دارند، می‌توانند صاحب فرزندی با چشم‌های آبی روشن شوند و برعکس. این مسئله کاملاً وابسته به ژن‌هایی است که کودک از پدر و مادر دریافت می‌کند. در واقع راهی برای تعیین قطعی رنگ چشم‌ها وجود ندارد و مشخص نیست که ترکیب ژن‌ها باعث به وجود آمدن چه رنگ چشمی می‌شود.
تعیین میزان مو در آینده
برای پیش‌بینی اینکه آیا پسرتان در آینده کچل می‌شود یا خیر، باید گفت که اگر پدربزرگ پسرتان از طرف مادر کچل باشد، احتمال کچل شدن پسر شما نیز بیشتر می شود؛ زیرا کچلی از جانب پدر از طریق کروموزم x منتقل می‌شود و به عبارت دیگر از پدر به دختر و بعد به پسر انتقال می‌یابد. اگر پدرزن شما کچل باشد، کروموزم x را به دخترش منتقل می‌کند و دخترش هم به فرزند پسرش.
آیا درست است که نوزادان بیشتر شبیه پدر هستند؟
یک باور رایج قدیمی وجود داشت که نوزادان تازه متولد شده بیشتر شبیه پدرشان هستند تا مادرشان. و این موضوع را به عنوان راهی طبیعی برای اطمینان از تعلق فرزند به پدر میداسنتند. . این نظریه در سال 1995 پشتوانه علمی دریافت کرد، زمانی که یک مطالعه نشان داد که مردم در تطبیق عکس‌های کودکان یک ساله با پدرشان تشابه بیشتری احساس می کنند تا با مادرانشان.
با این حال، چندین مطالعه از آن زمان نشان داده است که اکثر نوزادان به هر دو والدین شباهت دارند. حتی یک مطالعه نشان می‌دهد که در سه روز اول زندگی، نوزاد بیشتر شبیه مادر است .
مزایای شباهت به پدر
محققان بر این باورند که وقتی نوزادان شبیه پدرانشان هستند، احتمال بیشتری وجود دارد که پدر «خود» را در نوزاد ببیند و با او ارتباط برقرار کند، و از او مراقبت کند. این تحقیق نشان داد که اگر کودک بیشتر شبیه پدران باشد آنها به طور متوسط 2.5 روز بیشتر را با کودک می گذرانند، محققان بر این باورند که این ملاقات های مکرر با پدر امکان مراقبت، نظارت و حمایت بیشتر از سلامتی و نیازهای اقتصادی کودک را فراهم می کند.
اگر این واقعیت که فرزندتان خیلی شباهتی به شما ندارد شما را آزار می‌دهد، به دنبال ویژگی‌های دیگری باشید که بین شما دو نفرمشترک است. شاید کودک شما همان حالات صورت شما را هنگام تمرکز انجام دهد. یا، شاید کودک نوپای شما در عشق شما به ترشی ها شریک باشد. نکته کلیدی این است که بدانید لازم نیست برای به اشتراک گذاشتن یک پیوند شبیه فرزندان خود باشید.
صرف نظر از ظاهر کودک شما، آنها بخشی از شما هستند و 50 درصد از DNA شما با فرزندتان مشترک است. بنابراین، زیاد نگران ویژگی های جسمانی که کودکتان به ارث برده است نباشید. پس از همه، این ویژگی ها می توانند در طول زمان تغییر کنند. در عوض، با معجزه کوچک خود از زمان لذت ببرید.
