بسیاری از زوج‌ها تمایل دارند جنسیت کودک‌شان همان شود که می‌خواهند و برای رسیدن به این هدف، هر کاری که قدیمی‌ها و جدیدی‌ها و طب سنتی و ... می‌گویند، انجام می‌دهند و در دوران بارداری، هر خوراکی‌ای را که حدس بزنند ممکن است روی جنسیت جنینشان تاثیر بگذارد، می‌خورند. اما متخصصان تاکید دارند که مصرف هیچ خوراکی‌ای در دوران بارداری نمی‌تواند عامل تعیین جنسیت جنین شود و مادران باردار را از خوردن خوراکی‌ها به خصوص آنهایی که ممکن است سلامت جنین و مادر را به خطر بیندازد، بر حذر می‌دارند. به گفته متخصصان، از نظر علمی پس از تشکیل نطفه، تغییر دادن محتوای ژنتیکی جنین غیرممکن است.
خیلی از خانواده‌ها زن را مقصر تولد کودکانی می‌دانند که با جنسیت مورد علاقه آنها به دنیا نمی‌آیند، اما به گفته متخصصان اتفاقا مردان عامل تعیین جنسیت جنین هستند و دلیلش هم این است که مردان با داشتن کروموزوم‌های Y و X و با شانس ۵۰ درصد با اشتراک گذاشتن این کروموزوم‌ها از طریق اسپرم، جنسیت جنین را رقم می‌زنند.
برخی والدین ۳ فرزند پسر یا دختر دارند و ترجیح می‌دهند که فرزند چهارم جنسیت مخالف داشته باشد، اما راهی جز آزمون و خطا نمی‌شناسند. آیا واقعا راهی برای تعیین جنسیت جنین وجود ندارد و والدین مجبورند با بارداری‌ها و زایمان‌های متعدد مدام شانس خود را برای داشتن پسر یا دختر امتحان کنند؟
۴ روش متداول برای تعیین جنسیت
در حال حاضر روش‌هایی برای تعیین جنسیت جنین قبل از بارداری زن یا قبل از تشکیل جنین وجود دارد که ۴ روش متداول‌ترند؛ تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی جنین یا PGD، تلقیح داخل رحمی اسپرم که به IUI معروف است، IVF یا باروری آزمایشگاهی و تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم که با نام اختصاری ICSI شناخته می‌شود.
در میان این روش‌های IUI و IVF رایج‌تر و معروف‌ترهستند. هرچند هرکدام مزیت‌ها و معایبی نیز نسبت به یکدیگر دارند. دکتر محمدابراهیم پارسانژاد، فلوشیپ نازایی (IVF) و رئیس هیئت مدیره انجمن علمی تخصصی باروری و ناباروری ایران در گفتگو با همشهری‌آنلاین می‌گوید: اگر علمی برخورد کنیم، تعیین جنسیت ۱۰۰درصد جواب می‌دهد. چون ما مثلا در روش IVF از همان ابتدا جنسیت جنین را تعیین می‌کنیم.
این فلوشیپ نازایی می‌گوید: البته این تکنیک بستگی به این دارد که زن با روش IVF بارور شود یا نه که باید بگویم احتمال باروری با این تکنیک فقط ۳۷ درصد است.
بالاخره جنسیت بچه، دست زن است یا مرد؟
خیلی‌ها تصور می‌کنند زنان چون مسئولیت بارداری را بر عهده دارند، تعیین جنسیت جنین هم دست آنها است. این تصور در قدیم بسیار رایج بود و به خاطر آن زن را بسیار سرزنش می‌کردند یا همسر دیگری انتخاب می‌کردند تا برای آنها پسر به دنیا بیاورد. امروز به دلیل افزایش آگاهی در جامعه، این طرز فکرکمرنگ شده اما هنوز هستند خانواده‌هایی که زن را به دلیل زایمان پیاپی دختر یا پسر سرزنش می‌کنند.
اما به گفته متخصصان ژنتیک، مردها عامل ژنتیکی تعیین جنسیت جنین هستند. بنابراین اگر مردی همسر خود را به بهانه‌هایی مثل این که «دختر زاست» سرزنش کند، سخت در اشتباه است. چراکه این مسئله از جانب زن نیست و این مردها هستند که با شانس ۵۰ درصد با اشتراک گذاشتن کروموزوم Y و X از طریق اسپرم، جنسیت پسر با دختر جنین را رقم می‌زنند. طبق گفته متخصصان، زنان با داشتن دو کروموزوم X، از لحاظ کروموزومی نقش تعیین‌کننده‌ای در جنسیت جنین ندارند و مردها با داشتن کروموزوم‌های Y و X جنسیت ژنتیکی جنین را مشخص می‌کنند.
در این میان تکنیک‌های کلینیکی مانند IVF، IUI و ... می‌توانند سهم و نقش موثری در تعیین جنسیت جنین داشته باشند. در IVF تحریک، بازیابی، لقاح و انتقال تخمک انجام می‌گیرد، اما در IUI، پزشکان اسپرم را با توجه به جنسیت مورد نظر والدین به رحم تزریق می‌کنند تا زمان رسیدن آن به تخمک کاهش یابد. این روش معمولا پیش از IVF و برای زنان زیر ۳۵ سال توصیه می‌شود.
به گفته متخصصان، برای موفق بودن IVF و IUI آی یو آی، یک تخمک باید در آزمایشگاه را بارور شود. سپس آزمایشگاه تخمک را در پوشش داخلی رحم می‌کارد تا رحم آن را به نوزاد تبدیل کند.
تعیین جنسیت هم قوانینی دارد
اما تعیین جنسیت هم قوانینی دارد و این طور نیست که هر خانواده‌ای از راه رسید و تقاضا کرد، مراکز ناباروری، جنینی با جنسیت دلخواه‌شان به آنها تحویل دهند.
رئیس هیات مدیره انجمن علمی تخصصی باروری و ناباروری ایران درباره شرایط تعیین جنسیت می‌گوید: این طور نیست که هرکس از راه رسید، بگوید جنسیت بچه‌ام فلان باشد و ما هم قبول کنیم. چون اگر بخواهیم دست باز عمل کنیم، توازن بین جمعیت دختران و پسران در جامعه به هم می‌خورد. تعیین جنسیت هم جنبه اخلاقی و قانونی دارد و هم جنبه علمی.
پارسانژاد با اشاره به این که این کار شیوه‌نامه و قانون دارد، توضیح می‌دهد: یکی از قوانین این است که هیچ زنی در بارداری اول نمی‌تواند چنین درخواستی داشته باشد. اگر زنی دو فرزند پسر دارد و یک دختر بخواهد یا برعکس، می‌تواند درخواست تعیین جنسیت بدهد. درضمن تعیین جنسیت در زنانی موفق می‌شود که احتمال بارداری زن مثلا با روش IVF بالا باشد.
به گفته دکتر پارسانژاد، بارداری به روش IVF در بهترین مراکز ناباروری دنیا هم بین ۳۰ تا ۳۷ درصد جواب می‌دهد؛ یعنی از حدود ۱۰۰ زوج که IVF انجام می‌دهند، فقط ۳۷ درصد (حدود یک‌سوم) بارور می‌شوند. با این توضیحات باید بگویم تعیین صد درصدی جنسیت فقط به احتمال باروری زن در این تکنیک بستگی دارد. اگر باروری زن با تکنیک IVF موفقیت‌آمیز باشد، جنسیت جنین هم قطعا همان خواهد شد که خود والدین در ابتداری کار خواسته بودند.
جزئیات باوری ازطریق IUI و IVF
این فلوشیپ نازایی درباره جزئیات باوری از طریق تکنیک IVF توضیح می‌دهد: در این تکنیک تخمک از زن و اسپرم از مرد گرفته می‌شود و در لوله آزمایش با هم ترکیب می‌شوند که تبدیل به جنین می‌شود. جنین ایجادشده ۴ تا ۵ روز در آزمایشگاه نگهداری می‌شود و بعد به رحم زن منتقل می‌شود. از شروع پروسه IVF تا زمان تشکیل جنین حدود یک ماه یا کمی بیشتر طول می‌کشد. یکی دو روز هم طول می‌کشد تا جنین از لوله رحم وارد رحم شود.
این پزشک درباره باروری به شیوه IUI هم می‌گوید: باروری به شیوه IUI نسبت به IVF هزینه کمتری دارد و کمتر تهاجمی است. معمولا توصیه می‌شود که زوج‌ها قبل از اقدام به IVF، سه دوره IUI را امتحان کنند که خیلی از آنها با توجه به امکان بالای موفق بودن IUI، نیاز یه IVF پیدا نمی‌کنند. اما عده‌ای هم با شیوه IVF باردار می‌شوند و تعیین جنسیت جنینشان هم در همین شیوه برای آنها تعیین می‌شود.
هزینه‌های تعیین جنیست
پیگیری‌های همشهری هم نشان می‌دهد که هزینه این تکنیک‌های آزمایشگاهی برای تعیین جنسیت با یکدیگر متفاوت است و بسته به موفقیت آن گران‌تر هم می‌شود. به عنوان مثال IVF به دلیل این که بیشترین موفقیت را دارد، ۶۰ تا ۷۰ میلیون برای خانواده‌ها آب می‌خورد. قیمت PGD هم به عنوان دومین روش موفق بر اساس تعداد جنین تعیین می‌شود به عنوان مثال ۴ جنین ۲۱ میلیون تومان. IUI هم ارزان‌ترین و متداول‌ترین روش تعیین جنسیت است اما به نسبت دو روش قبلی قیمت کمتری دارد، چیزی حدود ۷ تا ۸۰ میلیون تومان. البته که انتخاب یک روش دست شما هم نیست و پزشک بر اساس ارزیابی‌ها موفق‌ترین روش را به شما توصیه و پیشنهاد می‌دهد.
شانس موفقیت
احتمال موفقیت در روش‌ها هم با هم تفاوت دارد. پزشکان شانس موفقیت در روش PGD را بالا عنوان کرده و تاکید می‌کنند تنها ۲ تا ۳ درصد احتمال خطا در این روش وجود دارد. شانس بارداری بالینی با این روش ۹۵ درصد و موفقیت چندقلوزایی در زنان بالای ۳۷ سال هم ۹۵درصد است. متخصصان همچنین تاکید می‌کنند که مهم‌ترین مزیت روش PGD این است که می‌توان جنین‌هایی را انتخاب کرد که هیچ اختلال ژنتیکی یا ناهنجاری کروموزومی ندارند. البته نتایج PGD همواره به کیفیت نمونه‌های جنینی و دقت مراکز PGD بستگی دارد.
در روش IUI هم اگر در روند تعیین جنسیت جنین، داروهای باروری استفاده شود، درصد موفقیت ۱۵ تا ۲۵درصد افزایش پیدا می‌کند. به طور متوسط، زنان جوان‌تر از ۳۵ سال در هر بار استفاده از روش آی‌یوآی ۱۰ تا ۲۰درصد شانس بارداری دارند، درحالی‌که این رقم در زنان بالای ۴۰ سال به احتمال دو تا پنج درصد می‌رسد.
تعیین جنسیت با IVF و آزمایش ژنتیک قبل از لانه‌گزینی پیشرفته‌ترین روش انتخاب جنسیت با دقت ۱۰۰درصدی است. در طی این روش، تعداد کمی از سلول‌های یک جنین ساخته شده از طریق IVF، چندین روز پس از لقاح از جنین خارج می‌شود و برای تجزیه و تحلیل کروموزومی به آزمایشگاه ژنتیک فرستاده می‌شود.
به طور کلی احتمال موفقیت تعیین جنسیت از طریق دو روش PGD و IVF بیشتر است اما گفته می‌شود که در روش IVF نرخ موفقیت حدود ۵۰ درصد افزایش پیدا می‌کند
