مجازات اعدام به عنوان سنگین‌ترین مجازات در تاریخ بشریت به حساب می‌آید. روش‌های اجرای این مجازات معمولاً با اعتقادات ماورایی، شدت جرم، انگیزه مرتکب، مسائل سیاسی و امنیتی، باور‌های دینی و مصالح اجتماعی ارتباط داشته است و دارد.
از شیوه‌ی اعدام هنوز در بسیاری از کشور‌های دنیا، چه در شرق و چه در غرب به عنوان مجازات جرایم مختلف استفاده می‌شود، موضوعی که همواره بسیار بحث برانگیز بوده و موافقان و مخالفان زیادی داشته است.
در ادامه مروری بر انواع شیوه‌های اعدام در دنیا خواهیم داشت.
گردن زدن
اغلب اعدام‌ها در عربستان سعودی هنوز به شیوه‌ی گردن زدن با شمشیر انجام می‌شود. این شیوه از اعدام تنها در عربستان صورت می‌گیرد و از آن به عنوان مجازات جرایم مختلفی استفاده می‌شود، از جمله قتل، ارتداد، همجنسگرایی، جادوگری و مصادیق «جنگ با خدا».
طی سالیان آمار اعدام در عربستان سعودی با افزایش رو به رو بوده است. تنها در روز ۱۲ مارس سال ۲۰۲۲، عربستان ۸۱ نفر را به این شیوه اعدام کرد که بزرگ‌ترین اعدام دسته جمعی در سال‌های اخیر بوده است؛ و این علیرغم وعده‌های این کشور برای کاهش اعدام‌های خود بوده است.
از سال ۲۰۱۵، از زمان ورود محمد بن سلمان به عرصه‌ی سیاست عربستان، تعداد اعدام‌های سالیانه در این کشور در بازه‌ی زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ با رشدی ۸۲ درصد رو به رو شد.
اعدام با تزریق
این شیوه اولین بار در سال ۱۹۷۷ در آمریکا انجام گرفت، اما حالا در چین و بخش‌هایی از آفریقا و آسیا نیز از آن استفاده می‌شود و اعدام با تزریق یکی از رایج‌ترین شیوه‌های اعدام است که امروزه هنوز صورت می‌گیرد. در این شیوه دست و پای فرد محکوم بسته می‌شود و معمولاً به او باربیتورات، ماده‌ی فلج کننده و محلول پتاسیم تزریق می‌شود که او را بیهوش می‌کند، تنفسش را متوقف می‌کند و بعد از ایجاد آریتمی قلبی (اختلال در ریتم قلب)، جانش را می‌گیرد.
اعدام با تزریق را شیوه‌ی انسانی تری برای اعدام می‌دانند، اما این روش هم نقص‌هایی دارد. اشتباه محاسباتی طی مراحل اعدام می‌تواند باعث شود فرد محکوم مرگ طاقت فرسایی را نه در حالت بیهوشی، بلکه در هوشیاری تجربه کند. برای مثال، در سال ۲۰۰۶ مرگ محکومی به نام جوزف لوییس کلارک در آمریکا به این شیوه ۹۰ دقیقه به طول انجامید و این فرآیند برای محکومی دیگر به نام جوزف وود ۲ ساعت به طول انجامید و او پیش از مرگ ۱۵ شات تزریق دریافت کرده بود.
ماهیت پزشکی این روش از اعدام نیز باعث مشکلاتی شده است، چرا که اجرای اعدام با تزریق توسط متخصصانی انجام می‌شود که برای حفظ جان انسان قسم پزشکی خورده اند.
از سال ۱۹۷۹ تا ۲۰۲۳ در آمریکا ۱،۳۹۲ مورد اعدام با تزریق انجام شده که آن را به اصلی‌ترین شیوه‌ی اعدام در این کشور بدل ساخته است.
تیرباران
یکی از شیوه‌های اعدام در آمریکا تیرباران است، اما آخرین مورد انجام آن به سال ۲۰۱۰ برمی گردد که در مورد محکومی بود که یک وکیل را به قتل رسانده بود.
این شیوه از اعدام قرار بود در سال ۲۰۱۰ در چین متوقف شود، اما هنوز مواردی از استفاده از روش تیرباران در این کشور به ثبت می‌رسد. برای مثال، در سال ۲۰۱۸ مردی به نام ژائو زویی که ۹ کودک مدرسه‌ای را با چاقو به قتل رسانده بود، در برابر جمعیتی از روستاییان تیرباران شد.
در سومالی هم هنوز از این شیوه استفاده می‌شود. در سال ۲۰۱۵ فردی به نام حسن هنافی، مسئول رسانه‌ای گروه اسلامگرای الشباب در سومالی در میدانی در پایتخت این کشور به جرم قتل ۵ خبرنگار تیرباران شد.
همچنین در یمن مقامات حوثی از اعدام برای تیرباران به عنوان مجازات جرایم جدی استفاده می‌کنند. در سال ۲۰۲۱ در یمن ۹ مرد به جرم جاسوسی برای نیرو‌های ائتلاف سعودی، در میدانی در صنعا، پایتخت این کشور، در ملأعام تیرباران شدند.
از زمان روی کار آمدن طالبان در افغانستان نیز از شیوه‌ی اعدام با تیرباران در این کشور استفاده می‌شود. در فوریه‌ی سال ۲۰۲۴ در افغانستان ۲ مرد در ملأعام توسط نیرو‌های طالبان و با استفاده از مسلسل تیرباران شدند. در سال ۲۰۱۶ نیز در افغانستان یک زن که دادگاه طالبان او را در اتهام قتل همسرش مجرم شناخته بود، در ملأعام با استفاده از مسلسل تیرباران شد.
به دار آویختن
از به دار آویختن به عنوان شیوه‌ای از اعدام در کتاب «اودیسه»ی هومر صحبت شده، اما این شیوه از اعدام از قرون وسطی رواج پیدا کرد. این روش تا دهه‌ی ۱۹۸۰ در آمریکا نیز اصلی‌ترین شیوه‌ی اعدام بود، اما در کشور‌هایی همچون ایران، ژاپن و سنگاپور به دار آویختن هنوز رایج‌ترین شیوه‌ی اعدام محسوب می‌شود.
به دار آویختن در ملأعام که امروزه در برخی کشور‌های دنیا انجام می‌شود، موضوع جدیدی نیست. در دهه‌ی ۱۸۰۰ میلادی در انگلیس گاهی هزاران یا حتی ده‌ها هزار نفر از مردم به تماشای اجرای این شیوه از اعدام می‌رفتند.
صندلی الکتریکی
ایده‌ی اعدام با صندلی الکتریکی اولین بار بیش از ۱۴۰ سال قبل، توسط یک دندانپزشک مطرح شد. در ابتدا آن را جایگزین انسانی تری برای شیوه‌های رایج اعدام در آن زمان، همچون به دار آویختن می‌دانستند.
در این شیوه فرد محکوم را به یک صندلی می‌بندند و الکترود‌های حامل جریان الکتریکی ولتاژ بالا را به سر و پا‌های او متصل می‌کنند. سپس جریان برق به مدت ۲ دقیقه وصل می‌شود و در نهایت فرد محکوم بر اثر آریتمی قلبی (اختلال در ریتم قلب) و سپس ایست قلبی، جانش را از دست می‌دهد.
منتقدان، اما اعدام با صندلی الکتریکی را انسانی‌تر از دیگر شیوه‌های اعدام نمی‌دانند و به علاوه، با صندلی‌های جدید این احتمال وجود دارد که فرد محکوم این مرگ را در حالت هوشیاری تجربه کند.
از این شیوه از اعدام هنوز در برخی ایالت‌های آمریکا استفاده می‌شود.
اتاق گاز
اتاق‌های گاز در اروپا یادآور خاطره‌ی هولوکاست، قتل سیستماتیک نزدیک به ۶ میلیون زن، مرد و کودک یهودی توسط نازی‌ها در فاصله‌ی سال‌های ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۵ هستند.
استفاده از این شیوه به عنوان اعدام، از بعد از آن زمان دیگر تقریباً به طور کامل از میان رفت. با این حال، هنوز در برخی ایالت‌های آمریکا از اتاق گاز به عنوان روشی از اعدام استفاده می‌شود.
ون‌های مرگ سیار
گرچه چین آمار‌های رسمی خود را منتشر نمی‌کند، اما گروه‌های حقوق بشری معتقدند دولت چین هر ساله هزاران نفر را با روش‌های مختلفی اعدام می‌کند، از جمله ون‌های مرگ سیار، تیرباران و تزریق با اعدام.
مجازات اعدام در چین برای جرایم مختلفی از قاچاق مواد مخدر تا قتل و فساد به اجرا درمی آید.
بر اساس گزارشی که در سال ۲۰۲۱ منتشر شد چین برای ۴۶ فقره جرم از جمله ۲۴ جرم خشن و ۲۲ جرم غیر خشن، مجازات مرگ در نظر گرفته است.
بر اساس برخی ادعاها، جهت تسریع در اعدام ها، چین در برخی موارد از ون‌های مرگ سیار استفاده می‌کند که به آن‌ها این امکان را می‌دهد که زندانیان را بدون انتقال به زمین اعدام به مجازات برسانند.
این ون‌ها از بیرون شبیه به ون‌های معمول پلیس هستند و هیچ علامت بخصوصی که کاربردشان را نشان دهد، ندارند. اما در داخل در حقیقت یک اتاق اعدام هستند.
بر اساس برخی گزارشات، در پشت این ون‌ها یک اتاقک بدون پنجره وجود دارد که اجرای اعدام در آنجا صورت می‌گیرد.
درون این اتاقک دوربین‌های مدار بسته‌ای هم برای ثبت اعدام یا نظارت مقامات بر روند اعدام نصب شده است.
در آنجا فرد محکوم به یک تخت بسته می‌شود، سپس یک تکنسین به او سرنگی را متصل می‌کند و در نهایت یک مقام پلیس با فشردن یک دکمه اعدام با تزریق را به اجرا درمی آورد.
بر اساس گزارشات، این شیوه از اعدام در چین از اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
منتقدان ون‌های مرگ سیار چین را با اتاق‌های گاز نازی‌های مقایسه کرده اند.
به علاوه، به اعتقاد آن ها، بزرگ‌ترین مزیت این ون‌ها تسهیل خارج کردن اعضای قابل استفاده‌ی بدن محکومین جهت تجارت اعضای بدن است.
اعدام با گاز نیتروژن
اعدام با گاز نیتروژن از جمله شیوه‌های اعدامی است که هنوز در آمریکا مورد استفاده فرار می‌گیرد.
در این شیوه فرد محکوم در یک اتاق به تخت بسته می‌شود و با پر شدن ریه هایش از گاز نیتروژن، جان خود را از دست می‌دهد.
استفاده از این شیوه از اعدام در آمریکا بحث‌های زیادی ایجاد کرده است، برخی آن را شیوه‌ی انسانی تری برای اعدام می‌دانند، اما برخی هم منتقد این روش هستند.
سنگسار
اعدام به شیوه‌ی سنگسار که در کتاب تورات از آن صحبت شده، هنوز در برخی کشور‌های دنیا از جمله افغانستان، نیجریه، پاکستان، عربستان سعودی، سودان، امارات و یمن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
داعش و القاعده هم در دوران اوج فعالیت خود در بخش‌هایی از عراق و سوریه دست به این شیوه از اعدام می‌زدند. در سال ۲۰۱۵ تصاویری منتشر شد که نشان می‌داد جمعیتی از مردم در شهر موصل در عراق به تماشای سنگسار یک زن و مرد توسط نیرو‌های داعش آمده بودند. این زن و مرد به برقراری رابطه‌ی جنسی نامشروع متهم شده بودند.
اعدام با سلاح ضد هوایی
بر اساس گزارش سازمان اطلاعات کره جنوبی، کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی وزیر دفاع خود، هیونگ یونگ چول را به دلیل خوابیدن در حین یک مراسم و انجام ندادن دستورالعمل ها، در ملأعام و با استفاده از یک اسلحه‌ی ضد هوایی اعدام کرد.
بر اساس گزارشات، یک سال بعد از آن، وزیر کشاورزی و یکی از مقامات ارشد آموزش و پرورش کره شمالی هم به همین شیوه اعدام شدند. هر دوی آن‌ها به خوابیدن در یک جلسه متهم شده بودند.
همچنین بر اساس ادعای یکی از فراریان کره شمالی، او یکی از ۱۰ هزار نفر از مردم این کشور بود که مجبور به تماشای اعدام ۱۱ موزیسین با اسلحه‌ی ضد هوایی شده بودند. این موزیسین‌ها به ساخت فیلم پورن متهم شده بودند.
