متاسفانه عوارض ناشی از سوختگی و انفجار مواد محترقه غیرقابل برگشت است و حتی با اعمال جراحی پلاستیک پیچیده و متعدد، حتی اگر هزینه‌های این جراحی‌ها رایگان باشد نیز تا سال‌ها اختلال عملکرد و بدشکلی عضو را به همراه خواهد داشت.
یک عمر معلولیت نباید فقط با یک رفتار نابخردانه ایجاد شود و چنین نباید‌هایی با کمک خانواده‌ها و مسئولین برای پیشگیری از حوادث چهارشنبه سوری ممکن است.
با این تفاسیر، دکتر بابک نیکومرام، فوق‌تخصص جراحی پلاستیک و دبیر انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی و دکتر امیررضا معتبر، متخصص جراحی پلاستیک و ترمیمی توصیه هایی در این مورد دارد.
بابک نیکومرام:
اگر طعم داغ سوختگی را چشیدید...
در صورت بروز سوختگی باید به چند نکته توجه کرد:
ـ. اگر آتش‌سوزی و حادثه بزرگی اتفاق بیفتد ضمن حفظ آرامش باید بسرعت به اورژانس و آتش‌نشانی خبر داده و تا رسیدن کمک، فرد را از صدمه بیشتر محفوظ داریم. بیمارستان‌های شهید مطهری، فارابی و دیگر بیمارستان‌های تخصصی از مراکز مربوط به این خصوص هستند.
ـ. اگر لباس فرد آسیب دیده آتش گرفته است از دویدن وی خودداری شود تا اکسیژن بیشتری به آتش نرسد و سریعا از رسیدن هوا به آتش با انداختن پتو یا کپسول‌های ضد آتش جلوگیری کنیم.
ـ. خواباندن فرد روی زمین و غلتاندن وی نیز می‌تواند باعث خاموشی آتش شود.
ـ. خنک کردن موضع با آب ۱۵ تا ۲۵ درجه نیز به‌مدت ۲۰ دقیقه تا رسیدن نیرو‌های امدادی کمک‌کننده است.
ـ. از کار‌هایی که نباید کرد استفاده از یخ، کره، آب قند و خمیر دندان و موارد مشابه است.
چهارشنبه‌سوری و قطع عضو
سوختگی، صدمات دست، سر و صورت از جمله چشم‌ها از خطرات احتمالی و عمده چهارشنبه آخر سال است. از دست دادن بینایی نیز شاید رخ بدهد که اطلاع‌رسانی در پیشگیری از این حوادث بسیار مؤثر است. قطع عضو و سوختگی در دست و صورت از جمله عوارض ناشی از انفجار مواد محترقه است. ترومای دست ناشی از انفجار، سوختگی‌های شدید و موارد مشابه سبب شده افراد زیادی در چهارشنبه‌سوری‌های هرسال برای ترمیم به مراکز تخصصی مراجعه کنند.
آیا سوختگی من شدید است؟
سوختگی شدید مشخصات زیر را دارد:
ـ. سوختگی عمقی باشد.
ـ. پوست خشک و چرمی شکل وذغالی شده یا حاوی مناطق سفید، قهوه‌ای یا سیاه باشد.
ـ. قطر سوختگی بیش از هفت تا هشت سانتی‌متر باشد یا دست و پا، نواحی کشاله ران یا باسن یا مفاصل بزرگ را درگیر کرده باشد.
ـ. هر نوع سوختگی که در کودکان، نوزادان و سالمندان اتفاق بیفتد باید سریع تحت مراقبت تخصصی قرار بگیرد.
تا رسیدن اورژانس چه کنیم؟
ـ. از صدمه خوردن بیشتر موضع جلوگیری کنیم، یعنی از آتش دور شویم و لباس در تماس را اگر به محل نچسبیده است در آورده یا اگر چسبیده، دور آن‌را قیچی کنیم.
ـ. گردنبند، کمربند و دیگر اشیای محدودکننده را از بدن با ملاحظه خارج کنیم.
ـ. با بانداژ مرطوب یا پارچه تمیز روی زخم را بپوشانیم.
ـ. هیچ‌گاه زخم‌های بزرگ و عمیق را در آب نگذاریم، زیرا باعث کاهش درجه حرارت شدید بدن می‌شود.
ـ. درصورت امکان عضو درگیر را بالاتر از قلب جهت کاهش ورم نگه داریم.
پرستار سوختگی‌های سطحی باشیم
می‌توان سوختگی‌های سطحی را که کمتر از هفت تا هشت سانتی‌متر است و فقط شامل درد یا احیاناً تاول هستند، به‌صورت سرپایی با خنک کردن موضع و با نگه‌داشتن زیر شیر آب درمان اولیه کرد. البته با دقت به این‌که درجه آب خیلی سرد نباشد، باید از گذاشتن یخ و سرد کردن زیاد آن اجتناب کرد تا صدمه بیشتر نشود.
بعلاوه اگر انگشتر، حلقه یا النگو یا هر وسیله محدودکننده در محل سوختگی است، باید آن را با ملاحظه و به آرامی در آورد.
تاول را نباید دستکاری کرد و اگر باز شد، آن را با آب شست و می‌توان از پماد آنتی‌بیوتیک دار استفاده کرد.
وقتی سوختگی را کاملا خنک کردیم، می‌توانیم از لوسیون‌های حاوی آلوئه ورا یا مرطوب‌کننده‌های پوستی استفاده کنیم که هم از خشکی پوست محافظت می‌کند و هم باعث کاهش درد می‌شود.
استفاده از گاز استریل و باند روی آن برای پوشش روی زخم مانع تحریک زخم با هوا و محافظت از تاول و کاهش درد می‌شود. در صورت درد می‌توان از بعضی مسکن‌ها مثل بروفن و استامینوفن نیز استفاده کرد.
دکتر امیررضا معتبر:
کاهش داغ سوختگی بر پوست
هنگامی که شخصی دچار سوختگی می‌شود انجام برخی اقدامات تا ارجاع وی به مراکز درمانی از وسعت و شدت سوختگی به‌طور موثری می‌کاهد:
- قطع ارتباط عامل سوختگی
ـ. سرد کردن ناحیه با آب سرد
- اگر لباس مصدوم بر اثر سوختگی به بدنش چسبیده، نباید سعی در جدا کردن آن کنید، زیرا باعث صدمه بیشتر می‌شود.
- باید فورا شعله‌های آتش لباس یا موی آتش گرفته مصدوم خاموش شود.
ـ. حرکت کردن و دویدن مصدوم، سبب تماس بیشتر شخص با آتش می‌شود. بهترین اقدام، پیچاندن حوله خیس یا پتو دورتادور مصدوم است.
ـ. مصدوم باید روی زمین و قسمتی که سوختگی کمتری دارد، قرار داده شود. بعلاوه باید وی را به محیط امن‌تری منتقل کرد.
ـ. باید مراقب بود تا شخص مصدوم هنگام انتقال به مراکز درمانی دچار تروما (آسیب) دیگری مثل ترومای گردن نشود.
ـ. اگر لباس مصدوم آغشته به بنزین است، باید دور وی و اگر لازم باشد، دور خودمان پتوی خیس بپیچانیم.
ـ. از باز بودن راه هوایی و تنفسی مصدوم با عقب دادن سر وی باید مطمئن شویم. اگر لازم باشد باید فرآیند احیا را در مصدوم آغاز کنیم.
ـ. باید توجه داشت که اغلب سوختگی‌ها در دست‌ها، سر و صورت و اندام تحتانی نیاز به ارجاع به مراکز درمانی دارد. سوختگی‌هایی که بیش از ۱۰ درصد سطح بدن را گرفته است به ویزیت در مراکز سوختگی نیاز دارد.
ـ. اگر مصدوم دچار عدم هوشیاری بود باید به پهلو خوابانده شده و در صورت نداشتن تنفس، عملیات احیا برای وی بسرعت صورت بگیرد.
ـ. گردنبند، انگشتر، کمربند و هر وسیله‌ای که فلز دارد، باید از مصدوم جدا شود.
ـ. ریختن آب روی موضع دچار سوختگی، وسعت و شدت سوختگی را کاهش می‌دهد، اما استفاده از یخ و کیسه یخ توصیه نمی‌شود، چرا که صدمه پوستی را افزایش می‌دهد.
ـ. هرگز نباید خودسرانه از روغن و پماد روی سوختگی استفاده کنید.
ـ. همچنین نباید تاول‌ها را دستکاری کنید.
ـ. قبل از ارجاع بیمار به پزشک از خمیر دندان، عسل و ژل‌ها نباید استفاده شود.
