از دیرباز، شیر به عنوان یکی از اجزای حیاتی تغذیه بشر شناخته شده است. شیر، ترکیبی فراوان از مواد مغذی حاوی پروتئین، چربی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر عناصر مفید است و همین تنوع موارد استفاده و خواص شیر است که این ماده غذایی را به معجونی بی‌نظیر تبدیل می‌کند.
خواص شیر برای کودکان
به گزارش فارس، شیر یکی از بهترین و کامل‌ترین منابع تغذیه برای کودکان و بهترین راه برای تامین تغذیه کامل و متعادل آن‌ها است. خواص شیر برای کودکان بسیار متنوع و حائز اهمیت هستند. شیر حاوی مواد مغذی مهمی مانند پروتئین، چربی، کربوهیدرات، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که به رشد و توسعه سالم کودکان کمک می‌کند.
پروتئین موجود در شیر برای رشد عضلات و ساخت بافت‌های بدن از اهمیت بالایی برخوردار است. از طرف دیگر، چربی‌های موجود در شیر نقش مهمی در تامین انرژی برای فعالیت‌های روزمره کودکان دارند و همچنین برای رشد و توسعه سیستم عصبی آن‌ها ضروری هستند.
علاوه بر این، شیر حاوی ویتامین‌های متنوعی مانند ویتامین‌های A، D و B۱۲ است. این ویتامین‌ها به ترتیب نقش مهمی در سلامتی چشم‌ها، استحکام استخوان‌ها و رشد سلول‌های عصبی دارند. شیر همچنین حاوی مواد معدنی اساسی مانند کلسیم، فسفر و پتاسیم است که به ساخت استخوان‌ها، رشد عضلات و حفظ تعادل الکترولیتی در بدن کودکان کمک می‌کنند.
از طرف دیگر، شیر به عنوان یک منبع غذایی آب و الکترولیت‌های مهم است و می‌تواند در حفظ و تامین میزان مناسب آب بدن کودکان نقش مهمی ایفا کند.
مینا کاویانی، مسؤول آموزش همگانی انستیتو تغذیه شیر و فرآورده‌های کم چرب آن را یکی از گروه‌های مهم هرم غذایی برشمرد که باید در برنامه غذایی روزانه افراد باشد.
به گفته وی شیر، ماست، دوغ، پنیر و کشک در این گروه غذایی قرار دارند و تامین کننده پروتئین با کیفیت بالا هستند.
کاویانی مصرف لبنیات را برای همه افراد به ویژه کودکان و نوجوانان در حال رشد و خانم‌های باردار بسیار مهم دانست و افزود: مصرف دو تا سه لیوان شیر می‌تواند بخش قابل ملاحظه‌ای از نیاز بالغان به پروتئین روزانه را تامین کند.
وی خاطرنشان کرد: گروه شیر و فرآورده‌های آن دارای برخی ویتامین‌ها مانند B۲ یا ریبوفلاوین هستند که در واکنش‌های بدن نقش بسزایی دارند و از خشک شدن پوست اطراف دهان جلوگیری می‌کنند. این گروه غذایی همچنین دارای مقادیری ویتامین B۱۲ است که در عملکرد اعصاب و خونسازی نیز نقش دارند.
کاویانی از دیگر ویتامین‌های موجود در شیر و لبنیات به ویتامین A اشاره کرد که در رشد، سلامت چشم، پوست، مخاط‌ها و بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن نقش دارد.
به گفته وی چنانچه شیر با ویتامین D غنی شده باشد در تامین این ویتامین نقش دارد و می‌تواند باعث افزایش جذب کلسیم شده و به سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها کمک کند. همچنین این ویتامین با داشتن نقش‌های متنوع، در ابعاد مختلف سلامت حتی سلامت روان نیز نقش دارد.
مسؤول آموزش همگانی انستیتو از دیگر مواد مغذی موجود در شیر و لبنیات به کلسیم اشاره کرد و گفت: این ماده مغذی به همراه فسفر در استحکام و سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند.
به گفته وی مصرف منظم و روزانه شیر و لبنیات از نرمی استخوان، کندی رشد و خرابی دندان‌ها به ویژه در کودکان و از بروز پوکی استخوان (استئوپروز) در بزرگسالان به ویژه سالمندان جلوگیری می‌کند؛ بنابراین همانطور که شاهد هستیم " از کودکی تا پیری لبنیات دوست سلامت ما " است.
وی تاکید کرد: مصرف روزانه دو تا سه لیوان شیر یا معادل‌های آن می‌تواند نیاز بدن افراد بالغ به کلسیم را تا حد چشمگیری تامین کند.
سرانه مصرف شیر و لبنیات در ایران
کاویانی براساس آمار موجود سرانه مصرف شیر و لبنیات در ایران را حدود یک سوم میانگین جهانی عنوان کرد.
وی با تاکید بر لزوم مصرف روزانه دو تا سه واحد شیر یا معادل آن لبنیات برای تمام گروه‌ها گفت: متاسفانه مصرف شیر و لبنیات در کشور ما کمتر از یک واحد است. به همین دلیل مسئولان کشور تلاش دارند سرانه مصرف شیر و لبنیات ایرانیان را تا سال ۱۴۰۵ به میزان ۲۰ درصد افزایش دهند.
مسؤول آموزش همگانی انستیتو تغذیه با توجه به اینکه جمعیت ایران به سمت سالمندی می‌رود، مصرف شیر و لبنیات در سالمندان را بسیار پراهمیت برشمرد و یادآور شد که کمبود کلسیم باعث می‌شود که در آینده نزدیک با جمعیت کثیری از سالمندان مبتلا به مشکلات استخوانی مواجه شویم.
وی خاطرنشان کرد: کودکان نیز در صورت کمبود مصرف شیر و لبنیات در سنین بزرگسالی دارای استخوان‌های ضعیف و دندان‌های فاسد می‌شوند و در نتیجه با نیروی کار ناکارآمد مواجه خواهیم شد و نه تنها سلامت جامعه بلکه اقتصاد آن را هم با مشکل مواجه خواهد کرد.
وی در ادامه سخنان خود با تاکید بر اهمیت مصرف شیر و لبنیات در سلامت افراد به بیان توصیه‌های زیر پرداخت.
-بزرگسالان سالم باید روزانه دو تا سه واحد از گروه شیر و لبنیات مصرف کنند.
-زنان باردار و شیرده باید حداقل روزانه ۳ واحد از این گروه مصرف کنند.
-سعی کنید تا حد امکان از شیر پاستوریزه کم چرب استفاده کنید.
-در صورت امکان پنیر‌های تهیه شده از شیر پاستوریزه را مصرف کنید.
-مقدار قند موجود در بستنی زیاد است؛ بنابراین در مصرف آن زیاده روی نکنید.
-از بستنی‌های ساده و کم چرب که از شیر پاستوریزه تهیه شده باشد، استفاده کنید.
-قبل از مصرف کشک حتما مقداری آب به آن اضافه کرده و حداقل پنج تا ۱۰ دقیقه آن را هم زده و بجوشانید.
-برای پیشگیری از پرفشاری خون تا حد امکان از انواع کم نمک کشک استفاده کنید.
-تا حد امکان از شیر و لبنیات غنی شده با ویتامین D استفاده کنید.
-اگر دچار "عدم تحمل لاکتوز " هستید، شیر بدون لاکتوز و یا پنیر و ماست مصرف کنید.
-هنگام خرید شیر و لبنیات به شرایط نگهداری و تاریخ انقضا مصرف آن توجه کنید.
