شاید لوازم آرایشی در مقایسه با کالایی مانند دارو اهمیت چندانی نداشته باشد اما از آنجایی که ایران هفتمین کشور در جهان و دومین کشور پرمصرف لوازم آرایشی و بهداشتی در منطقه است، صادرات، واردات و تولید آن برای سلامت و اقتصاد کشور مهم تلقی می‌شود. از این رو درباره میزان اهمیت صادرات و واردات مواد اولیه و اقلام لوازم آرایشی و بهداشتی با کیفیت در کشور و تأثیر استفاده از مواد آرایشی قاچاق و بی کیفیت بر سلامت جامعه با دکتر «موسی احمد زاده» نایب رئیس انجمن واردکنندگان فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید:
آقای دکتر! علت واردات قاچاق لوازم آرایشی بی‌کیفیت در کشور چیست؟
این داستان مانند اتوبان دو طرفه است، برای هرچیزی که ممنوعیت و محدودیت ایجاد و کالای مورد نیاز نتواند به صورت قانونی وارد کشور شود و اقتصاد رقابتی نباشد تبدیل به انگیزه‌ای برای قاچاق کالا به کشور می‌شود و قاچاقچیان از این فرصت سواستفاده می‌کنند. ما به این مسئله در اقتصاد، اقتصاد سایه یا اقتصاد پنهان می‌گوییم.
زمانی که شرکت‌های قانونی که نماینده انحصاری کارخانه‌ها بودند و با ثبت منبع در وزارت بهداشت، گمرک و وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان نماینده رسمی واردات می‌کردند و دارای اشتغال پایدار بودند ورشکست شدند، بیش از ۸۰۰۰ نفر بیکار شدند و همین افراد به چمدانی وارد کردن محصولات آرایشی و بهداشتی از راه‌های غیر رسمی روی آوردند.
بیشتر محصولات آرایشی قاچاق از کدام کشور وارد ایران می‌شود؟
بیشتر مواد اولیه لوازم آرایشی و بهداشتی ما از ناحیه جنوب، غرب و شمال غرب وارد کشور می‌شود. نکته‌ای که وجود دارد این است که اقلام آرایشی قاچاق بدون بررسی و تأیید وزارت بهداشت وارد بازار می شود. ما کشور بسیاری وسیعی داریم و نظارت کردن بر محصولاتی که به صورت قاچاق وارد کشور شده بسیار سخت است. ما ۱۵ تا کشور همسایه داریم و نمی‌توانیم جلوی قاچاق از مرز این کشورها را بگیریم. ما نمی‌توانیم صددرصد جلوی قاچاق و تولید غیر بهداشتی این دسته از اقلام را بگیریم اما می‌توانیم آن را به حداقل برسانیم.
چرا اعضای شرکت‌های لوازم آرایشی بیکار شدند؟
حدوداً چهار سال پیش وزیر اسبق وزارت صمت در یک بخشنامه بدون نشست با بخش خصوصی برای صنعت آرایشی و بهداشتی دستور ممنوعیت واردات ایجاد کرد. تا به امروز این بخشنامه برای اقتصاد ایران خلاف شعار سال « مهار تورم و رشد تولید» عمل کرده و امنیت اقتصادی ما را به خطر انداخته است.
البته ما در آن موقع در اوج تحریم‌های ناجوانمردانه آمریکا قرار داشتیم. ما محدودیت را تحمل کردیم اما ممنوعیت فرصت را به قاچاقچیان داد. اگر کالاهای آرایشی و بهداشتی مورد نیاز کشور از مبادی رسمی وارد می‌شد، دولت عوارض و گمرکی دریافت می‌کرد و بودجه محقق می‌شد. در گذشته میزان قاچاق محصولات آرایشی در کشور یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بود و باید ترس از ممنوعیت و افزایش تولید داخل بیشتر می‌شد اما متأسفانه این مسئله برعکس شده و به دو میلیارد و ۱۰۰میلیون دلار افزایش یافته است. این بخشنامه نه تنها کارایی و اثرگذاری نداشته بلکه سلامت جامعه و امنیت اقتصادی را به خطر انداخته است.
اگر شرکت‌های قانونی به صورت رسمی واردات می‌کردند موجب رونق اقتصادی، اشتغال پایدار، امنیت اقتصادی، محقق شدن بودجه شده و ۸۰۰۰ نفر از کار بیکار نمی‌شدند. زمانی که این فرصت به قاچاقچیان داده شده هم اشتغال از بین رفته است که در نهایت باعث می‌شود ما از توسعه یافتگی دور شویم. متأسفانه در این صنعت، سیاست گذار از متخصصین استفاده نمی‌کند.
واردکننده غارت‌گر نیست
وارد کننده چه نقشی در تولید کشور بازی می‌کند؟
وارد کننده غارت‌گر نیست، وارد کننده به تولید کشور کمک می‌کند. واردات باعث می‌شود تولید کننده‌های ایرانی احساس رقابت کنند و برای کنار زدن رقیبشان یا حداقل برابری با آنها در تولیدشان نوآوری داشته و محصولی با کیفیت بیشتر تولید کنند. تولید کننده‌های ما رقیب ندارند. اگر تولید کننده رقیب نداشته باشد همان کالای منسوخ شده قبلی خودش را تولید می‌کند و این باعث عقب افتادگی صنعت در کشور می‌شود. من به شدت از تولید ملی حمایت می‌کنم و معتقدم کشوری که تولید نداشته باشد عزت و اعتبار ندارد. تولید برای رشد GNP , GDP و GMP ایران بسیار حائز اهمیت است.
به چه کسی تولیدکننده می‌گویند؟
هرکسی نباید اسم خودش را تولید کننده بگذارد. تولید ادبیات دارد؛ باید کسی که ادبیات تولید را می‌داند با تحلیل رقبای داخلی، منطقه‌ای و جهانی داشته باشد و بر اساس تحلیل‌های رقابتی که انجام داده کالا تولید کند. بیش از ۸۰ درصد تولید کنندگان کشور ما محصولات کشورهای دیگر را کپی می‌کنند. کپی کردن و بسته بندی کردن تولید کردن نیست.
تولید کننده‌های زیر زمینی را چگونه شناسایی و با آنها برخورد می‌کنید. آیا آماری از تولید کننده‌های زیرزمینی دارید؟
در حال حاضر ما از این به اصطلاح تولیدکننده‌ها آماری نداریم اما تعدادشان زیاد است. در سه سال گذشته به دلیل ممنوعیت واردات و به دنبال آن کاهش تولید رسمی و قانونی لوازم آرایشی و بهداشتی تولیدات زیر زمینی و غیرقانونی این اقلام افزایش چشمگیری داشته و سلامت جامعه و مصرف کننده نهایی را به خطر انداخته است. آگاهی بخشی به مصرف کنندگان در حوزه آرایشی و بهداشتی بسیار پایین است. در حال حاضر لوازم‌های آرایشی و بهداشتی نامرغوبی که در کارگاه‌های زیر زمینی تولید می‌شوند، در برخی فروشگاه‌های دوره‌ای و در متروها توسط فروشنده‌های دوره‌ای به فروش می‌رسد. ۹۹ درصد لوازم آرایشی و بهداشتی که در مترو به فروش می‌رسد غیر بهداشتی است.
چگونه می‌توان لوازم آرایشی تقلبی و اصل را تشخیص داد؟
مواد اولیه آرایشی به دوسته اصلی و تقلبی تقسیم می‌شود. اگر مصرف کنندگان نهایی اگر همیشه از یک برند آرایشی استفاده کرده باشند و محصول را بشناسند در زمان استفاده متوجه می‌شوند که مواد محصول مورد نظرشان تغییر کرده است. اما متخصصین با یک نگاه اجمالی متوجه اصل یا تقلبی بودن مواد می‌شوند. در نهایت این مواد و محصولات GTIN دارند و وزارت بهداشت به این مواد پروانه و کد IRC می‌دهد.
آیا ممکن است تولید کننده متوجه تقلبی بودن موارد اولیه خریداری شده نشود؟
تولید کننده‌های رسمی درارای مسئولین فنی هستند و بسیار بعید است که متوجه تقلبی بودن مواد نشوند اما این مسئله به وفور اتفاق افتاده است. البته ما معتقدیم که تولید ادبیات دارد و هرکسی تولید کننده نیست بنابراین ما کسی که بشکه گذاشته و داخلش را پر می کند از نظر ما تولید کننده نیست.
برای ارتقاء تولید و صنعت در کشور چه کاری باید انجام داد؟
در سرار جهان کشورها را با میراثی که دارند می‌شناسند. فرش، زعفران، پسته، خاویار، صنایع دستی و... میراث کشور ما هستند. در هرکجای دنیا از این اقلام اسم ببریدنام ایران در ذهن مصرف کنندگان نهایی تداعی می‌شود. چون در کشور ما بر روی این محصولات و صادرات آنها کار شده است. اما زمانی که حرف از عطر و ادکلن و لوازم آرایشی و بهداشتی به میان می‌آید در ذهن مصرف کننده کشور فرانسه و اروپا نقش می‌بندد. درست است که محصولات آرایشی و بهداشتی در دوران ایران باستان از ایران و مصر به اروپا رفته اما این محصولات در اروپا تجاری سازی شده است.
نکته‌ای که بسیار اهمیت دارد برندینگ و برندسازی است. شرکت‌های چند میلتی که سال‌های زیادی است مسیر برندسازی را شروع کردند به خوبی رفتار مصرف کننده را رصد کرده و ذائقه و سلیقه مصرف کننده را شناسایی کرده‌اند. زمانی که تولید کننده ذائقه و سلیقه نسل جدید را بشناسد براساس آن کالا تولید می‌کند. در حال حاضر شرکت‌های چند ملیتی و کشورهای اروپایی در زمینه آرایشی و بهداشتی توانستند بازار را تسخیر کنند.
ما باید از کشورهای توسعه پایدار الگو برداری کنیم. قرار نیست در کشور را ببندیم. ما اگر می‌خواهیم مهار تورم و رشد تولید داشته باشیم و رشد اقتصادی در کشور اتفاق بیافتد هم باید تولید ملی را تقویت کنیم وهم باید دانش، تجربه و هنرمان را بالا ببریم. تولیدی که صادرات محور نباشد اصلاً تولید نیست. ما باید بازاریابی منطقه‌ای و بین‌المللی داشته باشیم. اگر تولید و واردات متوازن باشد به امنیت اقتصادی کشور کمک خواهد کرد.
برای جلب رضایت مخاطب چه کاری باید انجام داد؟
نگرش نسل جدید عوض شده است. ما نمی‌توانیم به نسل جدید زور بگوییم و تعیین و تکلیف کنیم که چه کالایی را بخرد یا نخرد. مشتری خودش هوشمند است و اختیار و انتخاب با مشتری است. اگر ما به تولید ملی ارق داشته باشیم که باید داشته باشیم، اگر تولید کننده کالای با کیفیت تولید کند، مشتری خودش تشخیص می‌دهد که باید کالای ایرانی بخرد. زمانی که تولید کننده رضایت نهایی مشتری را نتواند کسب کند مشتری می‌رود آن کالایی را تهیه می‌کند که برایش مطلوبیت دارد.
وقتی می‌گوییم خریدار خودش قدرت انتخاب دارد و بهترین کالا را خریداری می‌کند، پس چرا برخی‌ها از لوازم آرایشی بی‌کیفت استفاده می‌کنند؟
درحال حاضر برخی از افراد جامعه درآمدشان به قدری کم شده است که قدرت خرید یک محصول باید را ندارد. یک دسته دیگر از شهروندان ممکن است اصلاً تقلبی بودن محصول را تشخیص ندهند. البته امروزه شرکت‌های برند و معتبر به شدت از قدرت تبلیغات استفاده می‌کنند و با استفاده از تبلیغات مخاطب را آگاه می‌سازند. بنابراین زمانی که دوتا محصول اصل و تقلبی را در کنار هم قرار می‌دهید خود مشتری می‌تواند اصل را از تقلبی تشخیص دهد.
آینده سلامت پوستی ایران را چگونه پیش بینی می‌کنید؟
اگر راه واردات و صادرات را مدیرت شده باز کنند و تولید کنندگان فقط شعار ندهند و صادراتشان را بالا ببرند و واردات و صادرات و تولید متوازن بشود بیماری‌های پوستی و کالای تقلبی و قاچاق به حداقل خواهد رسید. اما اگر غیر از این باشد خیانت به کشور است. ما باید خود تحریمی‌ها را کنار بگذاریم زیرا ما بلدیم که با تحریم‌های آمریکا چگونه رفتار کنیم. اگر سیاست‌گذار سیاستش جواب می‌داد قاچاق از یک میلیارد و۶۰۰ میلیون دلار به دو میلیارد و ۱۰۰ میلون دلار افزایش پیدا نمی‌کرد.باید عقلانی و منصفانه فکر کنیم. نگاه و نگرشمان را براساس شعار سال پیش ببریم تا هم تولید شکل بگیرد و هم مصرف کننده نهایی رضایت خاطر داشته باشد.
