محدودیت‌های قانونی برای اعمال مدرک تحصیلی دوم و سوم در احکام حقوقی فرهنگیان در چندسال گذشته مطرح و به یکی از گلایه‌ها و مطالبات این قشر تبدیل شده بود.
این در حالی است که در زمان نگارش آیین‌نامه اجرایی رتبه‌بندی معلمان نیز انتقاداتی مبنی بر عدم محاسبه آخرین مدرک تحصیلی فرهنگیان به وجود آمده بود تا جایی که در روز ۳۱ فروردین ماه جاری، معاون وزیر آموزش و پرورش در این باره توضیح داده و گفته بود: «درباره بحث آخرین مدرک تحصیلی معلمان که یکی از مطالبات فرهنگیان بود، در نهایت معاونت قوانین مجلس اعلام کرد که در اجرای رتبه‌بندی، آخرین مدرک معلمان اعمال خواهد شد.»
مجلس شورای اسلامی نیز بر این مهم صحه گذاشته و ۲۵ آبان ماه سال جاری کوچکی‌نژاد، سخنگوی فراکسیون فرهنگیان مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگویی با ایسنا اعلام کرد: قبلا مجلس قانونی درباره اعمال مدرک تحصیلی فرهنگیان تصویب کرد که در مرحله اجرا تفسیر به گونه‌ای بود که تنها «تا دو مدرک تحصیلی» فرهنگیان در حکم کارگزینی آنها اعمال شود؛ یعنی برای فردی با مدرک فوق دیپلم، فقط دو مدرک لیسانس و فوق لیسانس لحاظ شده و برای او مدرک دکترا اعمال نمی‌شد.
وی ادامه داد: بعد از آن معاونت قوانین مجلس بر روی بخشنامه وزارت آموزش و پرورش تفسیری انجام داد و اعلام کرد که بر اساس قانون مصوب مجلس و مذاکرات صحن علنی و رای مجلس، باید «سقف اعمال مدرک تحصیلی فرهنگیان» برداشته شود لذا با این تفسیر اگر فرهنگیان مدارک تحصیلی از دیپلم تا دکترا داشته باشند، مدرک تحصیلی آنها در هر چهار مقطع در حکم کارگزینی‌شان اعمال می‌شود و بر این اساس از این پس اعمال مدرک تحصیلی فرهنگیان سقفی ندارد و طبیعتا مدرک تحصیلی که در هر مقطعی در حکم کارگزینی اعمال شود باعث افزایش حقوق هم خواهد شد و باید وزارت آموزش و پرورش این تفسیر قانونی را اجرا کند.
در نهایت صبح امروز، صادق ستاری فرد، سرپرست معاونت برنامه ریزی و توسعه منابع آموزش و پرورش از ابلاغ بخشنامه اعمال آخرین مدرک تحصیلی معلمان خبر داده و گفته است که این بخشنامه به استناد بند ۲-۳ ماده ۲ قانون نظام رتبه‌بندی معلمان ابلاغ شده است و بر این اساس آخرین مدرک تحصیلی معلمان در حکم کارگزینی ایشان اعمال می‌شود.
به این ترتیب به نظر می‌رسد با ابلاغ بخشنامه مذکور، مشکلات مربوط به اعمال مدرک تحصیلی فرهنگیان مرتفع شده و در احکام حقوقی معلمان می‌نشیند.
اما در قانون رتبه بندی معلمان درباره شرایط احراز رتبه‌های معلمی و اعمال مدرک تحصیلی فرهنگیان چه آمده است:
بر اساس ماده ۳ قانون نظام رتبه‌بندی معلمان، مشمولان قانون، طبق شایستگی‌های عمومی، تخصصی، حرفه‌ای و تجربه خود در رتبه‌های پنجگانه به ترتیب آموزشیار معلم، مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم قرار می‌گیرند.
در همین راستا و در بخش تعریف اصطلاحات رتبه بندی در ماده دوم قانون مذکور درباره شایستگی‌های چهارگانه برای احراز رتبه‌های پنجگانه آمده است که «تجربه» توانمندی‌هایی را در برمی‌گیرد که مشمولان رتبه‌بندی در طول سال‌های خدمت در حیطه تعلیم و تربیت و مدیریتی مرتبط با معلمی کسب کرده‌اند.
«شایستگی» ترکیبی است از دانش، مهارت، نگرش، بینش، خلاقیت، نوآوری و ویژگی‌های فردی مبتنی بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که به فرد معلم این امکان را می‌دهد تا وظایف مربوط به شغل را به طور موفقیت‌آمیز انجام دهد. براین اساس، «شایستگی عمومی» به مجموعه‌ای از صفات و ویژگی‌های شخصیتی فرد، شامل باورها، نگرش‌ها، اعتقادات و رفتار مبتنی بر نظام ارزشی، فرهنگی و اخلاقی جامعه اسلامی و نظام آموزش و پرورش کشور اطلاق شده که زمینه را برای انجام کار متعهدانه آماده می‌کند و پایبندی فرد را به ارزش‌های اسلامی و انقلاب اسلامی، قوانین و مقررات آشکار می سازد. این دسته از شایستگی‌ها در طول خدمت مشمولان مورد بررسی و تأیید قرار می گیرد.
و در نهایت در تعریف «شایستگی تخصصی» آمده است که مجموعه‌ای از توانمندی‌های مرتبط با تسلط بر فرآیند و برآیند دانش تخصصی (موضوع تدریس)، دانش تربیتی و سایر حوزه‌های دانشی مرتبط با یاددهی – یادگیری، دستاوردها، خلاقیت و نوآوری‌های علمی مرتبط، آخرین مدرک تحصیلی و توانایی تفکر علمی و انجام پژوهش در آن حیطه که فرد برای انجام مؤثر وظایف شغلی خود باید از آنها برخوردار باشد.
«شایستگی حرفه‌ای» نیز مجموعه‌ای از توانمندی‌های مرتبط با به کارگیری تلفیقی دانش، نگرش و مهارتهای تخصصی و تربیتی و عملکرد رقابتی معلمان در موقعیت آموزشی و تربیتی مبتنی بر نظام آموزشی معیار در جمهوری اسلامی ایران است.
