در پی اتفاقات اخیر؛ سوالی که ذهن اساتید انقلابی و دلسوز را مشغول کرده، آن است که اگر استادی، در کلاس درس، با صحنه ی بی حجابی دانشجویان مواجه شود، چه عکس العملی باید داشته باشد؟
یکی از چالش هایی که اساتید به ویژه اساتید مذهبی و متعهد در کلاس های دانشگاه با آن مواجه هستند مساله بی حجابی دانشجویان است. دانشجویانی که تعمّدا در کلاس درس، حجاب را از سر برداشته و بدون توجه به قوانین دانشگاه مشکلاتی در کلاس ایجاد می کنند. در این میان برای بسیاری این سوال پیش آمده اگر استادی در کلاس با این صحنه مواجه شود که دانشجو بدون حجاب در کلاس حاضر شده وظیفه اش چیست؟ لازم به ذکر است بدانیم قوانین جامعه، دانشگاه و… برای حضور در اجتماع و استفاده از مزایای آن امری لازم و ضروری است. دانشجو برای استفاد ه از مزایای دانشگاه به قوانین آن تعهد می دهد و باید خود را ملزم به انجام آن کند.
دانش پژوهِ دکتری نسترن بهرمان، در یک گفت و گو، علاوه بر اینکه خود به این سوال پاسخ داده، پاسخ دیگر اساتید را نیز در اختیار ما قرار داده است.
امیدوارم نظرات ارزنده خود را در ذیل همین خبر برای ما ارسال فرمائید.
موسی جوانشیر، استاد حوزه و دانشگاه در پاسخ به این سوال گفت: این افراد در انتظار دو اتفاق هستند: اول اینکه استاد به آنها توجه نموده و در مورد حجاب تذکر دهد پس جوابهایشان را آماده کردند تا در جواب استاد کم نیاورند و تجربه ثابت کرده در این طور مواقع اینها جَّو کلاس را به دست گرفته و طبق اصل «تفردزدایی» پیش روند، حتی برخی از افرادِ معتقد هم با آنها همراهی می‌کنند و اینجاست که اتفاق دومی، که انتظارش را می کشیدند، رخ می دهد و آن «بسیج دانشجویان برعلیه استاد» است که بدین وسیله خودی نشان می دهند و در ضمن شجاعانه هم حرف می زنند چون می دانند استاد حریف کل کلاس نخواهد شد.
اما بحث و تذکر در اینجا صلاح نیست چون مضمون روایات میفرماید اگر در جمع کسی را نصیحت کردی خراش بر صورتش انداخته ای. بیتوجهی هم درست نیست چون خلاف شرع انجام شده است و نهی از منکر واجب است.
کمیته انضباطی و برخورد قانونی از سوی اساتید معارف در این موضوع هم خوب نیست چون تصویر ناخوشایندی در ذهن دانشجویان می سازد و بیشتر ناتوانی استاد را نشان می دهد. موسی جوانشیر در ادامه صحبت خود به ارائه ی راهکار پرداخت: خوب است استاد چند نفر محدود از دانشجویان بد حجاب از جمله همین خانمهای مد نظر را و چند نفر به تعداد مساوی از دانشجویان محجبه را نام ببرد که سر کلاس بمانند و بقیه بچه ها را زودتر مرخص کند.
حالا با وعده نمره کلاسی به شرکت کنندگانِ در بحث، دانشجویان را در خصوص مسئله حجاب و علت آن درگیر کند و خودش بیشتر مدیریت کرده و نتیجه گیری نماید تا دانشجویان خودشان جوابگوی هم باشند در انتها نتیجه را بیان کنید و تذکر دهد که کلاس محل کشف حجاب نیست و ان شالله اگر ضرورت داشت هفته آینده هم بحث را ادامه می‌دهیم و حضور الزامی است.
خودم سعی میکنم از هفته های بعد به آن افراد مسئولیت داده تا کاری را برای کلاس انجام دهند یا نمره کلاسی آنها را یک تحقیق درباره حجاب قرار می دهم که بیاورند و ارائه دهند. از هفته های بعد مرتبا تا حجابش درست نشده لااقل مثل قبل نشده خلاصه درس را از او میپرسم.
نسترن بهرمان استاد حوزه و دانشگاه نظر خود را اینطور به اشتراک گذاشت:
به زعم بنده اگر استاد «آقا» هستند، بی اعتنایی کامل به این اتفاق بهترین روش می باشد، و اصلا نیازی نیست به چهره ی دانشجوی بی حجاب نگاه کند و حتی به طور مستقیم به نقد دیدگاههای مطروحه نپردازد بلکه مطلب خود را که در تضاد با مخالفین است با استدلال و استناد به مطالب موجود اثبات کند.
به عنوان مثال، یک پاورپوینت چند دقیقه ای از مفهوم زن، زندگی، آزادی که در دیکشنری غرب وجود دارد را با عکس هایی که سند بر ضد این مطلب است را ارائه دهد تا دانشجویان با فرهنگ لغت غربی(زن، زندگی، آزادی) آشنا شوند، و ذلیل شدن زن در غرب را با توجه به فرهنگِ خودِ آنان در قالب چند عکس و فیلم کوتاه مشاهده نمایند. و برای اینکه وقت کلاس به طور تام به این موضوع اختصاص نیابد، حتما در ابتدای بحث محدوده پاسخگویی مشخص شود.
مثلا گفته شود که؛ “به مفهوم شعار زن، زندگی، آزادی و وجه تمایز معنای آن در ذهن شما دانشجویان و جوانان ایرانی و کُدینگ غربی” پرداخته خواهد شد و دیگر مباحث موکول به فرصت های دیگر می شود.
با این روش دانشجو در جریان حیطه و محدوده ی پاسخگویی استاد قرار خواهد گرفت و عدم پاسخگویی به سوال را بی توجهی یا عدم توانایی استاد در پاسخگویی به شبهات تلقی نمیکند.
بهتر است قبل از شروع بحث از چند لیدر مخالف بخواهید به پای تخته آمده و تخته را به دو قسمت خط کشی کنند و در یک قسمت آن مفهومی که از زن، زندگی، آزادی در ذهن دارند را “با همکاری دانشجویانِ هم نظر خود” بر روی تخته مرقوم نمایند.
در این قسمت تخلیه ی ذهنی صورت پذیرفته، و استاد می داند چه مطالبی در ذهن دانشجو به چالش کشیده شده است، کما اینکه اگر بیان هم نمیشد با توجه به شرایط موجود مشخص بود! امّا فایده این نوشتن همان تخلیه ی ذهن دانشجوست.
برای تسلط بر زمان، زمانی مشخص به دانشجو اختصاص و اعلام نمایید. مثلا ده دقیقه، فرصت تبیین این شعار و نوشتن آن در کاغذ یا تخته.
و در ادامه پاورپوینت آماده که حاوی عکس ها و فیلم هایی است که وجه تمایز نظریات را نشان می دهد را به نمایش و در بین اسلایدها اگر دانشجو مطلبی بیان کرده که در پاورپوینت نیست را با استدلال و بدون نگاه به گوینده ی آن و به طور غیرمستقیم بیان نماید و در پایان نظر دانشجویان با مباحث ذکر شده تطبیق داده و وجه اشتراک و افتراق آن توسط استاد با همراهی دانشجو مشخص گردد.
البته می توان به مباحثی چون؛ ماده ۱۸ قانون، نیز اشاره داشت که چون این بزه عدم رعایت حجاب اسلامی است علاوه بر مجازات جزای نقدی تعزیری درجه ۸، مجازات حبس هم دارد. و از آنجا که هر کشوری، قانونی دارد، پس لازم است شهروندانِ آن کشور تسلیم امر قانون شده و از آن سرپیچی ننمایند.
در ادامه، در صورت عدم پذیرش دانشجو وگستاخی او، بدون نگاه به دانشجویان(به طور غیر مستقیم)، کمی تهدید صورت بپذیرد که اگر بار دیگر با این صحنه(کشف حجاب) مواجه شوم، حتما مسئولین امر را مطلع خواهم کرد!
به این صورت دانشجویان با مفهوم قانون آشنا خواهند شد. سپس استاد به ادامه ی درس پرداخته و به بحث خاتمه دهد. اما اگر دانشجو منطق نشان داد و عناد و لجبازی نکرد، نیازی به تهدید نمی باشد.
و اگر بی منطق بود حتما نیاز است که اقتدار استاد به نمایش گذاشته شود و دانشجو مفهوم قانون پذیری و تسلیم در مقابل قانون را به صورت عملی و اجرایی درک نماید.
و اما در مورد “اساتیدخانم“همان روش مذکور است، اما چون قبلا اساتید ارتباط خوبی با دانشجویان دختر برقرار کردند، کمی با رفتار ملایمت آمیز پیش می روند. اما این رفتار موجب نشود که حقایق جهان را پنهان نمایند بلکه؛ باید جنایت های دنیای غرب که در حقِّ زنان که در قالب چند کلمه ی زیبا و کادوپیچ شده و باطن مشمئز کننده مطرح شده، مخصوص موردهایی که سند آن در فضای مجازی فراوان است و در قالب مقالاتی از جنایاتِ سخیفِ جهان غرب منتشر شده است را مطرح نماید. جنایاتی که هر انسان مسلمان و غیر مسلمانی را تحت تاثیر قرار می دهد. این افراد از حقوق بشرصحبت به میان آورده ولی در عمل، جنایتکارانی بیش نیستند.
بعد از تبیین مفاهیم شعار(زن، زندگی، آزادی به سبک غربی)، برای دانشجویان روشن می شود که حتی در شعار دادن با مفهومی که غرب در نظر دارد هم، از لیدرشان فریب خورده اند!
به عبارت الاخری؛ اشتراک لفظی دارند، اما اشتراک معنوی هرگز!
در پایان بهتر است استاد با مهارت خاص به خداباوری و معاد باوری گریزی بزند و اذعان کند که قرار است این جامعه به رهبری مهدی فاطمه(عجل الله تعالی فرجه الشریف) منتهی شود و طبق وعده ی الهی، این انتظار به آخر خواهد رسید، و فان حزب الله هم الغالبون خواهد شد. گروههای الهی در پایان نصرت خواهند یافت، پس تلاش در گروه شیطان بی فایده است، اگر چه چند روزی سروصدایی خواهد بود اما همچون فتنه ی ۸۸ و دیگر فتنه ها تمام خواهد شد. چرا که؛ یاری خدا با مومنین است و نه با یاران شیطان. پس “با تبیین مفاهیم” از دانشجویان بخواهد موضع خود را مشخص نمایند، در کدام گروه هستند؟ گروه شیطان؟ ؟ یا گروه مومنین که یاری خدا را در پی دارد؟و در انتها انتخاب را به خود دانشجو بسپارد. زیرا که او اختیار دارد و استاد فقط تبیین مفاهیم را انجام داده و حجت را بر او تمام کرده است.
دکتر ا.ح. م. استاد دانشگاه شهید بهشتی اذعان داشت: در ارتباط با کشف حجاب دانشجویان عزیز در سر کلاس درس، آنچه که مد نظر است اینکه؛ چنانچه استاد از آقایان باشد بهتر است در مواجهه با این صحنه از نگاه مستقیم به دانشجوی خاطی خودداری نموده و با ابزار قانونی در حدود اختیارات خویش نسبت به تادیب فرد مذکور اقدام نمایدو مساله را با مدیریت خود حل و فصل کنند.
دکتر محمد رشید زاده، استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر و علامه طباطبایی در ادامه گفت:
یکی از اساتید با همین وضعیت روبرو شد، توانست با تبیین حقوقی و علمی و دینی کاری کند که بدون نیاز به تذکر مستقیم، خودشان روسری ها را بر سر بگذارند.
اما یکی از اساتید دیگر می گفت با اینکه من حتی به جوراب نپوشیدن هم گاهی تذکر می دادم و خانم ها می پذیرفتند و دفعه بعد با جوراب میآمدند اما دو هفته پیش چهار نفر روسری را برداشتند و من شرایط برای بحث را آماده ندیدم و احتمال میدادم به قصد مخالفت با من یکدفعه حداکثر دخترها روسری ها را بردارند کاری نکردم و خیلی ناراحت بود که کاش حداقل تذکر می دادم و یا کلاس را ترک می کردم.
در ادامه مطلب محمد رشید زاده، بهرمان گفت: ان شاءالله به زودی از استاد مذکور گزارشی مستقل تهیه می گردد.
ز.ب. استاد دانشگاه مذاهب اسلامی ادامه داد: به نظرم بستگی به جو کلاس دارد.
گاهی باید از در دلسوزی وارد شد و بحث را به بیان قانون شرع و کشور ختم کرد. گاهی باید از در بیان قانون وارد شد و با بیان قوانین پوشش در دانشگاه های دنیا جلو رفت و بعد با دلسوزی تمامش کرد. به نظرم دانشجوها اگر حس کنند استاد دلسوز آنهاست و آینده شان برای استاد مهم است، حرف در آنها اثرگذارتر خواهد شد. باید توجه داشته باشند که آسیب این حرکات قبل از هر کس، بیشتر متوجه خودشان است.
چه از نظر امنیت فردی، چه از نظر برخوردهای قانونی. مثل فراخوانده شدن به کمیته انضباطی، ثبت در پرونده، و مانع استخدام شدنشان و… باید روش اعتراض صحیح و تفکر درست و نقادی صحیح را به دانشجوها آموزش داد.
اگر این کار برای اعتراض است، آیا صحیح هست؟ و آیا باعث می شود حرفشان شنیده شود؟ یا به حاشیه رود و…
دکتر ع. ا.ف استاد دانشگاه تهران در قالب چند مورد اضافه نمود؛ تذکر و توضیح دوستانه و خیرخواهانه در اتاق گروه یا استاد، همراه با حفظ احترام و رسمیت لازم، عدم مواجهه آشکار در کلاس، کمک گرفتن از دانشجویان خانم محجبه دارای مقبولیت و اخلاق جهت همراهی در امر به معروف و اثرگذاری بر پوشش دوستانشان، و در مراحل بعدی تذکر از طریق رییس واحد یا معاون دانشکده جهت تذکر انضباطی و مقررات آموزشی و دانشجویی اشاره داشته و ادامه دادند در صورتی‌که این مسأله به خوبی مدیریت نشود، به مشکل‌های جدید خواهد انجامید.
دکتر منصوره پرتو اعلم، استاد دانشگاه الزهرا و آزاد تهران مرکز همچنین بیان کرد: شاید در حال حاضر نتوان نسخه واحد ارائه داد زیرا که اگر استاد بتواند با کلام ومنطق، دختران را شرمنده کند، اشکالی ندارد که در بدو امر با این ظواهر یک کار ارشادی واساسی انجام شود، عالی می شود.
اما اگر حساب جذب ومنطق واینها در کار نباشد و استاد نتواند از این موضع ورود کند، مماشات استاد با این وضعیت خیلی درست نیست واگر استاد راهش را بلد نیست میتواند از قدرت وجایگاه استادی با این جریان برخورد نموده وبگوید کلاس من نباید اینطور باشد یا از نمره و موارد دیگر به عنوان حربه استفاده کند تا نتوانند قبح شکنی کنند چون اگر عادی شود دیگر به سختی جبران می شود.
و در پایان دکتر طاهره مرادی استاد دانشگاه آزاد اذعان داشت: نمی توان نسخه ی جامع و کامل طرح کرد، ولی بهتر است استاد صحبت کند و تذکری داشته باشد و بعد وارد بحث و گفت و گو شود.اگر استاد روحانی باشد، باید بیرون از کلاس بایستد و یکی از دانشجویان را صدا زند و بگویند افراد بی حجاب، حجاب را رعایت کنند تا من وارد کلاس شده و درس را شروع کنم و اگر وارد کلاس شود، یعنی به آن دانشجو حق داده و مجوز بی حجابی در کلاس را صادر کرده است. همانطور که قوانین دیگری در دانشگاه حاکم است، همان قرار دادی هم که دانشجو برای حفظ شئونات اسلامی امضاء کرده است، تعهد آور است. اینجا بحث مذهبی بودن، مطرح نمی شود.اینجا باید در بحث قانون مندی کار کرد.
اگر دانشجو رعایت نکرد، پس دانشجو باید از کلاس خارج شود و استاد وارد شده و درس را شروع کند. اگر با فردی که به استاد احترام گذاشته و حجاب را رعایت کرده، با فردی که حجاب را رعایت نکرده وبه استاد و حریم کلاس بی احترامی داشته مساوی برخورد شود، کاملا اشتباه است.
در تجمیع نظرات اساتید این طور به نظر می رسد که گروهی از اساتید بر این نظر هستند که باید به طور مستقیم وارد بحث شده و با دانشجو برخورد شود، و گروهی دیگر بر روش غیر مستقیم تاکید دارند، که هرکدام در جایگاه خود و درشرایط خاص تاثیر خود را خواهد گذاشت.
