درمان سرطان به کمک مولکول جدید

بررسی جدید پژوهشگران آمریکایی که روی بافت سرطانی انسان و در مورد سرطان‌های انسانی القا شده به موش‌ها انجام شده است، نشان می‌دهد که یک مولکول جدید طراحی‌شده در آزمایشگاه که از ضعف سلول‌ها سوءاستفاده می‌کند، می‌تواند طیف گسترده‌ای از سرطان‌ها را که درمان آنها دشوار است، از بین ببرد.

این پژوهش نشان داد که مولکولی به نام "ERX-41" می‌تواند سلول‌های سرطانی از جمله سلول‌های سرطان پستان را که گیرنده‌های استروژن ندارند، بدون از بین بردن سلول‌های سالم از بین ببرد.

گیرنده‌های استروژن و پروژسترون و گیرنده پروتئینی به نام "HER2" معمولا در سرطان پستان یافت می‌شوند. این گیرنده‌ها مانند قفل‌هایی هستند که برخی درمان‌ها مانند کلیدهایی می‌توانند آنها را باز کنند تا سلول‌های سرطانی را از بین ببرند. تقریبا ۱۰ تا ۱۵ درصد از همه سرطان‌های پستان، "سرطان پستان سه‌گانه منفی"(TNBC) هستند. این یک شکل تهاجمی از سرطان پستان به شمار می‌رود که احتمال پیشروی آن تا زمان شناسایی شدن بیشتر است.

نام سه‌گانه منفی از این واقعیت ناشی می‌شود که آزمایش این سلول‌های سرطانی برای هر سه گیرنده منفی است و درمان آن را بسیار دشوارتر می‌کند زیرا شیمی‌درمانی، گزینه اصلی برای درمان بیشتر بیماران است. افراد زیر ۴۰ سال و سیاه‌پوست، بالاترین میزان خطر ابتلا به سرطان پستان سه‌گانه منفی را دارند که بالاترین میزان مرگ و میر را در میان انواع گوناگون سرطان پستان به خود اختصاص می‌دهد.

دکتر "جونگ مو آن"(Jung-Mo Ahn)، دانشیار شیمی و بیوشیمی "دانشگاه تگزاس در دالاس"(UT Dallas) که این مولکول جدید را ساخته است، گفت: ERX-41، سلول‌های سالم را از بین نمی‌برد اما سلول‌های تومور را بدون توجه به اینکه سلول‌های سرطانی حامل گیرنده‌های استروژن باشند، از بین می‌برد. در واقع این مولکول، سلول‌های سرطان پستان سه‌گانه منفی را بهتر از سایر سلول‌ها از بین می‌برد.

دکتر آن گفت که او و گروهش ابتدا به خاطر نتایج گیج شده‌اند و نمی‌دانستند که مولکول ممکن است چه چیزی را هدف قرار دهد. آنها پس از چندین سال پژوهش برای گشودن تعدادی از بن‌بست‌ها، سرانجام دریافتند که ERX-۴۱ به یک پروتئین سلولی به نام "لیزوزومال اسید لیپاز A" یا (LIPA) متصل می‌شود.

او گفت: برای این که رشد یک سلول تومور به سرعت صورت بگیرد، سلول باید پروتئین زیادی تولید کند و این موضوع، ایجاد فشار روی شبکه آندوپلاسمی را در پی دارد. سلول‌های سرطانی، LIPA را به طور قابل توجهی بیش از اندازه و بسیار بیشتر از سلول‌های سالم تولید می‌کنند. ترکیب ERX-41 با اتصال به LIPA، پردازش پروتئین را در شبکه آندوپلاسمی متوقف می‌کند که به مرگ سلولی منجر می‌شود.

شبکه آندوپلاسمی، شبکه‌ای از ساختارها و لوله‌های شبیه به کیسه در سیتوپلاسم ژل مانند درون یک سلول است. پروتئین‌ها و سایر مولکول‌ها از طریق این شبکه حرکت می‌کنند.

پژوهشگران در مقاله این پروژه نوشتند: ما با استفاده از انواع بررسی‌های بیوشیمیایی و فراساختاری نشان دادیم که ERX-41 به ایجاد فشار بر شبکه آندوپلاسمی منجر می‌شود. این مولکول، تولید نوع خاصی از پروتئین و تکثیر آن را متوقف می‌کند و به بروز آپوپتوز یا نوعی مرگ سلولی می‌انجامد. نتایج پژوهش ما نشان می‌دهند که ERX-41، این سیستم دخیل در سرطان پستان سه‌گانه منفی را تشدید می‌کند تا ویژگی‌های محافظتی آن را از بین ببرد و به آپوپتوز منجر شود. این مولکول در سلول‌ها و بافت‌های طبیعی، فشاری را بر شبکه آندوپلاسمی القا نمی‌کند.

این ترکیب در از بین بردن سلول‌های سرطانی بافت انسانی که از بیماران مبتلا به سرطان گرفته ‌شدند و همچنین در موش‌هایی که حامل نوع انسانی تومورهای سرطانی بودند، مؤثر بود. هیچ گونه عوارض جانبی در موش‌ها مشاهده نشد.

پژوهشگران در ادامه مقاله خود نوشتند: نکته مهم این است که درمان با ERX-41، نشانه‌ای از سمی بودن را بروز نداد و وزن موش‌های تحت درمان نیز بدون تغییر باقی ماند. ارزیابی بافت پس از درمان با ERX-41، هیچ تغییر قابل توجهی را در بافت چندین اندام از جمله قلب، ریه، طحال، کبد، کلیه، رحم و پانکراس نشان نداد.

به گفته پژوهشگران، به نظر می‌رسد که این مولکول در برابر انواع دیگر سرطان که سطوح بالایی از فشار را بر شبکه آندوپلاسمی نشان می‌دهند، از جمله سرطان‌های پانکراس و تخمدان که درمان آنها دشوار است و همچنین گلیوبلاستوما که یک تومور مغزی تهاجمی و با پیشروی سریع است، موثر عمل می‌کند. آنها باور دارند که مولکول ERX-41 ممکن است برای درمان بیماران مبتلا به انواع تومورهای جامد، سودمند باشد.

دکتر آن گفت: سرطان پستان سه‌گانه منفی، یک سرطان موذی است که زنان را در سنین پایین هدف قرار می‌دهد. این سرطان تهاجمی است و در برابر درمان مقاوم عمل می‌کند. من واقعا خوشحالم که چیزی را کشف کرده‌ایم که می‌تواند تفاوت قابل توجهی را در درمان این بیماران ایجاد کند.