در مجمع عمومی سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) در مادرید، بهترین روستاهایی که گردشگری را برای ایجاد فرصت و پیشبرد توسعه پایدار پذیرفته‌اند، معرفی شدند.
ابتکار بهترین دهکده‌های گردشگری توسط UNWTO برای پیشبرد نقش گردشگری در حفاظت از روستاها، همراه با مناظر طبیعی، تنوع زیستی و فرهنگی و ارزش‌ها و فعالیت‌های محلی آن‌ها، از جمله خوراک‌شناسی محلی، راه‌اندازی شد.
در سال ۲۰۲۱، در مجموع ۴۴ روستا از ۳۲ کشور در سراسر پنج قاره جهان به رسمیت شناخته شدند. معیار انتخاب این روستاها حفظ منابع طبیعی و فرهنگی خود و همچنین اقدامات مبتکرانه و متحول‌کننده و تعهد به توسعه گردشگری در راستای توسعه گردشگری روستایی بوده است که از اهداف توسعه پایدار (SDGs) به شمار می‌رود.
این ابتکار، روستاهایی را که متعهد به تبدیل گردشگری به یک محرک قوی برای توسعه و رفاه مردم خود هستند، به رسمیت می‌شناسد.
روستاها توسط یک هیأت مشورتی مستقل بر اساس مجموعه‌ای از معیارها که ۹ حوزه را پوشش می‌دهند، ارزیابی شدند:
حفظ منابع فرهنگی و طبیعی
ترویج و صیانت از منابع فرهنگی
پایداری اقتصادی
پایداری اجتماعی
پایداری زیست‌محیطی
پتانسیل گردشگری و توسعه و یکپارچه‌سازی زنجیره ارزش
حاکمیت و اولویت‌بندی گردشگری
زیرساخت و اتصال
بهداشت، ایمنی و امنیت
همه ۴۴ روستای انتخاب شده از ۱۰۰ امتیاز ممکن، در مجموع ۸۰ امتیاز یا بالاتر کسب کردند.
گردشگری به‌عنوان محرک توسعه روستایی و شمول اجتماعی
زوراب پولولیکاشویلی، دبیرکل سازمان جهانی گردشگری UNWTO می‌گوید: «گردشگری می‌تواند با ترویجِ‌توزیع عادلانه‌تر مزایا و امتیازها در سرتاسر مناطق مختلف و توانمندسازی جوامع محلی، محرک انسجام و شمول اجتماعی باشد.
این ابتکار روستاهایی را که متعهد به تبدیل گردشگری به یک محرک قوی برای توسعه و رفاه خود هستند، به رسمیت می‌شناسد.»
طرح بهترین دهکده‌های گردشگری توسط UNWTO شامل سه رکن است:
بهترین روستاهای گردشگری از نظر UNWTO: روستاهایی به رسمیت شناخته می‌شوند که نمونه برجسته‌ای از مقصد گردشگری روستایی با دارایی‌های فرهنگی و طبیعی شناخته‌شده هستند که ارزش‌ها، محصولات و سبک زندگی روستایی و جامعه‌محور را حفظ و ترویج می‌کنند و تعهد روشنی به نوآوری و ابتکار دارند. پایداری در تمام جنبه‌های آن – اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی – در این روستاها احساس می‌شود.
برنامه ارتقای بهترین دهکده‌های گردشگری توسط UNWTO: برنامه ارتقا برای تعدادی از روستاها که به طور کامل معیارهای دریافت تقدیرنامه را ندارند نیز امتیازاتی ارائه می‌دهد. این روستاها از سوی سازمان جهانی گردشگری UNWTO و همکاران آن در زمینه بهبود حوزه‌های ذکرشده در فرآیند ارزیابی، حمایت خواهند شد.
شبکه بهترین دهکده‌های گردشگری توسط UNWTO: این شبکه فضایی برای تبادل تجربیات و شیوه‌های موثر، فرصت‌ها و یادگیری را فراهم می‌کند که شامل نمایندگان روستاهایی خواهد بود که به عنوان «بهترین دهکده گردشگری توسط UNWTO» شناخته شده‌اند، روستاهای شرکت‌کننده در برنامه ارتقاء، و همچنین کارشناسان، شرکای بخش دولتی و خصوصی که در ترویج گردشگری برای توسعه روستایی فعالیت خواهند داشت.
در مجموع ۱۷۴ روستا توسط ۷۵ کشور عضو UNWTO (هر کشور عضو حداکثر می‌تواند سه روستا را ارائه دهد) برای طرح آزمایشی ۲۰۲۱ پیشنهاد شده است.
از این میان ۴۴ روستا به عنوان بهترین روستاهای گردشگری توسط UNWTO شناخته شدند. ۲۰ روستای دیگر وارد برنامه ارتقای این ابتکار خواهند شد. همه این ۶۴ روستا بخشی از شبکه بهترین دهکده‌های گردشگری UNWTO خواهند بود.
ایران سه روستای برندق (استان اردبیل)، خرانق (استان یزد) و لارک (استان هرمزگان) را به این طرح پیشنهاد کرده بود.
دور بعدی این طرح در فوریه ۲۰۲۲ افتتاح می‌شود.
