مواد غذایی مفید برای سندرم روده تحریک پذیر

سندروم روده تحریک پذیر (Irritable Bowel Syndrome) اختلالی گوارشی است که در دراز مدت می تواند باعث عوارض مداومی گردد. با این که عوارض شدید و جدی ندارد، اما یک بیماری شایع میان افراد است. بسیاری از افرادی که دچار دل دردهای مداوم هستند، نمی دانند که دچار این سندروم شده اند و اطلاعاتی از آن ندارند. با شناخت علت بیماری و اطلاع از راه های کنترل و درمان آن می توان با این بیماری کنار آمد.

سندروم روده تحریک پذیر چیست؟

قبل از این که به مواد غذایی مفید برای سندرم روده تحریک پذیر بپردازیم، ابتدا باید ببینیم که سندروم روده تحریک پذیر چیست. این سندروم با نام انگلیسی (IBS) یک بیماری مزمن است که علائم آن به مرور زمان و طی سال ها تغییر می کند.

عوارض این بیماری را بسته به شرایط می توان کاهش داد. این بیماری در زنان شایع تر است و ممکن است در هر سنی رخ دهد. این بیماری جزء بیماری های خطرناک به حساب نمی آید ولی در صورت عدم کنترل و درمان می تواند دردهای شکمی زیادی را برای فرد ایجاد کند.

دانشمندان عومل دیگری مانند عوامل زیر را در ایجاد این سندروم موثرمی دانند:

رژیم غذایی

عوامل محیطی، مانند استرس

عوامل ژنتیکی

تغییرات هورمونی (به خصوص در زنان)

نقص عملکرد در عضلاتی که غذا را از طریق بدن حرکت می‌دهند.

عدم توانایی سیستم عصبی مرکزی در کنترل سیستم هضم

علائم سندروم روده تحریک پذیر

علائم این سندروم در افراد مختلف متفاوت می باشد و میزان آن بستگی به قسمت های درگیر شده روده می باشد. ممکن است در برخی از افراد تنها یک قسمت و در برخی دیگر چندین قسمت از روده درگیر این سندروم باشند. برخی از افراد متوجه می شوند که چند ماه این علائم را داشته اند اما بدون توجه، بیماری گسترش یافته و باعث ایجاد مشکلات جدی می شود. این علائم ممکن است با استرس نیز در ارتباط باشد. کسانی که دچار این بیماری هستند، با علائم زیر روبرو می شوند.

تیر کشیدن یا درد شدید ناحیه شکم:

این نشانه ها در شکم معمولا در قسمت میانی و رو به پایین احساس می شود و درد آن مانند درد چاقو خوردن یا فرو کردن چیزی در معده دردناک است. فرد بیماری که با این دردها روبرو می شود، ممکن است برای آرام کردن آن مدام در حال حرکت باشد و آرامش خود را از دست بدهد.

نفخ و ورم شکم:

این مشکل با گذشت زمان در طول روز بیشتر می شود.

یبوست یا اسهال:

اسهال از علائم شایع این بیماری است اما با این حال بیشتر افراد دچار یبوست می شوند. به دلیل وجود اسپاسم روده، دچار مشکل می گردند و یبوست رخ می دهد.

از دیگر علائم سندروم روده تحریک پذیر:

تغییر در عادات روده

درد و گرفتگی شکم (که اغلب پس از دفع مدفوع کاهش می‌یابد.)

احساس خالی نبودن روده پس از دفع مدفوع

عبور مخاط از راست روده

تورم یا نفخ شکم

نیاز ناگهانی و فوری به توالت

علائمی که به آن اشاره کردیم، اغلب بعد از غذا بیشتر می شود و ممکن است تا چند روز شدید باشد و بعد از آن فرد بهبود می یابد. علائمی که عنوان کردیم، در افراد مختلف با توجه به میزان بیماری متفاوت می باشد.

پیشنهاد می کنیم از سایر مطالب سایت دکتر کوهدانی دیدن کنید.

برخی از علائم دیگری وجود دارد که با توجه به میزان بالای بیماری به ندرت ممکن است در فرد رخ دهد:

تکرر ادرار

هالیتوز یا بوی بد دهان

سردرد

درد مفصل یا عضله

خستگی مداوم

رابطه جنسی دردناک یا دیس پارونی در زنان

قاعدگی‌های نامنظم

اضطراب و افسرگی ناشی از بیماری

در قسمت بعدی مقاله مواد غذایی مفید برای سندرم روده تحریک پذیر نحوه تشخیص سندروم را بررسی می نماییم. با ما بمانید.

نحوه تشخیص سندروم روده تحریک پذیر چگونه است؟

این سندروم زمانی تشخیص داده می شود که تمام احتمالات دیگر برای بیماری ها از بین برود. در نتیجه از بیمار آزمایشاتی گرفته می شود. پس از این که بیمار علائم خود را به پزشک گفت، پزشک برای تشخیص ابتدا سوالاتی را از بیمار می کند. مانند:

آیا در مدفوع، تغیراتی مانند اسهال یا یبوست وجود دارد؟

آیا در ناحیه شکم، درد یا گرفتگی احساس می شود؟

میزان نفخ در فرد چگونه و هر چند روز یک بار رخ می دهد؟

سپس در صورت لزوم، آزمایش هایی را از فرد مشکوک می گیرند. مانند آزمایش های زیر:

آزمایش خون

تست حساسیت به لاکتوز

آزمایش مدفوع

سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی

غربالگری سرطان روده بزرگ

همچنین ازافرادی که سابقه خانوادگی بیماری های ریوی، سرطان روده یا بیماری سلیاک را دارند،  آزمایش های بیشتری گرفته می شود. در افراد بالای ۶۰ سال، این علائم می تواند خطر ابتلا به سرطان روده باشد که باید خیلی زود تشخیص داده و درمان شروع گردد.

 نکات خود مراقبتی در سندروم روده تحریک پذیر

مواد غذایی مفید برای سندرم روده تحریک پذیر را بیشتر استفاده کنید.

از غذاهایی که می دانید علائم و بیماری را تشدید می کند، بپرهیزید.

استرس و اضطراب خود را کمتر کنید تا بتوانید درمان خوبی را شروع نمایید.

روزانه از مکمل های ویتامین B استفاده کنید. باید باکتری های خوب روده را افزایش دهید. در نتیجه از موادی مانند ماست دارای پروبیوتیک استفاده نمایید.

تحریک کننده هایی مانند کافئین، الکل و سیگار را برای داشن تنی سالم کنار بگذارید.

روزانه مقدار زیادی آب بنوشید. روزانه ۳ لیتر آب مصرف کنید و برای بهبود عملکرد گوارش، از مواد غذایی فیبردار استفاده نمایید. میزان فیبر را باید به مرور زمان افزایش داد تا معده بتواند با آن سازگار شود.

دفترچه ای برای یادداشت کردن غذاهایی که موجب تشدید علائم می گردد را تهیه کنید.

حجم غذای خود را در هر وعده کاهش دهید. در مقابل، تعداد وعده ها را افزایش دهید.

برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش، فعالیت فیزیکی و ورزش را فراموش نکنید. ورزش میزان استرس را نیز کاهش می دهد.

برای علائمی مانند دردهای شکمی، می توانید از گرما درمانی مانند بطری آب گرم و پتوهای الکتریکی استفاده نمایید.

چه مواد غذایی برای سندروم روده تحریک پذیر مضر است؟

غذاهای سرشار از FODMAP:

FODMAT اختصاری از مواد غذایی شامل الیگوساکاریدها تخمیر، دی ساکتریدها، مونوساکاریدها و پلی ال می باشد که انواع کربوهیدرات ها و قندها هستند که به خوبی در روده جذب و هضم نمی گردند. غذاهایی که FODMAT دارند، عبارتند از:

سیر

پیاز

آرد

شیر

بستنی

قارچ

زرد آلو

گلابی

لوبیا

طبق نظریات پژوهشگران، برنامه غذایی که این مواد در آن ها محدود شود، در کاهش علائم سندروم روده تحریک پذیر موثر می باشند. اما از آنجا که نمی توان این مواد را به طور کامل از برنامه غذایی حذف نمود، باید گفت که این محدودیت برای همیشه نیست و برای مدت زمانی کوتاه لازم است رعایت شود تا درمان صورت گیرد. این محدودیت باید به مدت ۶ تا ۸ هفته صورت گیرد تا به نتیجه مورد نظر دست یابید.

الکل:

به صورت کلی الکل ها علائم تمام بیماری ها را تشدید می کنند و سندروم روده تحریک پذیر نیز از این موضوع مستثنی نیست. الکل روی عملکرد سیستم گوارشی تاثیر منفی می گذارد و باعث تحریک روده ها می شود. برخی از نوشیدنی های الکلی با مواد FODMAP ترکیب می شوند که مصرف آن ها علائم سندروم را به شدت تشدید می کنند. برای کاهش علائم این بیماری و به دست آوردن سلامتی خود، از مصرف چنین نوشیدنی هایی بپرهیزید.

مواد غذایی پر چرب:

غذاهای پر چرب نیز از جمله موارد افزایش علائم سندوم روده تحریک پذیر می باشند. پژوهشگران طبق مطالعات خود دریافتند که کسانی که مشکل روده تحریک پذیر دارند، نسبت به غذاهای چرب حساسیت بالایی دارند. غذاهای پر چرب باعث تغییر تحرک روده می گردد و بر ترشحات هورمون روده تاثیر منفی می گذارد.

تحریک کننده های پر چرب مانند گوشت سرخ شده، چیپس، سوسیس، پیتزا، سیب زمنی سرخ شده و سس های خامه ای باعث حاد شدن علائم سندروم روده می گردند. درنتیجه در برنامه غذایی خود روی چربی های غیر اشباع و چربی های دارای حلقه اشباع نشده تمرکز کنید. مانند: روغن زیتون، آجیل ها، دانه ها و ماهی های پر چرب

کافئین:

کافئین ها می توانند روی هورمون های روده تاثیر منفی بگذارند وهورمون های استرس زا مانند کوتیزوا را افزایش دهند که منجربه ارتباط منفی میان مغز و روده می گردد. پژوهشگران دریافتند که میزان بالای کافئین در بدن باعث تحرک روده می گردد. باید خاطر نشان کرد که کافئین فقط در قهوه وجود ندارد، بلکه بسیاری از نوشابه ها و نوشیدنی های انرژِی زا دارای میزان قابل توجهی کافئین هستند.

غذاهای تند:

طبق تحقیقات و مطالعات صورت گرفته توسط پژوهشگران، مشخص شده است که مصرف غذاهای تند در برخی افراد موجب بروز علائمی شبیه به سندروم روده تحریک پذیر گشته است. در فلفل ترکیبی به نام کپسایسین وجود دارد که مستقیما روی روده تاثیر گذاشته و باعث ایجاد تحرک روده و دردهای شکمی می گردد.

ادویه جات نیز در این دسته از ترکیبات قرار دارند. ادویه هایی مانند سیر و پیاز در غذا باعث تشدید علائم این سندروم می گردند. حذف این ادویه ها ازغذا تا حدود زیادی علائم را کاهش می دهد و در بیشتر موارد، همین تغییرات کوچک است که در درمان اثربخش است.

سیب، هلو، توت و موز:

در برخی از میوه ها و سبزیجات، فیبر غیر محلول وجود دارد که مصرف آن ها سبب تحریک روده می شوند. یک فرد بالغ باید روزانه حدود ۲۲ تا ۳۴ گرم فیبر مصرف نماید. فیبرها به ۲ دسته محلول و غیر محلول دسته بندی می شوند.

کسی که مشکل سندروم روده تحریک پذیر دارد، باید غذاهایی با فیبر محلول را استفاده نماید. پوست میوه هایی مانند سیب، گلابی، توت ، هلو و موز دارای مقادیر زیادی فیبر غیر محلول هستند که نباید مصرف گردد. در صورت مصرف نیز باید پوست آن گرفته شود. به جای این میوه ها بهتر است بیمار از میوه های خشک و برنج قهوه ای استفاده کند.

غلات:

آزمایش هایی که توسط موسسه بهداشت آمریکا صورت گرفته است، نشان داده که آلرژی های غذایی مانند عدم تحمل گلوتن در بدن، موجب ایجاد و تشدید بیماری سندروم روده تحریک پذیر گردیده است. غلات و هر موادی که درون آن چاودار، گندم و جو داشته باشد، دارای مقادیر زیادی گلوتن است. بیماران سندروم روده تحریک پذیر مشکل عدم تحمل و هضم گلوتن را دارند و ممکن است با مصرف آن، روده آسیب ببیند. در نتیجه حذف یا به حداقل رساندن غلات در کاهش علائم، بسیار موثر است.

لبنیات:

در لبنیات مقدار زیادی چربی موجود است که در بیماران دارای سندروم روده تحریک پذیر موجب بروز ورم و درد شکمی می گردد. برای کم کردن علائم این بیماری باید لبنیات کم چرب و بدون چربی استفاده شود. در برخی بیماران عدم تحمل لاکتوز نیز دیده شده است که بهتر است از شیر و پنیر و سویا مصرف نگردد.

لاکتوز قندی است که در شیر و محصولات آن وجود دارد. پزشکان به بیماران سندروم روده تحریک پذیر توصیه می کنند که قبل از مصرف لبنیات، آن ها را تست کنند تا ببینند که کدام یک باعث بروز علائم می گردد تا از مصرف آن پرهیز نمایند. در ماست، باکتری هایی وجود دارد که به هضم لاکتوز در بدن کمک می کند. در نتیجه روده ماست را می تواند تحمل کند و مشکلی پیش نمی آورد.

گوشت قرمز:

گوشت قرمز مانند گوشت گاو و بره از میزان چربی بالایی برخوردار هستند. گوشت های کم چربی را مانند گوشت مرغ، بوقلمون و ماهی های آب سرد (مانند سالمون) را جایگزین گوشت های قرمز بکنید.

نوشیدنی های کربوهیدراتی:

در بیماری سندروم روده تحریک پذی،ر مصرف نوشیدنی های گازدار و آب های معدنی موجب نفخ و گرفتگی روده می شود. نوشابه های رژیمی نیز حاوی مقدار زیادی کربوهیدرات هستند که موجب تشدید علائم سندروم می گردند.

لوبیاها:

مصرف لوبیا باعث نفخ های دردناک و ورم در بیماران سندروم روده تحریک پذیر می شود. لوبیا سرشار از پروتئین است اما دارای کربوهیدراتی به نام گالاکتنس هستند که در سویا و عدس نیز یافت می شود. این کربوهیدرات باعث تشدید علائم می گردند. پس باید از مصرف آن پرهیز شود.

در بخش بعدی نوشتار مواد غذایی مفید برای سندرم روده تحریک پذیر به تامین آب بدن می پردازیم. همراه شما هستیم.

نکاتی برای تامین آب بدن

یک فرد عادی باید در روز۲ لیتر آب مصرف کند. فرد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر علاوه بر مصرف این میزان آب باید مکمل هایی مانند الکترولیت، پتاسیم و سدیم را نیز مصرف نماید. گوارش برای عملکرد بهتر به این مواد مغذی نیاز دارد.

موادی مانند آب گوشت، آب میوه ۱۰۰ درصد طبیعی و آب سبزیجات دارای مقادیری الکترولیت هستند که می توانید مصرف کنید. کم آبی بدن باعث بروز مشکلاتی از جمله احساس خستگی، احساس گرسنگی، خشکی دهان، حالت تهوع، گرفتگی شکم، میگرن و گرفتگی عضلات پایین معده می گردد.