سرانجام اصلاح قانون مهریه توسط مجلس یازدهم در دستور کار قرار گرفت. سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس یازهم از طرح اصلاح قانون مهریه خبر داد و گفت: "هم اکنون اقدامات کارشناسی این طرح در دست اجراست."
وی با اشاره به وجود مشکلاتی در زمینه پرداخت مهریه افزود: هدف ما ایجاد توازن در این زمینه برای مردان و زنان و همچنین رعایت حقوق زوجین است.
سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس گفت: در تدوین این طرح از نظرات قوه قضائیه ، وکلا و کارشناسان مربوطه استفاده شده است.
دلخوش افزود: با توجه به افزایش قیمت سکه شاهد مشکلاتی در پرداخت مهریه هستیم که این امر موجب بی انگیزه شدن جوانان برای ازدواج شده است.
وی اظهار داشت: "ما به عنوان قانونگذار باید به گونه‌ای عمل کنیم که از قوانین به صورت درست و در جهت اجرای عدالت استفاده شود."
سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس همچنین با اشاره به تصویب قانونی در خصوص مهریه تا ۱۱۰ سکه در دوره‌های گذشته مجلس افزود: «هم اکنون با شرایط فعلی اقتصادی کشور محدودیت‌هایی برای پرداخت این میزان سکه وجود دارد و همین امر موجب اختلاف در خانواده‌ها نیز شده است.»
به گفته دلخوش در طرح اصلاح قانون مهریه سعی شده است ضمن ساماندهی این امر، تعادلی نیز در این زمینه ایجاد شود.
با توجه به افزایش قیمت سکه بسیاری از مردان ایرانی دیگر توان پرداخت اقساط مهریه خود را نداشته و بر اساس قوانین موجود در خطر دستگیری و زندانی شدن قرار دارند.
قوه قضائیه در این باره اقداماتی انجام داده است از جمله آنکه بدهکاران مهریه زندانی نمی‌شوند و یا اینکه دستور العملی جدید درباره مطالبه مهریه ابلاغ کرده است.
با این وجود منتقدان می گویند حل مسئله مهریه با تغییر بنیادین قانون امکان پذیر است. این دسته معتقدند زمانی ماجرای مهریه حل می شود که زن و مرد حقوق مساوی در بحث ازدواج داشته باشند، در این باره تاکید بیشتر بر بحث حق طلاق است. که در حال حاضر قانون آن را منحصر به مرد کرده است.
همچنین نوروزی عضو هیئت رئیسه کمیسیون قضایی مجلس در تشریح اصلاح قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی که درباره پرداخت مهریه نیز می شود گفته بود که طبق این اصلاحیه محکوم مالی اعم از مهریه و دیه نباید به زندان برود؛ در واقع اگر شخصی به خاطر مهریه محکوم می شود و تمکن مالی ندارد که آن را پرداخت کند نباید به زندان برود.
نمایده مجلس یازدهم ادامه داد: براساس این طرح، سازمان اسناد رسمی و ثبت را فعال می کنیم که از طریق این سازمان ها مشخص شود که فرد چه میزان اموال دارد و در صورت بروز مشکل حساب و اموال وی توقیف و در اختیار طلبکار چه مهریه و چه دیه قرار می گیرد.
وی اضافه کرد: بنابراین اگر شخصی اموالی دارد از طریق دستگاه های مربوطه مانند ثبت اسناد اجراییه صادر می شود و اموال مازاد وی بلافاصله به بدهکار داده می شود اما اگر ندارد دادگاه تعیین می کند که فرد بدهکار کار کند و بخشی از حقوقش را به حساب طلبکار واریز کند.
نماینده مردم رباط کریم و بهارستان در مجلس تصریح کرد: به طور کلی ما در اسلام زندان برای بدهکار دیه و مهریه نداریم زندان جای بزهکار است نه شخصی که بدهکاری دارد.
حجت الاسلام نوروزی تصریح کرد: اگر این طرح اجرایی شود بسیاری از محکومان مالی، محکومان مهریه و دیه که سالانه حدود 30 هزار نفر هستند از زندان آزاد می شوند و از طرف دیگر مردم نیز توجه می کنند که پول خود را به چه شخصی قرض می دهند.
قانون قبلی مهریه چگونه است؟
مهریه مالی است که در زمان عقد نکاح، بر طبق ضوابط قانون و شرع از طرف زوج به زوجه پرداخت می‌شود. به مهریه، صداق یا کابین هم گفته می‌شود.
برخی گمان می‌کنند میزان مهریه نشان‌دهنده ارزش زن است؛ در حالیکه این باور اشتباه ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری به زندگی مشترک زوجین وارد کند، چراکه طرفین گاهی از مهریه به عنوان اهرم فشار استفاده می‌کنند.
بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به مجرد عقد، زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.
مهریه ممکن است عندالاستطاعه یا عندالمطالبه باشد.
در نوع اول زوجه در صورتی می‌تواند مهریه دریافت کند که زوج توانایی پرداخت آن را داشته باشد، اما در نوع دوم مهریه، چنین امری وجود ندارد و به صرف درخواست زن، همسر او باید مهریه را بپردازد و گرفتن مهریه بدون طلاق امکان پذیر ست.
قانون قبلی مهریه
در سال گذشته شایعاتی وجود داشت که برای کاهش تعداد زندانیان مهریه ممکن است سقف قانونی مهریه کاهش یابد.
با این حال تا امروز تغییری در قانون ایجاد نشده است و در نتیجه سقف مهریه برای جلب زوج تا ۱۱۰ سکه است و هنوز در سال ۹۹ تغییری در این سقف ایجاد نشده است که حالا مجلس یازدهم می خواهد قانون مهریه را تغییر دهد.
زندانی شدن به خاطر مهریه
زوج در صورت عدم پرداخت مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه زندانی خواهد شد مگر آنکه در دادگاه درخواست اعسار دهد.
بعد از درخواست اعسار درصورتی‌که زوج اموالی نداشته باشد و عدم تمکن مالی او توسط دادگاه تایید شود، دادگاه مهریه را با تشخیص مقام قضایی قسط‌بندی می‌کند.
اگر مردی که دادخواست اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط مهریه داده، اقساط مهریه را پرداخت نکند، ممکن است بعد از عدم پرداخت دو یا سه قسط، حکم جلب او بابت مهریه صادر شود.
مهریه تا چند سکه قابل اجراست و مجاز است؟
در سال ۹۹ بر اساس قانون حمایت از خانواده، مجازات حبس برای مهریه تا ۱۱۰ سکه اجرا می‌شود.
این مقرره به این معنا نیست که مهریه بالای ۱۱۰ سکه باطل است، بلکه صرفا به این معنی است که مجازات حبس تا ۱۱۰ سکه قابل اجراست و قانونگذار نسبت به مابقی آن، اثبات توانایی پرداخت و وجود اموال زوج را شرط مطالبه مهریه از سوی زوجه قرار درنظر گرفته است.
به عبارت دیگر زوجه می‌تواند در صورت امتناع زوج از پرداخت مهریه، اموال او را به اجرای احکام معرفی کند تا مهریه از فروش این اموال تامین شود، اما اگر زوج اموالی نداشته باشد مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه از طریق حبس زوج قابل پیگیری نیست.
مهریه زوج می‌تواند هر مقداری باشد اما باید حتما بر طبق قانون ویژگی‌هایی داشته باشد:
مهریه باید دارای ارزش داد و ستد اقتصادی داشته باشد و مهر باید مشروع و قانونی باشد.
مهریه باید قابل انتقال به زن باشد و او بتواند مالک آن شود.
مهریه می‌تواند تعهد به انجام امری از جانب زوج باشد.
اگر مهریه تعیین شده در زمان عقد موجود نباشد، مهر باطل است.
اگر مالی که بعنوان مهریه در نظر گرفته می‌شود متعلق به زوج نباشد، نیازمند به اجازه مالک است.
مهریه باید قابل تسلیم باشد، البته اگر شوهر خود قادر به تسلیم نباشد اما زن توانایی تصاحب ملک را داشته باشد، مهریه صحیح است.
مهریه نمی‌تواند نامعلوم باشد و یا به تردید میان دو یا چند چیز درنظر گرفته شود و باید میزان و مقدار آن به طور دقیق مشخص شود.
نحوه پرداخت مهریه ۱۱۰ سکه
مهریه یکی از چالش‌های ازدواج است؛ چه در زمان انعقاد عقد نکاح و چه در زمان طلاق و جدایی بحث‌های بسیاری پیرامون مهریه در بین طرفین و خانواده آن‌ها وجود دارد.
با این حال اگر در شرایطی طرفین توانایی ادامه زندگی مشترک را نداشته باشند یکی از مسائلی که باید در مورد آن تعیین و تکلیف شود، مهریه است.
علاوه بر این در برخی موارد ممکن است طرفین قصد جدایی نداشته باشند و زوجه با وجود تمایل به ادامه زندگی مشترک مهریه خود را از زوج طلب کند.
با این حال و در مجموع اگر در زمان عقد برای زن مهری تعیین نشده باشد و شوهر بخواهد او را طلاق دهد، باز هم به زوجه مبلغی به عنوان مهریه تحت عنوان مهر المثل و مهر المتعه تعلق می‌گیرد.
زوجین برای تسریع در روند طلاق لازم است از یک مشاوره حقوقی طلاق کمک بگیرند.
حد قانونی مطالبه مهریه تا ۱۱۰ سکه است و در مهریه‌های تا ۱۱۰ سکه نیازی به اثبات زوجه مبنی بر استطاعت زوج نیست و زوج اگر نمی‌خواهد مهریه را بپردازد باید در دادگاه عدم استطاعتش را در پرداخت مهریه اثبات کند، اما در مهریه‌های بیش از ۱۱۰ سکه زوجه باید به دادگاه اثبات کند که زوج توانایی پرداخت این مازاد ۱۱۰ سکه را دارد.
مرد باید مهریه را پرداخت کند و اگر توانایی مالی نداشت می‌تواند درخواست اعسار و تقسیط مهریه دهد و بعد از آن با نظر دادگاه و مقام قضایی به صورت اقساط مهریه را پرداخت کند.
اگر مردی برای عدم پرداخت مهریه تقلب کند یا قسمتی از درآمد خود را به دادگاه اعلام نکند، مشمول حمایت قانون نیز نمی‌شود.
مدارک مورد نیاز برای دریافت مهریه
اصل شناسنامه
اصل سند ازدواج یا رونوشت آن که از دفترخانه دریافت شده باشد
کارت ملی
زوجه می‌تواند با مدارک ذکر شده برای دریافت مهریه از طریق دادگاه، اجرای ثبت و یا شورای حل اختلاف اقدام کند.
مهلت تجدید نظر خواهی ۲۰ روز است و زوجین در این مدت می‌توانند به رای دادگاه اعتراض کنند، اما بعد از اینکه رای دادگاه قطعی شد، بر اساس قانون اگر مرد معسر نباشد و بدهی خود را پرداخت نکند، به زندان می‌رود، اما اگر توسط دادگاه معسر شناخته شود، دادگاه رای به تقسیط مهریه می‌دهد.
اگر مرد توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد اما از پرداخت آن امتناع کند، زوجه مهریه خود را به اجرا می‌گذارد و باید ظرف ۱۰ روز دارایی شوهر را معرفی کند تا این اموال توقیف شوند.
دادگاه می‌تواند اموال شوهر را بفروشد و از طریق آن مهریه زن را بپردازد. اما اگر زوج اموالی نداشت و تنها دارایی او درآمد وی باشد و همسر دیگری هم نداشته باشد، تا زمانی که مهریه به طور کامل پرداخت شود، تا یک چهارم آن درآمد به شکل ماهانه به زوجه تعلق می‌گیرد.
مجازات عدم پرداخت اقساط مهریه
مرد تا زمانیکه مهریه زوجه را پرداخت نکند، امکان خروج از کشور را ندارد.
زوج مکلف است که تا ۱۱۰ سکه مهریه را پرداخت کند و درصورت امتناع زندانی خواهد شد، اما برای مابقی مقدار مهریه امکان زندانی کردن مرد وجود ندارد و زن برای دریافت مازاد مهریه باید توانایی مالی مرد را اثبات کند.
برای مثال اگر مهریه زنی ۵۰۰ سکه باشد، در صورت مطالبه مهر اگر مرد ۱۱۰ سکه را بپردازد، بابت ۳۹۰ سکه باقی‌مانده زندانی نمی‌شود اما اگر نتواند ۱۱۰ سکه را بدهد باید به زندان برود، مگر آنکه ادعای اعسار کند و عدم تمکن مالی خود را ثابت کند؛ در اینصورت دادگاه مهریه را قسط بندی می‌کند و مرد در اقساط مختلف آن را پرداخت می‌کند.
البته لازم به ذکر است که حکم اعسار به صورت موقت صادر می‌شود و اگر زن بتواند بعدها اموالی از مرد به دست بیاورد، می‌تواند نسبت به وصول طلب خود از آن‌ها اقدام کند.
به همین دلیل اگر مردی ادعای اعسار کند و مهریه برای او تقسیط شود، امکان خرید خانه، داشتن حساب سرمایه گذاری بانکی و یا خرید خودرو را ندارد و اگر دارای اموالی شود، زن می‌تواند با معرفی این اموال مهریه خود را طلب کند.
