غلامرضا کریمی قائم‌مقام وزیر آموزش و پرورش در امور بین الملل و رئیس مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور در برنامه پرسشگر با موضوع «عدالت آموزشی در تعطیلی مدارس»، اظهار کرد: دستیابی به عدالت بسیار سخت است و جزو آرمانهای بشر است و حکومت‌ها و افراد به این سمت حرکت می‌کنند.
وی افزود: درباره عدالت آموزشی دو نکته حائز اهمیت است که فرصت برابر در اختیار همه قرار گیرد. یعنی اگر دسته بندی کنیم اولین حالت، عدالت ساختاری و کالبدی است که سیستم به گونه‌ای عمل کند که همه به مدرسه وارد شوند به این معنا که افراد لازم التعلیم به مدرسه بروند و دومین حالت، عدالت آموزش محتوایی است که فرصت مناسب در این زمینه فراهم شود و در این زمینه در دنیا با چالش مواجه هستیم.
کریمی ادامه داد: در حال حاضر ۲۶۴ میلیون فرد در بین افراد لازم التعلیم در دنیا امکان رفتن به مدرسه را ندادند که این افراد بین ۶ تا ۱۷ سال هستند. روال آماری در دنیا این است که کسانی که وارد دوره ابتدایی می‌شوند، ۱۷ درصد به پایان دوره ابتدایی نمی‌رسند و ۵۴ درصد کسانی که از دوره ابتدایی وارد دوره متوسطه می‌شوند، دوره متوسطه را به پایان نمی رسانند.
وی با بیان اینکه در دنیا در زمینه آموزش از نظر کالبدی و محتوایی، چالش وجود دارد، گفت: یکی از مصادیق اعتبار اجتماعی و جابجایی در طبقات اجتماعی، آموزش است.
قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در امور بین الملل اضافه کرد: از پرچالش‌ترین مباحث عدالت آموزشی، بحث آموزش جنسیتی است. در این راستا دو نگاه و منظر وجود دارد. بین جنس و جنسیت فاصله است. در بحث جنس، بین جنس دختر و پسر به لحاظ خصوصیات فیزیولوژیکی تفاوت است اما جنسیت بستگی به فرهنگ دارد مثلا در یک فرهنگی می گوید دختر نباید درس بخواند. ۶۶ درصد کشورهای دنیا فقط شانس برابر تحصیل برای دختر و پسر را فراهم می‌کند. عدالت آموزشی جنسیتی به معنای فرصت برابر همه مردم فارغ از جنسیت برای دسترسی به آموزش است.
وی ادامه داد: نمره ایران از لحاظ شاخص های کالبدی 18 از 20 است چون تفاوت مشهودی بین ثبت‌نام دختران و پسران در مدرسه نیست. در کنکور هم می بینید که حتی حضور دختران 55 درصد و پسران 45 درصد شده است اما به لحاظ محتوایی دچار چالش هستیم و به لحاظ جامعه شناختی کلیشه‌های جنسیتی وجود دارد.
کریمی به تفاوت عدالت آموزشی جنسیتی در سند تحول با سند ۲۰۳۰ اشاره کرد و گفت: در سند تحول مبتنی بر دین اسلام عمل می کنیم و در سند 2030 بر مبنای عرف و تجربه بشری عمل می شود. در سند 2030 تفاوت معناداری بین جنس زن و مرد در پیگیری آموزش وجود ندارد ولی ما معتقدیم باید برنامه هایی را تدوین کنیم که این تفاوت ها حتی مثبت را نشان دهد. یعنی برنامه مشخص در قالب سند تحول بنیادین در زمینه حجاب و عفاف داریم در حالی که در سند 2030 می گوید هرگونه تفاوت نسبت به جنس زن و مرد به منزله تبعیض است.
وی ادامه داد: در سند تحول با توجه به تفاوت های ذاتی و تفاوت هایی که بر مبنای دین اسلام وجود دارد و نه به لحاظ شأن و منزلت اقدام می شود؛ تأکید می کنم زن و مرد از نظر شأن و منزلت هر دو یکسان هستند ولی این تفاوت هایی که در برنامه ریزی آموزشی لحاظ می شود برای این است که اتفاقا بتواند عقب ماندگی های تاریخی که نسبت به قشر دختران و زنان وجود دارد، بخشی جبران شود چون در حوزه های بهداشتی، آموزشی، کارآفرینی و اقتصادی این چالش ها وجود دارد.
وی درباره وضعیت مدارس گفت: جزو معدود کشورهای دنیا هستیم که سرویس مدارس نداریم چون تلاش کردیم بعد از انقلاب، مدرسه را در نزدیک‌ترین مکان به منازل ایجاد کنیم. ۱۱۶ هزار مدرسه داریم که توان دولت را برای ارائه آموزش باکیفیت کمتر کرده است. در کشور ما بیشترین تعداد دانش آموزان در مدرسه ۱۵۰۰ نفر است در حالی که برخی مدارس در دنیا دارای 20 هزار تا 24 هزار دانش آموز دارد یا اینکه ۲۴۲ مدرسه یک دانش‌آموز داریم که از یک بُعد قابل توجه است اما از بُعد دیگر باید به این موضوع توجه کرد که توان آموزش با کیفیت با گسترش مدارس کمتر می شود.
قائم مقام وزیر آموزش و پرورش در امور بین الملل تصریح کرد: از نظر سطح پوشش در خاورمیانه وضعیت خوبی داریم اما به لحاظ فرصت‌های برابر آموزشی دچار چالش جدی شدیم.
وی با بیان اینکه ۸۸ درصد مدارس کشور، دولتی و ۱۲ درصد غیر دولتی است، گفت: چالش از آنجا شروع شد که در مدارس سمپاد و غیردولتی آموزش با کیفیت تر ارائه شد. نگاه مساوات این نیست که این 12 درصد پایین بیاید بلکه 82 درصد باید کیفیت آموزش را افزایش دهد. در حال حاضر رتبه های برتر کنکور در اختیار مدارس خاص است چون بودجه مدرسه دولتی رو به کاهش است، امکان معلم با کیفیت در این مدارس نیز کمتر است. تراکم استاندارد در کلاس درس، ۲۰ تا ۲۲ نفر است و این در حالیست که ۶۲ درصد مدارس کشور تراکم بالای ۲۶ نفر دارند. وزارت آموزش و پرورش چه کاری می‌تواند انجام دهد؟ وقتی بودجه محدود است، امکانات محدود است و طبیعی است که کیفیت آموزش پایین‌تر بیاید.
کریمی به آموزش در دوران کرونا اشاره کرد و ادامه داد: در زمان کرونا، 4 مدل آموزش شامل آموزش حضوری، آموزش از طریق تلویزیون ، آموزش از «شاد» و هم توزیع بسته های آموزشی در مناطق محروم ارائه می‌شود در مناطق روستایی کم‌جمعیت آموزش در دسترس است؛ هیچکدام از ۱۵ میلیون دانش‌آموز از گردونه آموزش خارج نمی‌شوند.
وی در واکنش به این موضوع که مشکل آموزش و پرورش با بودجه حل می شود، گفت: اگر امروز بودجه وزارت آموزش و پرورش ۱۰ هزار تا ۲۰ هزار میلیارد تومان هم افزایش یابد این چالش‌ها حل نمی‌شود ولی گامی در جهت حل مشکل است.
رئیس مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور افزود: باید تمام ذی‌نفعان در امور مدرسه مشارکت داشته باشند بخش اعظمی از مردم، بچه ها را به مدرسه می فرستند و دیگه کاری ندارند. در حالی که بحث پول نیست. حتی اگر بودجه دو برابر شود نیز نیاز به مشارکت در امور مدرسه هست.
وی در خصوص تحصیل دانش‌آموزان اتباع خارجی به سامانه «شاد» گفت: 500 هزار اتباع خارجی در مدارس داریم که همه تحت پوشش آموزش هستند اما از نظر دسترسی به سامانه «شاد»، ۲۵۰ هزار نفر device و ابزار ندارند که از سازمان های بین المللی درخواست کردیم که بخشی را تهیه کنند و ۳۰ هزار ابزار با هماهنگی سازمان ملل و کمیساریای عالی پناهندگان فراهم شده است.
