گواهی انحصار وراثت از جمله موارد مهمی است که هنگام تقسیم سهم الارث باید آن را در نظر گرفت، اما گرفتن گواهی انحصار وراثت نیازمند طی کردن راه‌های قانونی بسیار است.
هر شخصی برای گرفتن سهم الارث خود از اموال و دارایی شخص متوفی باید گواهی انحصار وراثت را دریافت کند تا پس از آن بتواند مقدار مشخص و قانونی مال خود از اموال شخص متوفی را بگیرد.
طبقات ارث و اولویت تقسیم ارث
بر اساس قانون ارث به خویشاوندان نسبی و سببی تقسیم می‌شود.
طبقه اول وراث نسبی از جمله اشخاصی هستند که از طریق ولادت رابطه خویشاوندی دارند مثل پدر و پسر، ... و از هم ارث می‌برند، عبارتند از: پدر و مادر و اولاد و اولادِ اولاد.
طبقه اول از وراث فوق که به آن‌ها ارث تعلق می‌گیرد به دو درجه تقسیم می‌شود که در صورت وجود درجه اول به درجه دوم ارث تعلق نمی‌گیرد که این دسته هم به دو درجه تقسیم می‌شوند درجه اول پدر و مادر و فرزندان و درجه دوم اولادِ اولاد (نوه‌های متوفی) هستند.
دسته دوم وراث نسبی هستند که عبارتند از اجداد و برادر و خواهر و اولاد آن‌ها، طبقه دوم وراث نسبی به دو درجه تقسیم می‌شوند که مانند طبقه اول در صورت وجود درجه یک، درجه دو ارث نمی‌برند درجه اول اجداد (مادر بزرگ و پدر بزرگ) و برادر و خواهر و درجه دوم فرزندان خواهر و برادر و پدر‌ها و مادر‌های پدربزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها هستند علاوه بر آن طبقه سوم وراث نسبی عبارتند از اعمام (عمو) و عمات (عمه) واحوال (دایی) و خالات (خاله) و اولاد آن‌ها که طبقه سوم خود به دو درجه عمو و عمه و خاله و دایی درجه (درجه اول) و اولاد ان‌ها (درجه دوم) و عمو وعمه و خاله و دایی پدر و مادر (درجه اول) و فرزندان آن‌ها (درجه دوم) تقسیم می‌شوند.
میزان ارث بری چقدر است؟
سهم ارث زوجه: ۱/۸ اگر متوفی فرزند داشته باشد- ۱/۴ اگر متوفی فرزند نداشته باشد.
سهم ارث زوج: ۱/۴ اگر متوفی فرزند داشته باشد-۱/۲ اگر متوفی فرزند نداشته باشد.
سهم ارث مادر: ۱/۶ اگر متوفی فرزند یا خواهر و برادر داشته باشد- ۱/۳ اگر متوفی فرزند و خواهر و برادر نداشته باشد.
سهم ارث پدر: ۱/۶ اگر متوفی فرزند داشته باشد.
سهم ارث دختر (درصورتیکه متوفی پسر نداشته باشد): ۱/۲ (نصف) واحد (یک دختر) - ۲/۳ متعدد
سهم ارث خواهر (مشترک از پدر و مادر یا مشترک از پدر، درصورتیکه برادر یا اجداد پدری نباشد): ۱/۲ واحد (یک خواهر) -۲/۳ متعدد
سهم ارث برادر و خواهر (مشترک از مادر درصورتیکه متوفی اجداد مادری نداشته باشد): ۱/۶ واحد- ۱/۳ متعدد
اگر نام شخصی در گواهی انحصار وراثت ذکر نشود چه مجازاتی دارد؟
توجه به این نکته ضروری است که اگر هر یک از وراث هنگام گرفتن گواهی انحصار وراثت نام دیگری را ذکر نکنند اقدامشان در حکم کلاهبرداری است می‌توان بر اساس قانون با آن‌ها برخورد کرد؛ البته در صورتی که هر یک از افراد در خلال صدور گواهی انحصار وراثت متوجه شوند که نامشان ذکر نشده می‌توانند برای دریافت سهم الارث خود اقدام کنند.
برای دریافت گواهی انحصار وراثت باید به مراجع صلاحیت دار آخرین محل سکونت فرد متوفی مراجعه کرد و پس از آن با در دست داشتن تاییدیه پزشکی و شناسنامه به اداره ثبت مراجعه کرد تا گواهی فوت صادر شود.
در صورتی که شخص متوفی فرزندی نداشته باشد خواهر و برادران او می‌توانند ضمن مراجعه به شورای حل اختلاف و دادگاه گواهی انحصار وراثت را دریافت کنند.
یکی از سوالاتی که ممکن است به وجود بیاید این است که آیا عروس خانواده می‌تواند گواهی انحصار وراثت را دریافت کند که در پاسخ به این سوال باید گفت عروس می‌تواند به عنوان ذینفع، سهم الارث شوهرش را توقیف کند و گواهی انحصار وراثت را دریافت کند.
گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف گرفته می‌شود و برای دریافت آن باید مالیات بر ارث را پرداخت کنید همچنین یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه داشت این است که فرزندی خوانده یا به نوعی فرزند همسر شخص متوفی از ارث سهمی نمی‌برد.
