شاید تا به حال برای شما هم این پرسش مطرح شده باشد که چرا تا این اندازه جنس و حالت موی سر افراد با یکدیگر متفاوت است و برخی به منظور تقویت یا تغییر حالت و رنگ موهایشان به وفور از روش‌ها و شوینده‌ها و رنگ مو‌های مختلف گیاهی یا شیمیایی استفاده می‌کنند، اما در مقابل برخی افراد مو‌هایی حالت‌پذیر، پرپشت، قوی و موردپسند دارند و زیاد سراغ موهایشان نمی‌روند.
برای پاسخ به این پرسش‌ها سراغ دکتر الهام پارسا، پزشک متخصص طب سنتی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی رفتیم. آنچه در ادامه می‌خوانید گزیده‌ای از پاسخ‌های این متخصص به پرسش‌های ماست.
در طب سنتی ایران اعتقاد بر این است که مو از فعل و انفعالاتی که روی اخلاط بدن ایجاد می‌شود به‌وجود می‌آید. با توجه به این‌که فرد چه نوع مزاجی دارد و چه خلطی در بدنش زیاد است نوع موی متفاوتی خواهد داشت. شرایط مو می‌تواند ناشی از مزاج کلی بدن یا ناشی از مزاج عضو مغز باشد.
ارتباط مو و مزاج
فردی که در دوره نوزادی رشد موی سریعی داشته و در سن پیری دچار ریزش مو می‌شود و در کل مو‌های تیره و پرپشتی دارد، دارای مزاج گرم است. اگر کسی مو‌های صاف و سفید داشته باشد بیشتر نشانه سردی مزاج اوست. داشتن مو‌های مجعد با رشد زیاد، نشانه خشکی مزاج است و افراد با این مزاج زودتر از بقیه دچار ریزش مو می‌شوند و افرادی که مو‌های نازکی دارند و سرعت رشد موهایشان کند بوده و ریزش موی کمتری دارند مزاج‌تر دارند.
در مورد وضعیت مو‌ها باید توجه کرد که انواع رنگ مو‌ها و دستکاری مو‌ها اعم از کراتینه‌کردن، سشوارکشیدن‌های متعدد و... باعث تغییراتی در مو‌ها می‌شود که از وضعیت این مو‌ها نمی‌توان برای تشخیص مزاج استفاده کرد.
توصیه‌های خاص به هر مزاج
جهت حفظ سلامت مو علاوه بر توصیه‌های عمومی، یک‌سری توصیه‌های اختصاصی با توجه به مزاج مغز و کل بدن به افراد پیشنهاد می‌شود. در افرادی که مزاج گرم و خشک مغز یا کل بدن دارند علاوه بر رعایت دستورات تغذیه‌ای مناسب این مزاج توصیه می‌شود از روغن‌ها و مواد با مزاج گرم استفاده نکنند.
روغن‌های مرطوب‌کننده و سرد مثل روغن بنفشه بادام انتخاب خوبی برای این افراد است و استفاده مکرر از سشوار و حرارت‌دادن و رنگ‌کردن مکرر مو‌ها به این افراد توصیه نمی‌شود. افرادی که مزاج سرد و‌تر مغز یا کل بدن دارند نیز علاوه بر توصیه‌های تغذیه مناسب مزاجشان بهتر است در غذا‌ها از ادویه‌جاتی مثل دارچین و زعفران و زیره بیشتر استفاده کنند. بعد از حمام سریعا مو‌های خود را خشک کرده و در معرض باد سرد قرار ندهند.
روغن‌مالی با روغن‌های گرم برای این افراد مناسب است. کسانی که دارای مزاج سرد و خشک مغز یا کل بدن هستند نیز علاوه بر رعایت دستورات تغذیه‌ای باید از رنگ‌کردن مکرر مو‌ها بپرهیزند و سر و موهایشان را در معرض باد و سرما قرار ندهند. استفاده از لعاب گیاه ختمی و مالیدن آن به سر چند ساعت قبل از حمام برای این افراد توصیه شده است.
راز مو‌هایی پرپشت
تغذیه سالم برای داشتن مو‌هایی پرپشت و زیبا اهمیت زیادی دارد. وقتی تغذیه مناسب و کم‌خونی و ضعف عمومی -که از علل ریزش موهاست- برطرف شود مو‌ها قوی و پرپشت خواهد شد. ورزش و فعالیت بدنی مناسب نیز با دفع مواد زائد به سلامت همه اعضای بدن همچنین مو‌ها کمک می‌کند و باید دانست خواب‌کم و بدخوابی‌ها با تضعیف مغز سبب ریزش مو می‌شود.
همچنین وضعیت روانی مناسب، نداشتن استرس و شرایط روحی خوب نیز از علل داشتن مو‌های زیبا بوده و باعث جلوگیری از ریزش مو می‌شود. البته باید توجه داشت کم‌مویی یا ریزش مو‌هایی که جنبه ارثی دارند به اقدامات و درمان‌های طب سنتی سخت‌تر جواب می‌دهند.
طب ایرانی برای داشتن مو‌هایی خوب و سالم مصرف خوراک‌هایی را پیشنهاد داده است. خوردن مربا‌های به، سیب، بالنگ و هویج در صبحانه، غذا‌هایی مثل ماش‌پلو، خورشت به‌آلو، تاس‌کباب، آبگوشت، کباب راسته گوسفندی و تخم‌مرغ به عنوان وعده غذایی و میان وعده‌هایی مثل بادام، پسته، فندق، انجیر، آب‌سیب، آب‌هویج و مصرف سبوس برنج توصیه شده است.
رفع چربی یا خشکی مازاد مو‌ها
در طب سنتی باید هر علامتی ریشه‌یابی و کل بدن درمان شود. در مورد چربی موی سر حتما باید دستگاه گوارش و به‌خصوص معده و کبد بررسی شود. چه بسا با درمان مشکل معده، مشکل چربی بیش از حد مو برطرف شود.
در صورت نداشتن مشکل گوارشی، برای کم‌شدن چربی مو می‌توان از گل ختمی استفاده کرد؛ به این صورت که سه قاشق ختمی در یک لیوان آب کمی بجوشد. سپس آن را صاف و با دو قاشق سرکه مخلوط کرده و در حمام، سر را با این ترکیب شست‌وشو بدهید.
صحت ادعای رفع مو‌های زائد با طب سنتی
یکی از علل وجود مو‌های زائد در طب سنتی ایران وجود سوءمزاج سوداوی در بدن بیان می‌شود که با اصلاح و درمان این سوءمزاج قاعدتا تعداد مو‌های زائد کم می‌شود. بعد از کندن مو‌های زائد استفاده از روغن رازیانه در طولانی‌مدت می‌تواند سبب از بین رفتن این مو‌ها شود، ولی این درمان باید طولانی‌مدت انجام شود. به یاد داشته باشید در صورت ایجاد مجدد سوءمزاج سودا، احتمال برگشت مو‌های زائد وجود دارد. البته باید توجه شود در صورت وجود مو‌های زائد فراوان در بدن حتما به‌دنبال علل ایجاد‌کننده این مشکل نظیر بیماری‌های هورمونی و... باشید و این مشکلات را با دستورات و دارو‌های طب سنتی یا طب رایج درمان کنید.
رنگ مو‌های گیاهی تقویت‌کننده است؟
برخی عطاری‌ها ادعا می‌کنند رنگ مو‌هایی با پایه گیاهی دارند که می‌تواند تقویت‌کننده مو‌ها باشد. دکتر پارسا می‌گوید ترکیباتی مثل حنا، وسمه، مورد، سدر و... با جذب پوستی که دارند سبب تقویت مو‌ها می‌شوند. یک‌سری رنگ مو‌های گیاهی وجود دارند که حاوی ترکیباتی مثل وسمه، حنا، پوست گردو و... هستند که بر خلاف رنگ مو‌های شیمیایی با جذب از راه پوست سر می‌توانند سبب تقویت مغز شوند.
اما توصیه می‌شود ترکیب‌های آماده عطاری‌ها که گاهی معلوم نیست چه موادی دارند را استفاده نکنید. ترجیحا بهتر است اجزای این رنگ‌ها را تک‌تک بخریم و ترکیب کنیم تا بدانیم از چه ترکیبی استفاده می‌کنیم. این‌که در فرمولاسیون برخی رنگ مو‌های شیمیایی نوشته شده پایه گیاهی دارند، دقیقا مشخص نیست که این رنگ‌ها تا چه حد گیاهی هستند. اما وقتی گیاه یا روغنی همراه ترکیب شیمیایی شود ممکن است تاثیری را نشان ندهد که به تنهایی یا با مخلوط شدن با مواد گیاهی داشته باشد.
