یعقوب قلندری نژاد: تبریز نمونه‌ای از شهرهایی است که به‌رغم انسجام فضایی و فشردگی در مرحله پیدایش و رشد ارگانیک آن در پی تحولات ناشی از شهرسازی معاصر متحول شده و گسترش زیادی یافته است.
محله قراملک یکی از محلات قدیمی شهر تبریز است که هسته اولیه آن به‌صورت مجموعه روستایی و باغات قدیمی پیرامون به دوران حکومت اتابکان آذربایجان مربوط می‌شود و در حال حاضر در ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی از توسعه ناموزون پیروی می‌کند.
ازجمله این مشکلات می‌توان گسترش ساخت‌وسازهای غیرقانونی و فاقد مجوز در این محله و استقرار کارخانه‌ها و صنایع آلاینده محیط‌زیست در همسایگی محله قراملک و همچنین احداث تصفیه‌خانه فاضلاب در حاشیه اتوبان کنارگذر غربی را نام برد.
تغییرات شتابان شهر تبریز در عرصه‌های مختلف و عدم توانایی و وجود ظرفیت لازم برای توسعه هماهنگ، این شهر را در دهه‌های اخیر دچار مشکلات عدیده‌ای درگیر کرده است که ناپایداری محلات و زوال تدریجی مفهوم واقعی محله از منظر جدایی گزینی ها، یکی از بحران‌های مطرح است.
عدم مشارکت مردم به‌عنوان ساکنان اصلی محله، وجود برنامه‌ریزی از بالا به پایین، دگرگونی هویت و حس تعلق به مکان نیز به این موضوع دامن زده است.
تخلیه پساب‌های صنعتی و انسانی به آب‌های روان قراملک
رئیس شورایاری محله قراملک دراین‌باره به خبرنگار مهر گفت: احداث کارخانه‌های آلاینده محیط‌زیست و به‌تبع آن ایجاد آلودگی‌های زیست‌محیطی، صوتی و تنفسی موجب استنشاق بوی نامطلوب در منطقه شده است.
مهدی انتظار قراملکی با اشاره به تخلیه پساب‌های صنعتی و انسانی درروان آب‌های این منطقه افزود: آبراهه‌های طبیعی که از بالادست شهر تبریز به پایین‌دست و محله قراملک و درنهایت دریاچه ارومیه روانه می‌شود بستری برای ورود پساب‌ها و فاضلاب‌های انسانی شده است.
وی ادامه داد: خطرات ناشی از جاری شدن این پسماندها در محیط‌زیست و اراضی کشاورزی محصولات کشاورزی این منطقه را با خطر آلودگی مواجه می‌کند و این در حالی است که محصولاتی همچون گندم، سبزیجات و صیفی‌جات در سطح شهر تبریز و حتی استان‌های هم‌جوار توزیع می‌شود.
انتظار قراملکی گفت: مصرف محصولاتی که با پساب‌های صنعتی و فاضلاب شهری آبیاری می‌شوند می‌تواند زمینه شیوع همه‌گیر وبا و بیماری‌هایی ازاین‌دست را فراهم آورد.
وی ادامه داد: آب‌های سطحی کوی لاله تبریز با گذر از اراضی کشاورزی و عبور این روان آب غیربهداشتی از مزارع کشاورزی قراملک موجب می‌شود که کشاورزان بی‌اطلاع با سهل‌انگاری اقدام به آبیاری محصولات خود کنند.
رئیس شورایاری قراملک عنوان کرد: وجود کارخانه ایران مایه که ادامه فعالیت آن منجر به آلودگی زیست‌محیطی، آلودگی صوتی و تنفسی و موجب رنجش خاطر اهالی و گردشگران تبریز می‌شود از دیگر مشکلات این منطقه است.
از پساب‌های صنعتی برای آبیاری محصولات کشاورزی استفاده می‌کنیم
یکی از کشاورزان، حوزه آبریز شهری قراملک را تنها منبع آبیاری کشاورزی این منطقه عنوان کرد و به خبرنگار مهر گفت: چندین سال است از آب‌های بالادستی تبریز که به زمین‌های کشاورزی سرازیر می‌شود، برای آبیاری محصولاتمان استفاده می‌کنیم.
عدالت احمدی افزود: این آب‌ها از دامنه کوه‌های ونیار ورزقان و سهند سرازیر شده و از بالادست شهر تبریز به زمین‌های کشاورزی ما می‌رسد و آبیاری از این طریق محصول پرباری را عاید ما می‌کند ولی در چند سال اخیر کارخانه‌های اطراف قراملک مشکلات زیادی را برای ما ایجاد کرده‌اند.
وی ادامه داد: کارخانه‌های اطراف مزارع کشاورزی ما که ایران مایه نیز ازجمله آن‌هاست پساب‌های خود را از طریق لوله‌کشی به این آب‌ها می‌ریزند و ما ناگزیر از این آب‌ها استفاده می‌کنیم.
عدالت احمدی در اراضی خود کدو و سبزیجات کشت می‌کند و این محصولات مستقیم پس از برداشت وارد سبد خرید شهروندان تبریز می‌شود و چه‌بسا مسئولانی که تولیت بهداشت شهری و محیطی را به عهده‌دارند نیز از این محصولات استفاده می‌کنند.
با قرار گرفتن منطقه مسکونی قراملک در مجاورت شهرک‌های صنعتی به همین نام در ضلع جنوبی این سؤال را به ذهن متبادر می‌کند که آیا زیستگاه انسانی در کنار این تعداد کارخانه به چه گونه است؟ پاسخ بیانگر عدم تناسب کارخانه‌های صنعتی با مکان زیست انسانی است چراکه مطالعه و شناخت عوامل طبیعی و ویژگی‌های جغرافیایی این منطقه نشان می‌دهد مکان‌یابی درستی در احداث واحدهای صنعتی این منطقه صورت نگرفته است.
حوزه قراملک آلوده‌ترین مکان در تلخه رود است
رئیس اداره نظارت و پایش حفاظت محیط‌زیست آذربایجان شرقی نیز دراین‌باره با اشاره به شاخص‌های BODو COD سنجش میزان آلایندگی این منطقه به خبرنگار مهر گفت: طبق نتایج آزمایش‌ها این منطقه آلوده‌ترین مکان در تلخه رود محسوب می‌شود و میزان آلایندگی مطرح در بحث فاضلاب‌ها در این محل بسیار بالاتر از حد استاندارد است.
شاهین رحیم اوغلو افزود: نادرست‌ترین شیوه برای دفع فاضلاب در قراملک تبریز اتفاق می‌افتد و نه‌تنها اکوسیستم رودخانه‌ای از بین می‌رود بلکه با انتقال آلودگی‌ها توسط تلخه رود به زمین‌های پایین‌دست و درنهایت به دریاچه ارومیه اکوسیستم آن‌ها را به خطر می‌اندازد.
وی تصریح کرد: اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان به‌تنهایی نمی‌تواند مشکل را رفع کند و باید تمامی دستگاه‌های اجرایی همچون استانداری، فرمانداری، آب و فاضلاب، آب منطقه‌ای، شبکه بهداشت و جهاد کشاورزی برای حل مشکل ورود کنند چراکه سلامت همه درخطر است.
کاهش آلودگی، نگهداری منابع طبیعی، کاهش حجم ضایعات شهری، افزایش بازیافت، کاهش انرژی مصرفی و بهبود محصولات کشاورزی این منطقه از تبریز مدیریت واحد شهری و همکاری ساکنان و مدیران واحدهای صنعتی را می‌طلبد و نقش تمکین شرکت‌های صنعتی که پساب‌های خود را روانه آب‌های سطحی محله قراملک می‌کنند بیش از سایر مؤلفه‌ها مؤثر جلوه می‌کند.
ساماندهی فاضلاب خانگی شهر تبریز و هدایت آن به تصفیه خانه ها
مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی در خصوص ساماندهی فاضلاب خانگی شهر تبریز و هدایت آن به تصفیه خانه ها با بیان اینکه شهرداری تبریز برای تعیین و واگذاری مکان مناسب به منظور جمع آوری فاضلاب در حومه تبریز سرعت عمل به خرج دهد به خبرنگار مهر افزود: در حال حاضر فاضلاب خانگی و صنعتی شهر تبریز در یک تصفیه خانه تصفیه می شود که باعث کاهش عمر تجهیزات خواهد شد.
علیرضا ایمانلو گفت: کانال ها و آبریزهای سطحی شهر تبریز بستر مناسبی برای تخلیه فاضلاب خانگی نیست و ضرورت دارد شرکت هایی که در زمینه تخلیه فاضلاب خانگی فعالیت می کنند، توجیه شوند.
وی ادامه داد: اعتباری بالغ بر ۲۰۰ میلیارد تومان توسط ستاد احیای دریاچه ارومیه برای احداث تصفیه خانه تبریز مصوب شده است و تا کنون حدود ۲۰ میلیارد تومان آن تخصیص یافته است وبر اساس میزان تخصیص در عرض سه سال آینده روند اجرای پروژه پیشرفت خواهد داشت.
ایمانلو با تاکید بر تسریع در تخصیص این اعتبار اظهار داشت: احداث تصفیه خانه بزرگ تبریز گامی استراتژیک در مدیریت واحد شهری تبریز محسوب می شود و هدایت فاضلاب صنعتی و خانگی به طور جداگانه موجب بهبود وضعیت نامطلوب منطقه قراملک را فراهم خواهد کرد.
کانال های انتقال فاضلاب ها به طور جداگانه به تصفیه خانه های اختصاصی منتقل شود
شهردار منطقه ۶ تبریز همچنین با اشاره به اینکه لایروبی مکرر کانال «ایلی سو» تبریز تنها راه حل معضل زیست محیطی منطقه قراملک نیست، به خبرنگار مهر افزود: اجرای پروژه های عمرانی وسیع با همکاری ارگان های مرتبط استانی ضروری است.
سیاوش مکانی گفت: آب های بالادست و ارتفاعات شهر تبریز از طریق آبراهه های سطحی و زیر زمینی به پایین دست و منطقه قراملک سرازیر می شود ودر این مسیر فاضلاب های شهری و صنعتی به این کانال اضافه می شود.
وی با تاکید بر اینکه کانال های انتقال فاضلاب های صنعتی به طور جدا گانه به تصفیه خانه های اختصاصی منتقل شود عنوان کرد: کانال کشی زیر زمینی فاضلاب های صنعتی می تواند مشکل آلودگی هوای منطقه را ۸۰ درصد کاهش دهد.
مکانی تصریح کرد: لایروبی زباله های رود خانه «ایلی سو» همراه با تعریض آن در دستور کار منطقه ۶ شهرداری تبریز قرار دارد و در طول سال این لایروبی انجام می گیرد ولی این چاره کار نیست و ضرورت دارد شهروندان نیز در این مورد همکاری کنند.
شهردار منطقه ۶ تبریز اعلام کرد: اراضی کشاورزی و بخشی از منطقه صنعتی قراملک در محدوده شهرداری تبریز نیست و با این وجود تنظیف این اراضی برای حل بخشی از مشکل زیست محیطی قراملک که به عهده شهرداری است توسط شهرداری مناطق ۶ و ۷ تبریز انجام می گیرد.
محله قراملک با وجود قدمت تاریخی، قابلیت فراوان در بخش کشاورزی و فرهنگ بومی خود با جای دادن صنایع و کارخانجات آلاینده در کنار و درون خود دچار مشکل شده و با توسعه روز افزون صنعت دیگر مجال نفس کشیدن را نیز از دست می دهد و در پی این نابرابری میان توسعه بخش صنعت و توسعه نیافتگی محله قراملک که در حاشیه بخش صنعتی قرار گرفته بی تردید زندگی برای ساکنان محله دشوار و غیر قابل تحمل خواهد شد.
