تب برفکی یا «بیماری دهان و پا» یک بیماری عفونی و گاهی کشنده و ویروسی است که موجب بیماری حیوانات زوج سم از جمله گاو اهلی و اعضای خانوادهٔ گاوسانان می‌شود. این ویروس در ابتدا به مدت دو تا سه روز تب شدید ایجاد کرده و متعاقباً تاولهایی در داخل دهان و روی پای حیوان ظاهر می‌شود.
این بیماری به شدت واگیردار است و قطرات آیروسل دفع شده از حیوان آلوده، تماس با تجهیزات دامداری، غذا، وسایل نقلیه، البسه آلوده و حیوانات شکارچی اهلی و وحشی موجب گسترش بیماری می‌شوند. این بیماری بعنوان طاعون برای صنعت دامداری محسوب می‌شود. کنترل بیماری منوط به واکسیناسیون، مراقبت شدید نقل و انتقال حیوانات، قرنطینه کردن حیوانات مبتلا، اعمال محدودیت در خرید و فروش حیوانات و گاهی نیاز به معدوم کردن میلیون‌ها راس دام است.
صدای پای تب برفکی در قطب دامداری کشور
از اواخر سال گذشته بیماری تب برفکی در شهرستان اهر و ارسباران دیده شد ولی امروزه با گسترش این بیماری ساکنین روستاهای منطقه را به‌شدت نگران کرده است، این در حالی است اغلب روستائیان از اقدامات انجام‌شده رضایت کافی ندارند و بیشتر آنها از هزینه دامپزشکی و ناتوانی برای بازپرداخت وام‌های خود گله‌مند هستند.
وقتی کمی از شهر اهر دورتر می‌شوید روستاهایی از جنس خشت در چشمان هر بیننده‌ای نقش می‌بندد و اگر داخل روستا شوی گویی بلایی خانمان‌سوز تمامی سرمایه‌های زندگی یک خانواده روستایی را گرفته و اکنون عامل سلب امید به زندگی روستائیان چیزی نیست جز شیوع بیماری تب برفکی.
با شنیدن وضعیت بحرانی شیوع بیماری تب برفکی سفری به روستاهای شهرستان اهر داشتیم تا از آخرین وضعیت باخبر شویم. روستائیانی بودند که با تلف شدن تمامی گاو و گوسفندهایشان نه نایی برای زندگی داشتند نه توان صحبت کردن. یکی از روستائیان وقتی از مرگ‌ومیر تنها سرمایه‌های زندگی‌اش می‌گفت اشک‌هایی در گوشه چشمانش حلقه می‌بست.
از شهر اهر به سمت شمال این شهرستان حرکت کردیم به روستای سامبران در ۱۸ کیلومتری این شهر رسیدیم سعی می کردیم تا مردم را مجاب به جمع شدن در مسجد روستا کنیم تا دردهایشان را به ما بگویند و به گوش مسئولان برسد. وقتی با اهالی روستای سامبران سخن می‌گفتیم همه از زمین و زمان شاکی و ناراضی بودند و اغلب آنها از بی‌توجهی‌های مسئولان گله می‌کردند. برخی دیگر نیز می گفتند با تلف شدن دام‌ها دیگر توانی برای پرداخت اقساط وام‌های خود ندارند. حتی به این هم راضی بودند که اقساط وام‌های آنها کمی با تأخیر باشد تا بتوانند پرداخت کنند.
ما در عرض یک ساعت و تنها در روستای سامبران شاهد تلف شدن ۸ گاو و گوسفند بودیم، البته برخی از ساکنین این روستا براین باور بودند که با این وضعیت نامطلوب مالی و معیشتی وقتی از دامپزشک برای ویزیت دام‌های خود به روستا دعوت می‌کنند، آنها حق‌الزحمه ۱۰۰ هزار تومانی دریافت می کنند و قادر به رفع مشکل نیستند. عده‌ای نیز معتقد بودند به دلیل نبود توان مالی بایستی با این وضع شاهد از دست رفتن سرمایه‌های زندگی باشیم.
تنها سؤالی که به نظر می‌رسد این است که آیا تاکنون مسئولان اقدامی در خصوص جلوگیری از تب برفکی انجام داده‌اند و نتیجه این اقدامات چه بود؟
گاوهایم نان‌آور خانه ام بود ولی تب برفکی آنها را از من گرفت
لطیفه رجبی زنی تنها و بدون سرپرست که تنها دارای چهار رأس گاو و دو بره بوده که به دلیل بیماری تب برفکی آنها را ازدست‌داده، به خبرنگار اهروصال می‌گوید: با شیوع بیماری تب برفکی تمام دارایی زندگی‌ام شش رأس گاو و بره بود که به دلیل بیماری تلف‌شده است. من با فروش لبنیات همین دام‌ها امرار معاش می‌کردم.
این زن روستایی می‌افزاید: شش فرزند دختر و پسردارم که جویای حال من نمی‌شوند و تنها در خانه‌ای از روستای سامبران ساکن هستم، تنها درآمدم از پول فروش شیر و ماست حیوانات بود ولی آنها بر اثر بیماری تلف شدند و نمی دانم این بیماری از کجا آمد. ما از مسئولین خواهشمندم تا به مشکلات ما رسیدگی کنند.
تا هفته گذشته ۴۰۰ راس گاو و گوسفند براثر تب برفکی در سامبران تلف شد
ربیعلی نوری از اعضای شورای اسلامی روستای سامبوران با اشاره به وضعیت تب برفکی در این روستا، به خبرنگار اهروصال اظهار داشت: تاکنون ۹ راس از گاوهای بنده به دلیل بیماری تلف شده که این خسارت تنها برای یک نفر نیست بلکه تمامی خانواده های روستایی با این بیماری گریبان گیر هستند.
عضو شورای اسلامی روستای سامبوران افزود: فقط تا هفته گذشته بیش از ۲۲۰ راس گاو و ۱۸۰ گوسفند و بره بر اثر شیوع بیماری حیوانی تب برفکی تلف و به دامداران خسارت جبران ناپذیری وارد شده است.
این روستایی بابیان اینکه تنها خواسته اهالی روستا از مسئولین رسیدگی به فاجعه تلف شدن گاو و گوسفندان روستائیان است، اظهار کرد: جهاد کشاورزی اهر و شبکه دامپزشکی و بخشداری مرکزی اهر همکاری های مستمری داشتند.
وی سپس گفت: تمام ساکنین این روستا وام های کشاورزی و احداث طویله گرفته و اقساط پرداخت می کنند در حالی که اهالی روستای سامبران غیر از دامداری منبع درآمد دیگری ندارند و با وجود اینکه افراد معدودی زمین های زراعی کوچکی دارند که گندم آن هم تنها کفاف نان روزمره ساکنین می شود.
نوری با تاکید بر اینکه امسال به علت بارش برف و تگرگ کشاورزان متحمل خسارت شده اند، اضافه کرد: شاید عده ای از زراعت گندم امرار معاش کنند ولی در اوایل بهار امسال بارش برف و تگرگ امید آنها را به یاس تبدیل کرده و گاهاً به دلیل نامساعد بودن شرایط آب و هوایی و خسارت های احتمالی حتی قادر به برداشت محصولات کشاورزی نیز نیستند.
عضو شورای اسلامی روستای سامبوران خاطرنشان کرد: این روستا دارای درختان میوه نیست و فقط هزینه های روزمره روستائیان از طریق دامداری و کشاورزی تامین می شود، تنها درخواست ما از دولت این است که برای جلوگیری از تب برفکی حداکثر تلاش خود را به کار گیرد و نباید فراموش کنند که زمین های زراعی این روستا دیم است.
با مرگ دام ها دیگر نمی دانیم باید برای امرار و معاش چه کنیم
شکر نوری یکی دیگر از اهالی روستای سامبران که دارای خانواده هشت نفره است در این خصوص به خبرنگار اهروصال می گوید: از شروع شیوع تب برفکی تاکنون ۳۵ راس بز، گوسفند و بره های من تلف شده که این دام ها تنها منبع درآمدی و سرمایه های زندگی ام بود.
وی ادامه داد: بنده دارای خانواده هشت نفره هستم و به جهت وام احداث طویله که دریافت کردم به دولت بدهی دارم در حالی این بیماری تمامی گوسفندانم را به کام مرگ کشاند حال نمی دانم اقساط وام و مخارج خانواده را به چه نحوی تامین کنم.
نوری بیان کرد: پیش از شیوع تب برفکی درآمد خانواده ام از طریق فروش شیر گوسفندان بود و غیر از این هیچ منبعی نداشتم حتی زمینی برای زراعت هم نداشتم و در حال حاضر بیشتر از ۱۰ راس دیگر نیز به این بیماری واگیردار آلوده شده است.
تب برفکی روزانه خسارت ۵ میلیون ریالی برایم دارد
میر رسول میرزاده شیرپز روستای سامبران با وجود مرگ و میر گاو و گوسفندان اهالی روستا از نحوه کسب درآمد خود در این وضعیت به خبرنگار اهروصال می گوید: قبل از این که بیماری تب برفکی شیوع پیدا کند روزانه بیش از ۱۸۰۰ کیلو شیر از اهالی روستا گرفته وبرای فروش به شهر اهر منتقل می کردم.
وی ادامه داد: ولی اکنون با تلف شدن دام های اهالی روستا میزان شیر تولید شده روزانه به ۴۰۰ کیلو هم نمی رسد و در حال حاضر این بیماری باعث شده تا هر روز خسارت ۵ میلیون ریالی به من وارد شود.
شیرپز روستای سامبران اضافه کرد: قطعاً دولت وظیفه دارد تا به مشکلات روستائیان برسد و اگر غیر از این باشد، در حالی که فقط تنها منبعی که می توانستم مخارج خانواده را تامین کنم از طریق سود فروش شیرهای تولید شده روستائیان بود.
تب برفکی بلای جان دام های آذربایجان شرقی شده است
البته این موضوع درشرایطی عجیب و تاسف بار شد که متوجه شدیم تب برفکی در بیشتر روستاهای شهرستان اهر، ورزقان و هریس شایع شده و آمار بالایی از تلفات دامی به همراه داشته و خسارت های میلیاردی بر جای گذاشته است.
برای همین به سراغ مدیرکل دامپزشکی آذربایجان شرقی رفتیم و در خصوص آخرین وضعیت این بیماری با وی گفت و گویی انجام دادیم.
مدیرکل دامپزشکی آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار اهروصال در این خصوص با تایید شیوع بیماری تب برفکی در استان می گوید: بیماری تب برفکی در استان وجود دارد و در شهرستان اهر تلفاتی را بوجود آورده است و ما در فکر کنترل این بیماری هستیم.
امیرحسین بهداد با اشاره به اینکه ۴۵ هزار دوز گوسفندی امروز در بین دامداران و روستائیان اهر توزیع شد، افزود: طبق قول هایی که داده شد تا آخر ماه واکسن های زیادی در مناطق آلوده به تب برفکی توزیع خواهد شد.
عشایر استان فعلا کوچ نکنند
وی سپس با تاکید بر اینکه دامپزشکان در منطقه درحال همکاری با دامداران و تلاش برای کنترل این بیماری هستند، ابراز داشت: با تلاش معاون عمرانی استاندار آذربایجان شرقی و فرماندار اهر از محل ستاد بحران هزینه ای باری آهک پاشی و ضدعفونی محل های نگه داری احشام تعلق یافته است و باید دامداران نهایت همکاری را با دامپزشکان داشته باشند.
بهداد با اشاره به اینکه دامداران از خرید و فروش و انتقال دام ها فعلا خودداری کنند، اظهار داشت: از عشایر استان هم می خواهیم تا یک ماه آینده کوچ نکنند چراکه دام هایشان در معرض خطر بیماری تب برفکی قرار دارند.
مدیرکل دامپزشکی آذربایجان شرقی از احتمال شیوع این بیماری در مناطق دیگر استان خبر داد و گفت: باید همه دامداران با مسئولان دامپزشکی شهرستان ها همکاری کنند و نکات ایمنی و بهداشتی را رعایت کنند.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار اهروصال در خصوص میزان تلفات این بیماری گفت: فعلا آمار دقیقی از میزان تلفات در دست نیست و تا چند روز آینده این آمار را به اطلاع مردم خواهیم رساند.
بهداد در پایان افزود: اگر مردم در شهرها و روستاهای مختلف استان شاهد خرید و فروش دام های ارزان قیمت شدند حتما مراتب را به دامپزشکی ها گزارش کنند و از خرید این نوع دام های مشکوک خودداری کنند.
با همه این اوصاف انتظار می رود تا با اقدامات سریع و به موقع مسئولان مربوطه در تمام روستاهای شهرستان اهر شاهد مبارزه با این بیماری خطرناک باشیم و از تلف شدن بیش از حد دام های روستائیان که سرمایه های آنها به حساب می آید، جلوگیری به عمل آید.
