افزایش قیمت‌ها در بازار ارز درحالی همچنان ادامه دارد که بازارساز سعی دارد با مدیریت عرضه و تقاضا کمی از تنش ارزی بکاهد و اختلاف قیمت ارز آزاد و رسمی را نیز به حداقل برساند.
صبح امروز برخی اخبار سیاسی موجب شد تا فضای بازار ارز ملتهب شود و نرخ دلار در معاملات فردایی از 27 هزار و 200 تومان هم عبور کند و به دنبال آن نرخ ارز در صرافی های بانکی نیز افزایش یافت و به 27 هزار و 200 تومان رسید.
اما افزایش قیمت ارز در معاملات فردایی ساعتی بعد متوقف شد و مسیر قیمت‌ها در بازار طلا و ارز نزولی شد تا جایی که دلار در معاملات نقدی 26 هزار و 800 تومان و در معاملات فردایی 26 هزار و 900 تومان قیمت خورد.
از مهمترین دلایل تشدید نوسانات در بازار ارز به اذعان فعالان ارزی حاضر در خیابان فردوسی، تهدیدهای امریکا مبنی بر فعال کردن مکانیسم ماشه از هفته آینده است.
صراف‌ها و فعالان بازار ارز می گویند احتمالاً تا هفته آینده فضای بازار ارز مانند روزهای قبل با نوسان قیمتی همراه باشد اما بعد از آن با کاهش التهابات، کاهش قیمت ها را خواهیم داشت.
یکی از صراف‌ها می گوید: هفته قبل صرافی های بانکی با ثبات قیمت موجب افزایش اختلاف نرخ ارز با بازار آزاد شدند و همین موضوع باعث تحریک مجدد بازار همزمان با کاهش شاخص بورس بود.
آنطور که بازاری‌ها می گویند: جو روانی منفی در بازار موجب شد تا در روزهای قبل مردم عادی با سرمایه‌های خرد که بعضاً از بورس بیرون آورده بودند، راهی بازار ارز شوند.
اما نکته مهم این روزهای بازار ارز جو منفی است که در بین خریداران ارز وجود دارد؛ نگرانی ها از تهدیدهای امریکا مبنی فعال سازی مکانیسم ماشه موجب شده تا برخی بر طبل گرانی‌ها بخصوص گرانی قیمت ارز بکوبند و از اب گل‌الود ماهی بگیرند.
درحالی که حتی اگر تهدید امریکا عملی و مکانیسم ماشه اجرایی شود بازهم تغییری در فرایند اجرایی و مبادلات مالی کشورمان صورت نمی گیرد چراکه قبلاً شدیدترین تحریم‌ها اعمال شده و آنچه این روزها از سوی مقامات امریکایی اعلام می شود صرفاً تهدیدهای توخالی است که در واقعیت اثری برای ایران و مردم‌ش ندارد.
برخی از فعالان اقتصادی معتقدند در شرایطی که هر روز با تهدیدهای امریکا برای تحریم روبه رو هستیم باید با برنامه ریزی و هماهنگ به مقابله با تحریم ها روی بیاوریم؛ آنها از بانک مرکزی می‌خواهند که اجازه نقل و انتقالات را مجدداً به شبکه صرافی ها بدهد تا به صورت چریکی با تهدید و تحریم های امریکا مبارزه کنند. صرافی‌ها تأکید دارند که هر چه شبکه گسترده تر باشد امکان آسیب پذیری کمتر می شود.
** مکانیسم ماشه چیست؟
در زمان جاری بودن مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 آمریکا به دنبال راهکاری بود که بتواند علی‌رغم رفع موقت یا تعلیق تحریم‌ها تهدید بازگشت آنها در هر آن علیه ایران را حفظ کند. واشنگتن و متحدان غربی‌اش در آن زمان ادعا می‌کردند به دلیل بی‌اعتمادی به ایران به دنبال آن هستند که تحریم‌ها در صورت نقض عهد از سوی ایران به صورت خودکار و بدون نیاز به هیچ فرایند اضافی مانند رأی‌گیری در شورای امنیت از سر گرفته شوند.
در همین راستا، نخستین تلاش کشورهای غربی بر ایجاد ساز و کاری برای بازگشت خودکار تحریم‌ها بدون نیاز به رأی شورای امنیت قرار گرفت، اما این تلاش سرانجام به جایی نرسید زیرا روسیه و چین با اصرار داشتند که هر گونه تصمیم‌گیری درباره اعمال تحریم‌های بین‌المللی باید منوط به رأی اعضای شورا باشد.
از آن طرف، آمریکا و متحدانش می‌دانستند که هدف آنها برای خودکارسازی بازگشت تحریم‌ها عملاً از خلال فرایند معمول و متداول رأی‌گیری در شورای امنیت محقق نخواهد شد، زیرا چین و روسیه به احتمال قریب به یقین از حق وتوی خود استفاده کرده و قطعنامه مربوط به بازگشت تحریم‌ها ضد ایران را وتو خواهند کرد.
ما حصل این کمشکش سرانجام به تولید راهکاری منجر شد که اکنون به «مکانیسم ماشه» شهرت یافته و در بندهای 36 و 37 توافق هسته‌ای ذیل مفاد مربوط به «ساز و کار حل اختلافات» گنجانده شده است. در این راهکار مقرر شد شورای امنیت به جای رأی‌گیری بر سر قطعنامه‌ای برای «بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران » در چندین دوره بر سر قطعنامه‌ای برای «تداوم تعلیق تحریم‌ها» رأی‌گیری کند. این راهکار عملاً از چین و روسیه برای جلوگیری از بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران سلب اختیار می‌کرد.
آنچه از دو بند 36 و 37 توافق هسته‌ای درباره ساز و کار حل و فصل اختلافات می‌توان استنباط کرد این است که هر یک از طرف‌های توافق هسته‌ای می‌توانند با بهانه‌های حتی ساختگی ایران را به نقض توافق هسته‌ای متهم کرده و ظرف حداکثر 65 روز تحریم‌ها علیه ایران را برگردانند؛ مطابق این دو بند، حتی اگر ایران طرف مقابل را به نقض عهد متهم کرد و پس از طی مراحل پیش‌بینی‌شده در ساز و کار حل و فصل اختلاف از توضیحات طرف مقابل متقاعد نشد، در صورت ارجاع مسئله به شورای امنیت با بازگشت تحریم‌ها روبرو خواهد شد.
گفتنی است، مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، اعلام کرده «همه تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران» در پی فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی این کشور از 30 شهریورماه باز خواهند گشت.
حسن روحانی رئیس جمهور ایران امروز اما در واکنش به این تهدیدها اعلام کرد: حواس ملت ما جمع باشد، روز شنبه و یکشنبه روز پیروزی ایران و شکست آمریکاست. کانال‌های ضدایرانی برای خود خبر جعل نکنند که آمریکا ادعایی کرده و یک‌ماه صبر کرده و می‌تواند از این استفاده کند؛ مکانیزمی شروع نشده تا به نتیجه‌ای برسد. من این موفقیت را همان‌طور که ایستادگی ملت ایران در 8 سال دفاع مقدس را به ملت تبریک می‌گویم، پیشاپیش پیروزی شنبه و یکشنبه هفته آینده را به ملت ایران تبریک می‌گویم که آمریکا دچار شکست مفتضحانه‌ای شد.
