بیستم آگوست در پروازی از شهر «تومسک» در جنوب غربی ناحیه فدرالی سیبری به مسکو، «الکسی ناوالنی» در سرویس بهداشتی هواپیما ناگهان دچار تعریق شدید می‌شود و تعادلش را از دست می‌دهد. کسانی که برای کمک به او می‌روند، وی را در حالتی پیدا می‌کنند که از درد ناله می‌کرده و در حال از دست دادن هوشیاری‌اش بوده است.
اخبار بین الملل- هواپیمای حامل ناوالنی بعد از این اتفاق در شهر «امسک» فرود اضطراری می‌کند و او به بیمارستان منتقل می‌شود. در بررسی‌های اولیه، تیم پزشکی روس اعلام می‌کند که احتمالاً پایین آمدن سطح قند خون ناوالنی علت ناراحتی شدید او بوده و ردی از سم داخل بدن او یافت نشده است.
یک هفته بعد از این اتفاق به درخواست همسر و حامیان ناوالنی و علی‌رغم هشدار پزشکان روس درباره خطرناک بودن پرواز برای وضعیت سلامتی وی، او که حالا در کما فرو رفته به برلین منتقل می‌شود و در بخش مراقبت‌های ویژه در بیمارستان شارته تحت آزمایش قرار می‌گیرد.
از همان روزهای اول این حادثه و پیش از آن که آزمایش و تحقیقی انجام شود، غرب علیه روسیه موضع‌گیری می‌کند و در سناریویی که پیش از این هم رخ داده، انگشت اتهام را به سمت مسکو نشانه می‌رود. در میانه این جوسازی‌ها، دولت آلمان مدعی می‌شود آزمایش‌های سم‌شناسی انجام شده در یک آزمایشگاه نظامی این کشور حاوی "شواهد مستدلی" است که نشان می‌دهد ناوالنی با عنصری از گروه سم اعصاب «نوویچوک» مسموم شده است.
دولت آلمان که پیش از این هم خواستار تحقیقات شده بود، در بیانیه‌ای با محکوم کردن این اقدام خواستار توضیح فوری روسیه می‌شود و می‌گوید نتایج تحقیق را به اتحادیه اروپا و ناتو و همچنین سفیر روسیه در آلمان اطلاع می‌دهد. برلین حتی مسکو را به اقدامات تنبیهی تهدید می‌کند.
در همین حال کرملین قویاً چنین اتهاماتی را رد می‌کند و خواستار تبادل کامل اطلاعات بین مسکو و برلین در این خصوص می‌شود. وزارت خارجه روسیه در انتقاد از موضع آلمان می‌گوید اگر هدف برلین تحقیق و بررسی است، باید در چارچوب قانون این کار صورت گیرد.
جنجال‌ها تاجایی پیش می‌رود که روز جمعه ناتو نشستی اضطراری برگزار می‌کند و «ینس استولتنبرگ»، دبیرکل این ائتلاف چنین اقدامی را حمله به «حقوق اساسی دموکراتیک» می‌خواند و از روسیه می‌خواهد در تحقیقات در این خصوص با سازمان منع سلاح‌های شیمیایی به طور کامل همکاری کند. اتریش هم در همان روز جمعه سفیر مسکو در وین را درباره موضوع ناوالنی احضار می‌کند.
«جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم خواستار واکنش مشترک بین‌المللی می‌شود و حق اقدام مناسب، از جمله اقدامات محدودکننده را برای خود محفوظ می‌داند.
او همچنین از روسیه می‌خواهد فورا تحقیقات شفاف را آغاز کند و در این خصوص با سازمان منع سلاح‌های شیمیایی همکاری داشته باشد.
اما از طرف دیگر «الکساندر لوکاشنکو» رئیس‌جمهور بلاروس در دیدار با «میخائیل میشوستین» نخست‌وزیر روسیه در مینسک از دست یافتن به گفت‌وگویی بین برلین و ورشو می‌گوید که ثابت می‌کند داستان مسموم کردن الکسی ناوالنی ساختگی است. او در ادامه می‌گوید که اطلاعات در این خصوص را به سرویس امنیت فدرال روسیه تحویل خواهد داد.
روز شنبه اما «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا اتهامات مطرح شده از سوی شرکای غربی‌اش را زیر سوال می‌برد و می‌گوید کاخ سفید شواهدی در دست ندارد که نشان دهد یکی از مخالفان دولت روسیه به دستور کاخ کرملین مسموم شده است. او می‌گوید که گرچه این اتفاق ناراحت‌کننده است اما مدرکی در این خصوص وجود ندارد و باید مورد بررسی بیشتر قرار بگیرد.
آلمان اما همچنان بر موضع خود اصرا دارد و روسیه را به اعمال تحریم تهدید می‌کند. دولت روسیه در مقابل موضع دولت آلمان را باعث به تعویق افتادن تحقیقات در مورد این ماجرا می‌داند و می‌گوید اطلاعاتی از آلمان در مورد وضعیت ناوالنی ندیده و این تشخیص پزشکی را قبول ندارد.
«دیمیتری پسکوف»، سخنگوی «ولادیمیر پوتین »، رئیس‌جمهور روسیه می‌گوید "هیچ دلیلی برای متهم کردن دولت روسیه وجود ندارد و آلمان و دیگر کشورهای اتحادیه اروپا نباید در ارزیابی‌های خود عجله کنند."
ناوالنی کیست؟
الکسی ناوالنی ۴۴ ساله از منتقدان دولت روسیه است که چند سالی است نامش شنیده می‌شود. او در سال ۲۰۱۱ مدعی تقلب انتخاباتی حزب پوتین در انتخابات پارلمانی شد.
ناوالنی در ژوئیه سال ۲۰۱۳ هم به اتهام اختلاس به زندان افتاد، اما مدعی شد که این اتهام سیاسی است. او سپس در سال ۲۰۱۸ تلاش کرد در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کند، اما به دلیل محکومیت‌های قبلی در ارتباط با کلاهبرداری، از شرکت در انتخابات منع شد.
وی در تازه‌ترین اقدام ضد دولتی‌اش، حدود دو ماه پیش رای‌گیری برای اصلاح قانون اساسی در روسیه را "کودتا" و "نقض قانون اساسی" خواند. این در حالی بود که طبق نتایج رسمی، اکثریت مردم روسیه به فراهم آمدن زمینه برای تداوم ریاست‌جمهوری ولادیمیر پوتین تا سال ۲۰۳۶ «بله» گفتند.
نوویچوک چیست؟
نوویچوک که ادعا می‌شود برای مسموم کردن ناوالنی از آن استفاده شده، گروهی از عناصر اعصاب در رده‌بندی نظامی است که در آخرین سال‌های جنگ سرد در اتحاد جماهیر شوروی سابق تولید می‌شد. در حالی که کارشناسان غربی می‌گویند این مواد فقط در روسیه تولید شده، دولت روسیه می‌گوید در پی فروپاشی اتحاد شوروی، آمریکا، انگلیس و سایر کشورهای غربی هم دانش لازم برای تولید آن را به دست آورده‌اند.
نوویچوک اثرات مشابه سایر عوامل اعصاب را دارد و برخلاف آن‌ها در حالت جامد هم وجود دارد. این ماده شیمیایی با جلوگیری از رسیدن پیام از اعصاب به ماهیچه‌ها، باعث از بین رفتن بسیاری از عملکردهای بدن می شود.
تکرار سناریوی اسکریپال این‌بار با ناوالنی
اولین بار نیست که غرب به روسیه در ارتباط با استفاده از عامل اعصاب نوویچک اتهام می‌زند. پیش از این هم در جنجالی که سال ۲۰۱۸ بر سر مسمویت «سرگئی اسکریپال»، جاسوس سابق روس و دختر ۳۳ ساله‌اش یولیا در خاک انگلیس به راه افتاده بود، لندن بدون ارائه شواهد مسکو را مقصر این ماجرا معرفی می‌کرد.
ادعایی که کرملین بارها آن را رد کرد و خواستار همکاری در تحقیقات برای روشن شدن ابعاد این ماجرا شد.
تبعات این موضوع اما به تنشی دیپلماتیک انجامید و بریتانیا از اخراج دیپلمات‌های روسیه خبر داد و ۲۹ متحد این کشور هم دیپلمات‌های روس را اخراج کردند. در مقابل مسکو هم ۵۰ دیپلمات انگلیسی را مجبور کرد خاک روسیه را ترک کنند.
در آن پرونده، رویکرد و عملکرد دولت انگلیس و متحدانش نشان داد بیش از آن که جنبه انسانی و حتی امنیتی کاربرد سلاح شیمیایی آن گونه که ادعا شده بود، اهمیت داشته باشد، تمدید تحریم‌ها و اعمال فشار بر روسیه هدف اصلی بوده است.
