برق گرفتگی در حقیقت نوعی شوک است که از بدن عبور میکند. اما هنگام وارد شدن این شوک چه اتفاقاتی در بدن رخ میدهد و چه عوارضی در پی خواهد داشت؟ با ما همراه باشید.
برق گرفتگی چیست؟
اخبار اجتماعی- برق گرفتگی به حادثه‌ای می‌گویند که قسمتی از بدن انسان، جزئی از یک مدار بسته الکتریکی میشود و یک سری ضایعات الکتریکی در بدن فرد ایجاد میشود.
بطور کلی عبور جریان برق از بدن را برق گرفتگی یا شوک الکتریکی می‌گویند. در صورتی که جریان برق از بدن عبور نماید، بدن عکس العمل شدید در مقابل آن از خود نشان میدهد که به آن شوک الکتریکی گویند.
برای بوجود آمدن شوک باید مقدار جریان برق و شرایط فرد در قبول آن کافی باشد. اثرات این برق گرفتگی از احساس شوک شروع شده تا حالت سنکوپ یعنی بیهوشی کامل میتواند برسد؛ لذا برای برق گرفتگی دو مرحله می‌توان تعریف نمود:
آستانه احساس
آستانه انقباض
عبور جریان کم آستانه احساس و گذشتن از حد معین جریان و عکس العمل عضلانی بدن، آستانه انقباض را بسیار خواهد داشت. آستانه احساس برای قسمتهای مختلف بدن متفاوت است.
بطور مثال آستانه احساس زبان ۰٫۴۵ mA و آستانه احساس برای پوست بدن در حدود ۱ mA که آستانه احساس پوست هر یک از اعضا متفاوت است. آستانه انقباض اعضا با هم یکی نیستند، در شدت جریان حدود ۹ mA دست‌ها به سختی تکان می‌خورند، ولی ۹۹٫۵ درصد افراد سالم می‌توانند سیم برق دار را رها کنند.
وقتی شخصی دچار برق گرفتگی میشود، عبور جریان الکتریکی از طریق بدن ممکن است وی را از هوش برده، منجر به توقف تنفس و حتی ضربان قلب وی شود.
هنگام برق گرفتگی چه اتفاقاتی در بدن رخ میدهد؟
عبور جریان الکتریکی از رشته‌های عصبی موجب به وجود آمدن حرکات غیر‌ارادی در بدن مصدوم خواهد شد، به طوری که مصدوم نمیتواند هیچ اقدامی در مدت برق گرفتگی انجام دهد (فلج عصبی).
مثلا این حالت زمانی که مصدوم هادی برق دار را به وسیله دست خود گرفته، میتواند خیلی خطرناک‌تر باشد چراکه ماهیچه‌های قرار گرفته بر روی ساعد که مسئول خم کردن انگشتان هستند، از ماهیچه‌هایی که مسئول صاف کردن انگشتها هستند، قویترند.
هنگام برق گرفتگی هر دو نوع ماهیچه تلاش میکنند تا منقبض شوند، اما در این حالت به علت قوی‌تر بودن ماهیچه‌های خم‌کننده پیروزی با آنهاست. اتفاقی که در این لحظه رخ میدهد این است که دست با تمام قوا مشت میشود.
اگر زمانی‌که این اتفاق رخ میدهد هادی حامل جریان کف دست مصوم باشد، با مشت شدن دست، هادی به‌دست چسبیده و هدایت الکتریکی بهتر برقرار خواهد شد. این امر میتواند موقعیت مصدوم را بیش از پیش خطرناک کند، چون در این حالت رها کردن هادی برای مصدوم غیر‌ممکن است.
اثرات عبور جریان الکتریکی در بدن تنها به ماهیچه‌های حرکتی بدن محدود نمیشود. قلب و ششها دارای دیافراگمها یا دریچه‌هایی هستند که عملکرد آن‌ها را کنترل میکند.
با عبور جریان از بدن سیگنالهای الکتریکی مغز برای این ماهیچه‌ها خنثی خواهد شد و بدین ترتیب این ماهیچه‌ها دچار عارضه "fibrillation" یا انقباض بی‌نظم عضلانی خواهد شد (در صورت AC بودن جریان مقادیر بیشتر از ۳۰ میلی‌آمپر که همان جریان عملکرد کلید‌های تفاضلی است میتواند باعث فیبریلاسیون بطنی قلب شود).
در این حالت قلب با سرعت بیشتر و با فشار کمتری می‌تپد به طوری که نمیتواند عمل رساندن خون به قسمتهای حساس بدن را انجام دهد و در نتیجه بعد از لحظاتی از کار می‌افتد.
البته قبل از بروز سکته قلبی فرد ممکن است دچار خفگی شود، چون سیگنالهای ارسالی از بصل النخاع به درستی در ریه‌ها دریافت نمیشود. در هر حال نتیجه یک برق گرفتگی با شدت بالا، چه ایست قلبی باشد و چه خفگی، مرگبار خواهد بود به‌خصوص که فیبریلاسیون بطنی یعنی ایست برگشت ناپذیر قلب را موجب شود.
عوارض برق گرفتگی
بار‌ها دیده شده که فرد برق گرفته به نظر بهبود یافته و به کار‌های عادی خود باز می‌گردد، اما بعدا در خلال کار ممکن است دچار عوارضی شود که این عوارض را می‌توان به برق گرفتگی نسبت داد، مانند اثرات زیر:
۱. اختلالات قلبی از عوارض برق گرفتگی
نوع شایع عوارض برق گرفتگی است که ممکن است پس از چند هفته یا ماه حتی چند سال بعد بروز کند و مهمترین آن‌ها ناراحتی دریچه‌های قلب، انبساط قلب و حتی ترمبوز (لخته شدن خون) که خطرناک و کشنده است می‌باشد و چنانچه شخص قبلا دچار ناراحتی قلبی بوده باشد، مسلما عوارض ناشی شدیدتر خواهد بود.
۲. عوارض برق گرفتگی: اختلالات در حس شنوایی و بینایی
اینگونه اختلالات اغلب بلافاصله بعد از برق گرفتگی پیدا میشود. ولی آب مروارید، ناراحتی‌های اعصاب چشم، تورم عصب و بالاخره ورم پای چشم ممکن است مدت‌ها پس از برق گرفتگی عارض گردد. در مورد اختلالات شنوایی هم باید از کم شدن حس شنوایی و یا کری نام برد.
۳. اختلالات عصبی اثر برق گرفتگی
خوشبختانه در مواردی که ولتاژ زیاد نباشد عوارض عصبی زود گذر است، ولی گاهی اختلالات عصبی پس از مدتی بروز میکند، که واقعا تأسف انگیز است. مانند اختلالات مشاعر هذیان، از دست دادن حافظه پتک‌های عصبی و سایر تظاهرات دیگر عصبی.
علایم بالینی در برق گرفتگی
تظاهرات پوست: درجات مختلف سوختگی در ناحیه ورود الکتریسیته (بسته به شدت جریان و مدت زمان تماس فرد).
تظاهرات عصبی: اختلال سطح هوشیاری، خونریزی و ترمبوز مغزی، ادم مغزی، تشنج، فلج، تیرگی شعور و کما، شوک نخاعی، درد عصبی، فلج بالا رونده و …
تظاهرات قلبی عروقی: آریتمی قلبی، انفارکتوس میوکارد، پارگی دیواره بین بطنی.
تظاهرات ریوی: ایست تنفسی ثانویه، برق گرفتگی، آتلکتازی، هموپنوموتوراکس
تظاهرات گوارشی: خونریزی گوارشی، پرفراسیون، استرس اولسر، ضایعات کبد
