اصطلاحات رایجی که سهامداران بورس باید بدانند

اخبار اقتصادی- نماد: نمایانگر مخفف نام و صنعت یک موسسه مالی است که سهام آن در بورس اوراق بهادار و یا فرابورس ایران منتشر شده است. علت این کار سهولت در بیان نام این موسسات است. این مخفف در بین همه‌ فعالان یکسان بوده و یک استاندارد واحد برای آن در نظر گرفته می‌شود که عموما حرف اول نماد معرف صنعت و حروف بعدی مخففی از نام شرکت است.

دامنه نوسان: به مقدار مجازی که هر سهم می‌تواند طی یک روز در آن بازه تغییر قیمت دهد، دامنه نوسان گویند که در حال حاضر این مقدار برای سهام معمولی ۵% و برای شرکت‌هایی که در بازار پایه فعال هستند ۱۰% است. در بازه ­های زمانی و پس از رویداد‌های خاص که بازارگردان و یا ناظر بازار صلاح بداند، این دامنه نوسان را از نماد‌ها حذف می‌کنند تا بنا به مکانیزم عرضه و تقاضا قیمت واقعی سهم مشخص شود.

توقف نماد: اگر امکان خرید و فروش در نمادی به دلایل متفاوت برای مدتی حذف شود و سهم بدون معامله باقی بماند، اصطلاحا گفته می‌شود نماد متوقف شده است. عموما سهم به علت برگزاری مجامع، بیشترین تغییر قیمت برای چند روز متوالی و سایر عواملی که برای یک نماد حائز اهمیت است، می‌تواند متوقف شود.

سال مالی: به بازه‌ زمانی یکسال گفته می‌شود که مبداء شروع فعالیت کار شرکت‌ها قرار می‌گیرد و سال مالی هر شرکت می‌تواند با شرکت دیگر متفاوت باشد، که این سال مالی در قسمت بالای صورت‌های مالی قید می‌شود. 

صورت‌های مالی: برای موسساتی که سیستم حسابداری دوبل یا دوطرفه دارند، گزارش­ های استانداردی تهیه می­‌شودکه به آن‌ها صورت‌های مالی گفته می‌شود، این صورت‌ها عموما به ۴ دسته، شامل صورت سود و زیان، ترازنامه، صورت جریان وجوه نقد و صورت سود و زیان جامع، تقسیم می‌شوندکه توضیح درباره تک تک آن‌ها در مقالاتی مجزا ارائه شده است.

ترازنامه: صورتی است که در آن میزان دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سهام به تفکیک به نمایش گذاشته می‌شود.

صورت جریان وجه نقد: نشان می­ دهد که جریان مالی در بخش‌های عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی چگونه بوده است.

صورت سود و زیان: گزارشی از میزان کاهش و افزایش در دارایی‌های صاحبان سهام را نشان می‌دهد و صورت سود و زیان جامع کلیه عوامل تاثیر گذار مانند تعدیلات سنواتی و غیره را در حقوق صاحبان سهام نمایش می‌دهد.

سود هر سهم (EPS): پس از محاسبه‌ سود خالص سال مالی، که از کسر نمودن هزینه‌های عملیاتی، مالی و مالیاتی از میزان فروش به دست می‌آید، اگر آن را بر تعداد کل سهام شرکت تقسیم کنیم، سود هر سهم یا EPS هر سهم به دست خواهد آمد که مخفف عبارت انگلیسی earning per share است.

سود تقسیمی هر سهم (DPS): بنا به تشخیص اکثریت سهامداران آن بخشی از EPS که بین سهامداران تقسیم می‌شود را سود تقسیمی یا DPS هر سهم می‌نامند و مخفف عبارت انگلیسی per share dividend است. البته به جز تصمیم و رای اکثریت سهامداران عوامل دیگری در تعیین این سود نقش دارند که عبارتند از کف و سقف قانونی آن، قوانین مرتبط به اندوخته قانونی و سود تقسیمی و غیره.

P/E: از تقسیم قیمت هر سهم بر سود هر سهم عددی حاصل می‌شود که به آن p/e می‌گویند و معیاری است برای مقایسه شرکت‌های یک صنعت و وضعیت آن‌ها که در تحلیل بنیادی به کار می‌رود.

انواع روش‌های تحلیلی در بازار سرمایه: به طور عمومی سه نوع روش تحلیلی در بازار‌های مالی رایج است که عبارتند از روش تکنیکال یا فنی، روش فاندامنتال یا بنیادی و تئوری مدرن پورتفو (MPT). استفاده ترکیبی و مناسب از هر کدام از این روش‌ها می‌تواند ما را در کسب بازده مناسب یاری کند.

تحلیل تکنیکال: براساس نمودار قیمت سهام و پیشینه‌ آن انجام می‌شود و بر سه اصل استوار است:

۱- تاریخ تکرار می‌شود (رفتار روندها)

۲-همه چیز در قیمت لحاظ می‌شود

۳-همواره قیمت‌ها سقف قبلی خود را می‌شکنند.

تحلیل فاندامنتال: براساس روابط علت و معلولی رفتار نموده و بر دو قسم بالا به پایین و پایین به بالا تقسیم می شود و بر اساس تاثیر عوامل اقتصادی و به استناد به صورت‌های مالی تحلیل خود را انجام می ­دهد. خوب است بدانیم تسلط بر این نوع تحلیل به مراتب از تحلیل تکنیکال سخت­تر است.

تئوری مدرن پورتفو (MPT): این تئوری که توسط آقای مارکویتز ارائه شد بر پایه تنوع بخشی بر دارایی‌ها سرمایه گذاری شده استوار است. با این کار ریسک نوسانات دارایی‌ها را که جنس متفاوتی دارند و رفتار متفاوتی نیز از خود نشان می‌دهند، کاهش می‌دهد.

مجامع: به اجتماع حداکثری سهامداران یک موسسه در زمان و مکان از پیش تعیین شده و رسمی، مجمع گفته می ­شود. مجامع به سه دسته کلی مجمع عمومی موسس، مجمع عمومی عادی سالیانه و مجمع عمومی فوق العاده تقسیم می‌شوند.

مجمع عمومی موسس: یک بار برای هر شرکت و در زمان تاسیس آن برگزار می‌شود و برای اولین بار مدیران و بازرسان شرکت مشخص شده و روزنامه‌ای که آگهی‌های شرکت در آن درج شود، مشخص می­‌شود. این مجمع با حضور صاحبان نیمی از سهام شرکت رسمیت یافته و در غیر این صورت حداکثر برای دو نوبت دیگر قابل تمدید است. اگر دو نوبت بعدی نیز به حد نصاب نرسد، موسسان باید عدم تشکیل شرکت را اعلام کنند.

مجمع عمومی عادی سالیانه: پس از مشخص شدن اساسنامه شرکت، همه ساله مجمعی تشکیل می‌شود به نام مجمع عمومی عادی سالیانه که در آن صورت‌های مالی شرکت به تصویب سهامداران می‌رسد و نسبت به تقسیم سود حاصل شده‌ سال مالی تصمیم گیری انجام می‌گیرد. این مجمع نیز با حضور نیمی از صاحبان سهام رسمیت می‌یابد و در صورت عدم تشکیل، در نوبت بعدی با حضور هر تعداد از سهامداران رسمیت دارد.

مجمع عمومی فوق العاده: اگر بنا به دلایلی نیاز به تصمیم گیری‌های مهمی نظیر انحلال یا اعلام ورشکستگی شرکت باشد، خارج از زمان مقرر برای تشکیل مجمع عمومی عادی سالیانه، اعلام اطلاع رسانی عمومی جهت دعوت به مجمع صورت می‌گیرد. این مجمع همان مجمع عمومی فوق العاده است. این مجمع در نوبت اول با حداقل نیمی از سهامداران تشکیل می‌شود و در صورت عدم تشکیل در نوبت اول، نوبت دوم با حضور ۳/۱ اعضا نیز رسمی است. همچنین کلیه مصوبات با ۳/۲ آرای حاضر به تصویب می‌رسد.

بازار اولیه: به بازاری که سهام شرکت‌های بورسی برای اولین بار در آنجا عرضه می‌گردد، بازار اولیه گویند.

بازار ثانویه: پس از عرضه اولیه سهام در بازار اولیه، می‌توان آن را در بازار ثانویه مورد داد و ستد قرار داد، در واقع بازاری را که سهام بعد از بار اول خرید و فروش می‌شود را بازار ثانویه می‌نامند.