چند روز بعد از تشدید انتقادات رسانه ها درباره سنگ اندازی های متعدد بانک ها در پرداخت وام قرض الحسنه ازدواج 50 میلیون تومانی به جوانان مطابق بند «الف» تبصره 16 قانون بودجه 99، بانک مرکزی که از ابتدای امسال درباره این موضوع روزه سکوت گرفته بود، بالاخره حاضر به آغاز اطلاع رسانی درباره آن شد.
اخبار اقتصادی- در همین راستا، شاهد اطلاعیه بانک مرکزی درباره شرایط ضامنان وام ازدواج و وضعیت پرداخت این وام در تاریخ 23 خردادماه و همچنین مصاحبه مدیر اعتبارات بانک مرکزی با شبکه خبر درباره این موضوع در تاریخ 26 خردادماه بودیم. با این وجود، کمی دقت در جزئیات این اطلاعیه و مصاحبه نشان می دهد وضعیت پرداخت وام قرض الحسنه ازدواج در کشور چندان مناسب نیست و آثار سنگ اندازی بانک ها در پرداخت این وام به خوبی قابل مشاهده است. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می کنیم:
*کاهش 28.5 درصدی تعداد دریافت کنندگان وام ازدواج در سال 98
در بخشی از اطلاعیه بانک مرکزی آمده است: «شبکه بانکی در سال ۱۳۹۸ بالغ بر ۲۶۳ هزار میلیارد ریال تسهیلات ازدواج به حدود ۸۴۳ هزار نفر اعطا کرده است که این میزان نسبت به مبلغ تسهیلات مشابه اعطایی در سال ۱۳۹۷ بیش از ۷۰ درصد رشد داشته است».
هرچند کل مبلغ وام ازدواج اعطایی به متقاضیان در سال گذشته بیش از 70 درصد رشد داشته است ولی این اتفاق در شرایطی رخ داده است که مبلغ وام ازدواج هر یک از زوجین در سال 98 نسبت به سال قبل آن، رشدی 100 درصدی داشت و از 15 به 30 میلیون تومان رسیده بود. بنابراین عملا تعداد دریافت کنندگان وام ازدواج در سال گذشته نسبت به سال 97 کاهش یافته است.
برای بررسی دقیق تر این موضوع، مجددا به سراغ سایت بانک مرکزی می رویم. براساس آمار اعلام شده توسط روابط عمومی بانک مرکزی، در سال 1397 تعداد یک میلیون و 180 هزار فقره تسهیلات قرض الحسنه ازدواج پرداخت شده است.
با توجه به آمارهای فوق، تعداد دریافت کنندگان وام قرض الحسنه ازدواج در سال 98 نسبت به سال قبل از آن، حدود 28.5 درصد کاهش یافته است.
هرچند بخشی از کاهش تعداد دریافت کنندگان وام قرض الحسنه ازدواج در سال 98 بخاطر کاهش تعداد ازدواج در سال گذشته نسبت به سال 97 است-براساس اطلاعات اعلام شده توسط سازمان ثبت احوال، تعداد ازدواج در سال 97 حدود 550 هزار عدد بوده است. این آمار در سال 98 اعلام نشده است ولی به احتمال فراوان، حدود 10 تا 20 درصد کمتر از رقم مذکور است- ولی نباید این موضوع را نادیده گرفت که در سال های اخیر و با توجه به افزایش سالیانه مبلغ وام ازدواج، بخشی از دریافت کنندگان این وام که در ماه های پایانی سال ازدواج می کنند، ترجیح می دهند درخواست خود برای دریافت این وام را چند ماه به تاخیر بیاندازند و در سال بعد اقدام نمایند تا وام بیشتری دریافت نمایند. از طرف دیگر هم کاهش تعداد دریافت کنندگان وام قرض الحسنه ازدواج در سال 98 نسبت به کاهش تعداد ازدواج در سال مذکور، به مراتب بیشتر است.
به همین دلیل، به جرات می توان گفت که سنگ اندازی بانک ها در پرداخت وام قرض الحسنه ازدواج، نقش مهمی در کاهش تعداد دریافت کنندگان این وام در سال 98 داشته است. بررسی های صورت گرفته توسط مراکز پژوهشی معتبر هم موید تحلیل فوق است. به عنوان مثال، در گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی درباره مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه 99 درباره وام قرض الحسنه ازدواج که اسفندماه پارسال منتشر شد، درباره این موضوع آمده بود: «بررسی عملکرد وام قرض‌الحسنه ازدواج در سال 1398 نشان میدهد 81 درصد متقاضیان وام تا پایان دیماه سال 1398 (به مدت ده ماه) قادر به دریافت وام قرض‌الحسنه ازدواج در کل کشور شده‌اند. استان خراسان شمالی با 71 درصد، گلستان با 74 درصد و خراسان رضوی با 77 درصد به‌ترتیب کمترین درصد دریافت‌کنندگان وام و استان مرکزی با 87 درصد بیشترین دریافت‌کننده وام را به‌خود اختصاص داده‌اند. این درحالی است که درصد دریافت‌کنندگان موفق وام قرض‌الحسنه سال ۱۳۹۷ (که مبلغ وام قرض‌الحسنه ازدواج برای هر یک از زوجها 15 میلیون تومان در نظر گرفته بود) 94 درصد در کل کشور بوده است».
*75 درصد جوانان در صف دریافت وام ازدواج
شهرزاد دانشمندی مدیر اعتبارات بانک مرکزی در ارتباط تلفنی با شبکه خبر درباره وضعیت پرداخت وام قرض الحسنه ازدواج در سال جاری گفت: «تاکنون ۱۰۴ هزار و ۱۲۳ نفر این تسهیلات را دریافت کرده اند که مبلغ پرداختی آنها ۵۳ هزار و ۸۸۸ هزار میلیارد ریال بوده است. در حال حاضر ۲۹۶ هزار نفر در صف انتظار و در مراحل مختلف دریافت وام هستند تا تکمیل مدارک آنها انجام و تسهیلات به این افراد پرداخت شود».
همانطور که در اظهارات مدیر اعتبارات بانک مرکزی مشخص است، حدود 75 درصد متقاضیان دریافت وام قرض الحسنه ازدواج در صف قرار دارند، اتفاقی که تا حدودی در سال گذشته هم رخ داد و قطعا سنگ اندازی متعدد بانک ها در پرداخت این وام، نقش مهمی در ایجاد آن داشته است.
با توجه به آنچه در این گزارش گفته شد، انتظار می رود بانک مرکزی هر چه سریعتر بر عملکرد بانک ها در پرداخت وام قرض الحسنه ازدواج به صورت جدی نظارت نماید. در غیراینصورت بسیاری از جوانان، امسال نخواهند توانست این وام را دریافت کنند و مشکلات اقتصادی شان برای شروع زندگی مشترک تشدید خواهد شد؛ موضوعی که تبعات اجتماعی و اقتصادی فراوانی برای کشور دارد.
