شرایط تداوم حاصل از قرنطینه در فصل بهار از یک سو و احتمال تکرار شرایط حاد بحران کرونا در فصل پاییز ، احتمال استمرار رفتارهای بیماران وسواسی را بیشتر می کند. حتی اگر به طور واقعی این بیماری صعودی در آینده نداشته باشد، ترس از آن در بسیاری از بیماران وسواسی باعث استمرار حالات وسواس کرونایی می شود.
اختلال وسواسی-اجباری و کرونا
اخبار اجتماعی- همان طور که در نام این اختلال مشاهده می‌شود، دو بخش وسواس‌ها و اجبارها وجود دارد. دکتر ملازاده در این رابطه می‌گوید: وسواس‌ها در یک تعریف کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند که می‌توانند خود را در ترس‌ها و افکار نشان دهند. افکار وسواسی کلمات تکرار شونده ذهنی هستند که به صورتی مداوم به فرد نهیب می‌زنند.
به عنوان نمونه در مورد یک فکر وسواسی در شرایط کرونا می‌توان به تکرار مداوم این عبارت‌ها " باید دستم را ضد عفونی کنم " یا " باید همه چیز را بشویم " اشاره کرد. ترس‌های وسواسی شامل هیجان‌ها یا احساس‌هایی هستند که به صورت تشدید شده و غیر طبیعی بروز می‌کنند، به طور مثال در شرایط همه گیری کرونا ترس مداوم از بیمار شدن یا آلوده شدن و یا مواجه شدن با بیماران و یا مرتکب رفتاری شدن که باعث بیماری شود، را شامل می شود. از سوی دیگرتصاویر ذهنی ناخوش‌آیند در اختلال وسواسی- اجباری، در بحران کرونا می‌توانند به شکل ملموسی بروز کنند. نمونه این مورد را می‌توان به تداعی تصاویر در بیمارستان یا شرایط بسیار بد جسمی و یا دیدن عزیزان و نزدیکان در این شرایط اشاره کرد. بخش مهم‌تر این اختلال شامل اجبارها می‌شود. اجبارها همان رفتارهایی هستند که فرد برای مقابله و کنترل وسواس‌ها به کار می‌گیرد و از انجام آنها چهار هدف اصلی را دنبال می‌کند.
اول کاهش اضطراب است که در مورد بحران کرونا می‌تواند شامل اطمینان از رعایت کلیه موارد بهداشتی باشد. فرد در این حالت ممکن است چندین بار دست خود را بشوید یا بارها گوشی موبایل خود را ضد عفونی کند.
دوم برای کم کردن ناراحتی است یعنی یک رفتار صرفا برای رسیدن به این حالت که حالا بهتر شد انجام می‌شود. در این حالت فرد ممکن است برای خود رفتار یا آیین خاصی را قرار داده باشد که با انجام آن احساس راحتی کند مثل مرتب کردن اتاق یا حمام و یا خواندن اوراد و غیره.
سوم در جهت افزایش اطمینان است؛ به طور مثال برای این که مبادا کسی را آلوده کند، بعد از هر تمیزکاری و نظافت چندین بار آن را مرور می‌کند.
چهارم افزایش احساس امنیت است که خود را در رفتارهای تکراری خصوصا در مواجهه با تصاویر ذهنی نشان می‌دهند. برای افرادی که درگیراختلال وسواس هستند، در همه گیری ویروس کرونا مرزبین ایمنی و وسواس -اجبار برایشان مشتبه می شود.ب رای این افراد کرونا ویروس نگرانی ایجاد می کند. دراین شرایط اعمال وسواسی- اجباری به منظور خنثی کردن اضطراب استمرار می یابد.
لزوم مراقبت از بیماران وسواسی
بسیاری از افراد دچار اختلال وسواس در شرایط بحرانی کرونا ویروس، نیاز به مراقبت های روانشناختی دارند. بخشی از این مراقبت و درمان به کودکانی که با والدین وسواسی شان زندگی می کنند، اختصاص دارد. برای جلوگیری از حالات بحرانی افراد وسواسی و مراقبت از کودکان آنها، تمام بستگان، دوستان و همسایگان باید مشارکت داشته باشند تا با مدیریت و مقابله مناسب کنترل و درمان این اختلال صورت گیرد.
یکی از مراجعان نویسنده مردی 28 ساله است که از شروع بحران کرونا در تهران ، احساس می کرد همه چیز آلوده است . او به سختی سرکار می رود و زمان زیادی از وقت او صرف فعالیت های ضد عفونی کردن می شود. دیگر قادر نیست از توالت عمومی استفاده کند و خوردن غذا خارج از خانه برایش غیر ممکن شده است . او در سال های اخیر با استفاده از دارو توانسته بود تا حدودی وسواسش را درمان کند اما این روزها احساس می کند که عادت های وسواسش برگشته و حتی در و پنجره هارو می بندد که مبادا زمانی که همسایه اش عطسه می کند ویروس به منزل او برسد. در این شرایط او احساس می کند فقط با مواد سفید کننده و ضدعفونی کننده می تواند این ویروس را کنترل کند. او آن قدر دست های خود و آپارتمان را با مواد ضدعفونی کننده، سفید کننده تمیز می کند که دستانش مبتلا به عارضه پوستی شده است.
در مثالی دیگر خانمی وسواسی برای ورود به هر اتاق خانه اش یک جفت دمپایی مجزا تهیه کرده است. آشپزخانه و اتاق نشیمن را به طور مدام ضدعفونی می کند و به حدی از ویروس کرونا ترس دارد که حتی حاضر به لمس کردن کتابی روی میز قرار دارد نیست. او می گوید من روزانه 40بار دستانم را می شوبم به حدی که آنها خراشیده شده و خون می افتد. این خانم با خانواده اش زندگی می کند و از دارو های مسکن و درمان های کوتاه مدت روانشناسی از 18 سالگی استفاده می کندو با کمک دارو های مسکن توانسته بود تا حدودی بر وسواسش غلبه کند.با شدت یافتن بیماری اش و به تشویق پدر و مادر به روان شناس مراجعه کرد تا از شدت بیماری جلوگیری شود.
کنترل وسواس در زمان کروناویروس
به نظر می رسد در دوران بحران کرونا بیشتر باید تمرکز بر کنترل وکاهش وسواس و سپس با بهتر شدن اوضاع تمرکز بر درمان قرار کیرد. در شرایط بحران یک اولویت بسیار مهم و دشوار ،کنترل کودکان و سعی بر عدم انتقال افکار و رفتارهای والدین وسواسی به آنها است. این در حالی است که والدین وسواسی در شرایط عادی سعی در انتقال رفتارهای خود به کودکان هستند. در شرایط بحرانی کرونا آنها به بهانه دشواری شرایط سعی بیشتری در انجام روش های وسواسی خود در نظافت و شستشوی کودکان شان دارند و کنترل این مهم فقط با کمک والد سالم و اطرافیانی مثل مادر بزرگ و پدر بزرگ ها میسر است.
روش موثر دیگر که می تواند نگرانی های افراد وسواسی را کاهش دهد، توجه نکردن و قرار نگرفتن طولانی مدت در برابر خبرها و مسایل مربوط به کرونا است . بیماران مضطرب ووسواسی با شنیدن خبرهای مربوط به کرونا بیشتر به سوی رفتارهای وسواسی کشیده می شوند. جهت جلوگیری ازتشدید بیماران مبتلا به وسواس، عدم استفاده از مکان های عمومی مثل رستوران ها و ایجاد تعادل و تعامل مناسب با محیط خارج از خانه می تواند مفد باشد. متخصصان حوزه های پزشگی باید در مورد چگونگی مقابله با کرونا ویروس و رعایت بهداشت عمومی که با استانداردهای جامعه مطابقت دارد، صحبت کرده و مردم را از رفتارهای وسواسی و افراط در شست وشو و خانه نشینی زیاد نهی کنند. یکی از بهترین راه ها برای جلوگیری از حساسیت و زخم شدن دست های افراد وسواسی ، استفاده از اسپری های ضد عفونی کننده ای است که در آن ها کلونید نقره به کار رفته است.
نتیجه گیری
بیماران وسواسی زیادی هستند که در طول درمان شان با استفاده از کمک های درمانگر ، حمایت خانواده و مثبت نگری توانسته اند در مدت بحران پاندمی کرونا ویروس ، از عود بیماری وسواس شان جلوگیری کنند.اگر در زمان بحران و پاندمی کرونا ویروس فرد وسواسی با مشاوره و رواندرمانی بتواند از شدت گیری اختلال وسواس جلوگیری کند، در ماه های بعد مشکلات کمتری خواهد داشت.
