امیر عبداللهیان دستیار ویژه رئیس مجلس در نشست بررسی ابعاد حقوقی و بین‌المللی ترور سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی در پژوهشگاه قوه قضائیه گفت: ترکیبات سیاسی اجتماعی در غرب آسیا طی دوره‌های گذشته رقم خورده که در این میان آمریکا نتوانسته ایران را از ایجاد تهدیدهای امنیتی در منطقه کنار بگذارد؛ بنابراین ایران ترکیبات امنیتی مهمی را رقم زده و در سه دهه اخیر به ویژه با رهنمودهای مقام معظم رهبری محور مقامت ایجاد کرده است.
اخبار اجتماعی- وی ادامه داد: این محور مقاومت و ترکیبات سیاسی که ایجاد شده مانع این شده است که آمریکا بتواند در منطقه سیاست ترکیبی خود را اجرا کند. البته ایران هزینه‌های زیادی هم پرداخته، اما امنیت حداکثری را به دست آورده‌ایم و امیدواریم هر روز شاهد گسترش آن در منطقه باشیم.
دستیار ویژه رئیس مجلس در رابطه با پیگیری ترور سردار شهید سلیمانی گفت: در بخش دیپلماسی از قضات انتظار داریم که سریعا وارد عمل شوند. البته از ابتکار عمل رئیس قوه قضائیه قدردانیم که قاضی ویژه برای بررسی پرونده ترور انتخاب کرده است اما به نظرم قدری برای شروع اقدامات دیر شده است.
عبداللهیان گفت: قرار است دادگاهی محلی یا ویژه علیه ترامپ به عنوان بالاترین مقام رسمی در ایالات متحده آمریکا ایجاد شود. ترامپ فردی است که فرمان ترور سردار سلیمانی را صادر و پس از آن ده‌ها بار آن را اعلام کرده است. بنابراین به نظر می‌رسد نیازمند ایجاد کمیته حقیقت‌یاب نباشیم، بلکه نیازمند ایجاد کمیته تحقیقاتی هستیم.
وی تصریح کرد: باید کمیته تحقیقاتی ایجاد شود تا اسناد علنی علیه ترامپ را در محاکم قضایی داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی افشا و دنبال کنیم.
دستیار ویژه رئیس مجلس گفت: پس تشکیل کمیته برای تکمیل تحقیقات باید ایجاد شود و از سوی دیگر قاضی تحقیقات باید سریعا به کشور عراق برود و تحقیق را از محل حادثه فرودگاه تا عالی‌ترین مقامات از بعد قضایی آغاز کند.
عبداللهیان افزود: دادگاه محلی در ایران حکم را باید صادر و ترامپ را محکوم کند، به عنوان فردی که اقدام تروریستی کرده و دستور ترور صادر کرده است. ما در این باره قدری در حق سردار سلیمانی کم‌لطفی کرده‌ایم.
وی تأکید کرد: باید سرعت عمل به خرج داد و حکمی را با اعلام رسمی برای اینکه تروریست بودن ترامپ اعلام شود را صادر کنیم؛ چراکه این فرد اماکن، شرکت و دارایی‌های زیادی دارد و چنانچه حکم تروریست بودن وی را صادر و اعلام کنیم، این حکم شامل اموال در اختیار این تروریست قرار می‌گیرد و می‌تواند از لحاظ روانی دیوانه‌کننده باشد.
دستیار ویژه رئیس مجلس اظهار داشت: متأسفانه تاکنون فقط در بین خودمان راجع به این موضوع گفتگو کرده‌ایم در حالی که این موضوع ابعاد بین‌المللی دارد، هزاران حقوق‌دان بین‌المللی از مناطق مختلف در مراسم عزاداری این سردار شهید شرکت کرده‌اند، اما بین‌المللی موضوع را پیگیری نکرده‌ایم. اگر کشور عراق حرکت سریع ما را ببیند، می‌تواند زودتر وارد عمل شود.
در ادامه این نشست احمد مؤمنی‌راد استاد دانشگاه تهران گفت: حدود 40 روز از شهادت سردار سلیمانی می‌گذرد و باید در این موضوع یک حرکت جدی را آغاز کنیم؛ چراکه هیچ مقطعی از تاریخ کشور نبوده که مواجهه ما کشورهای دنیا تا این اندازه از لحاظ حقوقی پرمسئله شده باشد.
وی ادامه داد: باید جهاد علمی در صحنه داشته باشیم تا حداکثر بهره‌وری را از ظرفیت‌های حقوقی بین‌المللی برای استیفای منافع‌مان داشته باشیم اما باید پرسید نهادهای متولی تاکنون چه کرده‌اند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: تصدیق یا تأیید حقوق‌دانان دنیا و شخصیت‌های بین‌المللی در مورد ترور سردار سلیمانی به هیچ وجه مشروعیت ندارد و ادعاهای ترامپ از منظر حقوق بین‌الملل و حقوق بشر قابل قبول نیست و آنچه مطرح است یک نظریه است.
وی گفت: بر فرض اینکه این نظریه پذیرفته شود، شرایط آن حاصل نشده و این ترور بین‌المللی توسط دولتی که رسما آن را اعلام کرده، پیگیری نشده است.
مؤمنی‌راد افزود: از نظر اصول حاکم بر حقوق بین‌الملل و حقوق بین‌الملل عرفی و همچنین بر اساس کنوانسیون‌های بین‌المللی ترور سردار سلیمانی هدفمند بوده که مبنای حقوقی ندارد، در حالی که مقامات آمریکایی آن را مشروع و قانونی نمی‌دانند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه حق حیات از بنیادی‌ترین حقوق انسان‌هاست، گفت: در حقوق بین‌الملل اصلی بالاتر از این وجود ندارد و نمی‌توان آن را نقض کرد و توسل به زور و به‌کارگیری قوه قهریه در مناسبات دو دولت پذیرفته‌شده نیست.
مؤمنی‌راد همچنین گفت: عدم مداخله نیز یکی از اصول حقوق بین‌الملل است که در رابطه با ترور سردار نقض شده و بر اصل برابری دولت‌ها، مأموران کشوراها در سایر کشورها مصونیت دارند و برخورد با آنها باید مطابق با حقوق بین‌الملل باشد، در حالی که مصونیت دولت ایران در عراق در این حادثه تروریستی نقض شده است.
وی افزود: از منظر حقوق ضدتروریسم نیز باید با اقداماتی که به افراد مورد حمایت حقوق بین‌الملل از جمله مقامات دیپلماتیک تعدی می‌شود، برخورد شود و دقیقا این ترور نقض این معاهده بین‌المللی است.
استاد دانشگاه تهران با طرح این سؤال که آیا می‌توان طرح دعوا به عنوان خسارت معنوی مطرح کرد، گفت: امکان طرح دعوا وجود دارد، یکی از مواردی که در خسارات معنوی می‌توان به آن استناد کرد جریحه دار شدن احساسات و عواطف اشخاص است. حالا نفوذ سردار دل‌ها در ایران، منطقه و جهان که در خط مقدم مبارزه با تروریسم قرار داشته تا چه اندازه بود؟ به نظر می‌رسد از منظر صلح و امنیت بین‌المللی سردار سلیمانی یک شخصیت بین‌المللی داشته است و ترور ایشان به عواطف میلیون‌ها انسان خدشه وارد کرده است.
در ادامه این نشست حجت‌الله علم‌الهدی رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه هم گفت: هر چقدر از حادثه ترور سردار سلیمانی می‌گذرد همانقدر تلخی شهادت ایشان در کام‌مان احساس می‌شود و این از ویژگی‌های انسان‌های بزرگ است.
وی ادامه داد: تا زمانی که انسان‌های خوب هستند شناخته نمی‌شوند و برای شناخت شخصیت و ابعاد وجودی چنین شهیدی باید سال‌ها بگذرد تا بتوانیم آن را درک کنیم.
رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه گفت: برگزاری این نشست برای بررسی ابعاد ترور این شخصیت بزرگوار است و قوه قضائیه به عنوان نهاد متولی پیگیری حقوق عامه و منافع ایران در این زمینه وظایفی برعهده دارد و پژوهشگاه بازوی ملی این قوه است.
در ادامه نشست حسین شیخ‌الاسلام معاون امور بین‌الملل دانشگاه آزاد اسلامی گفت: زمانی که آمریکایی‌ها این جنایت هولناک را مرتکب شدند در حالت اعلان جنگ با ما نبودند. این جنایت در یک کشور مستقل مانند عراق انجام شده و حاکمیت این کشور نقض شده است.
وی ادامه داد: اگر دولت عراق بخواهد می‌تواند از حیث اینکه حاکمیتش نقض شده شکایت کند، البته این اولین بار نیست که آمریکایی‌ها حقوق بین‌المللی را نقض می‌کنند و شاید عدم پیگیری آن یک رویه شده باشد.
شیخ‌الاسلام گفت: دیپلماسی ما باید فعال شود و از عراقی‌ها بخواهد به دلیل اینکه سردار سلیمانی میهمان آنها بوده و یک توافق امنیتی بین خود و آمریکایی‌ها دارند، این کار را پیگیری کنند.
معاون امور بین‌الملل دانشگاه آزاد گفت:در حال حاضر بیشتر اقدامات ما علاوه بر جنبه حقوقی باید بهره‌برداری‌های سیاسی و منطقه‌ای باشد؛ چراکه به برکت خون این شهدا حضور آمریکایی‌ها در عراق غیرقانونی شده است و جنبه‌های سیاسی این حادثه می‌تواند قدری از جنبه‌های حقوقی مهم‌تر باشد.
ذاکر حسینی استاد دانشگاه تهران نیز در نشست بررسی ابعاد حقوقی و بین‌المللی ترور سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی گفت: یکی از آموزه‌های حقوق کیفری بین‌المللی، جنگ حقوقی است که با توسل به موازین حقوق بین‌الملل می‌تواند در پیشبرد اهداف یک دولت کمک کند و گاهی می‌تواند اقدام نظامی دولت‌ها شود.
وی ادامه داد: آمریکا دست به یک اقدام نظامی با توسل به زور زده است و همین نقد به عملکرد آمریکا وارد است؛ چراکه جنگ را جایگزین مسائل حقوقی کرده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: باید در این شرایط از خودمان بپرسیم که چه اقدامی مناسب است؟ آیا ما هم باید از جنگ حقوقی استفاده کنیم؟ ما می‌توانستیم این جنگ حقوقی را قبل از این اتفاق آغاز کنیم.
ذاکر حسینی افزود: شاید اگر جنگ حقوقی را از قبل آغاز کرده بودیم، هزینه آمریکا برای انجام این ترور بسیار بالا می‌رفت و شاید این اتفاق هرگز نمی‌افتاد.
وی با اشاره به اینکه نمی‌توانیم سران و مقامات ارشد آمریکا را تحت تعقیب قرار دهیم، گفت: دیوان دادگستری بین‌المللی تصریح کرده که سران دولت‌ها به فرض جنایت‌های بین‌المللی در دادگاه‌های داخلی دارای مصونیت هستند، اما با قبول این موضوع می‌توانیم اپراتور این ماجرا را تحت تعقیب قرار دهیم.
وی در مورد تعقیب کیفری مسببان ترور سردار سلیمانی در دیوان کیفری بین‌المللی گفت: دیوان کیفری بین‌المللی در این ماجرا نمی‌تواند ورود کند، زیرا ایران،عراق و آمریکا عضو این دیوان نیستند. البته عراق می‌تواند به صورت موردی این کار را انجام دهد اما سیاستش این نیست، چنانچه در بحث تجاوز داعش چنین اقدامی را نکرد.
این استاد دانشگاه گفت: اگر دولت عراق به عنوان دولت غیرعضو می‌تواند صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی را بپذیرد، آن وقت صلاحیت موضوعی مطرح می شود و این نیز در صلاحیت های دیوان بین‌المللی نیست.
وی ادامه داد: اگر بپذیریم که جزو تجاوز اتفاق افتاده، این موضوع می‌تواند هم تجاوز علیه ما تعبیر شود و هم تجاوز علیه عراق. اما اگر این را هم بپذیریم باز هم دیوان صلاحیت نخواهد داشت؛ چراکه دولت سرزمینی و دولت مرتکب، باید صلاحیت دیوان را بپذیرند.
وی در بیان راهکار مناسب گفت: باید واقع‌گرایانه رفتار کنیم. در سطح بین‌المللی به نظر می‌رسد شرایط برای تشکیل دادگاه فراهم نیست؛ چراکه حمایت شورای امنیت را می‌طلبد و این شورا نیز با ایالت متحده آمریکاست.
ذاکر حسینی گفت: در رابطه با ترور سردار سلیمانی جنگ روایت‌ها رخ داده است و اینکه صرفا در داخل در مورد آن بحث کنیم کفایت نمی‌کند و باید در ابعاد بین‌المللی جنگ روایت‌ها راه بیفتد.
این استاد دانشگاه گفت: پیشنهادی که وجود دارد این است که از دبیرکل سازمان ملل درخواست ایجاد هیأت حقیقت‌یاب بدهیم که در این مسیر همراهی دولت عراق هم لازم است. اگر یافته‌های این هیأت این باشد که یک جنایت و ترور واقع شده، مانند آنچه در ماجرای ترور رفیق حریری اتفاق افتاد، می‌توان درخواست موردی برای تشکیل دادگاه بین‌المللی را داد.
