مردم لیبی انتظار داشتند با سرنگونی معمر قذافی بتوانند برای خود و فرندانشان صلح پیشرفت، آرامش و آزادی به وجود بیاورند اما با وجود دخالت‌های خارجی و تحریک عوامل داخلی این خواست مردم لیبی رؤیایی بیش نیست.
اخبار بین الملل - نزدیک به هشت سال از سرنگونی و مرگ فلاکت‌بار معمر قذافی می‌گذرد اما مردم لیبی نه تنها چیزی عایدشان نشده، بلکه همان امنیت دوران قذافی را از دست داده‌اند و کشورشان درگیر بحران گروه‌های تروریستی و تندرو نظیر القاعده و داعش و بدتر از آن درگیر جنگی فرسایشی داخلی شده است.
شروع جنگ داخلی
در انتخابات سال ۲۰۱۲ مردم لیبی در نخستین رأی‌گیری دوران پساقذافی، نمایندگان نهادی را با نام کنگره ملی لیبی برگزیدند و خواهان اجرای قوانین اسلامی شدند. ناکارآمدی کنگره لیبی در اداره کشور، فقدان ارتش و پلیس متحد و گسترش ناامنی سبب شد تا زمینه برای ظهور یک فرد نظامی قدرتمند به اسم خلیفه حفتر فراهم شود.
در سال ۲۰۱۴ و زمانی که دیگر شهرهای مهم لیبی و بنغازی درگیر قدرت گرفتن برخی گروه های تندروی اسلام‌گرا [سَلَفی] بود و ضعف کنگره ملی در اداره کشور علنی شد، ژنرال حفتر در یک سخنرانی تلویزیونی علیه کنگره ملی کودتا کرد و در ادامه با حمایت برخی نمایندگان کنگره ملی لیبی، شروع به اقدام نظامی بر ضد کنگره ملی لیبی به بهانه مبارزه با گروه‌های اسلام‌گرای افراطی تحت عنوان عملیات کرامت آغاز کرد.
ژنرال حفتر با وجود برگزار شدن انتخابات پارلمانی و به رسمیت شناختن دولت لیبی مستقر در طرابلس به ریاست « فائز السراج » نزد نهادهای بین‌المللی و اغلب کشورهای دنیا، این پارلمان را به رسمیت نشناخت و در مقابل، به حمایت از دولتی خودخوانده در شرق لیبی (طبرق) پرداخت.
تشدید بحران
عاملی که به جنگ داخلی لیبی دامن می‌زند و مانع اتمام آن از طریق صلح و گفت‌وگو می‌شود، رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بر سر لیبی است. لیبی به واسطه موقعیت جغرافیایی خود و دارا بودن منابع عظیم نفتی همواره مورد توجه بوده است. مصر، اردن، روسیه و امارات عربی متحده از ژنرال حفتر حمایت کرده و ترکیه، قطر و سازمان ملل هم دولت وفاق ملی به رهبری فائز السراج را به رسمیت میشناسند و از آن حمایت می‌کنند.
ورود ترکیه و امارات به بحران لیبی به علت تلاش این دو کشور جهت نقش‌آفرینی و سعی در کسب منافع بیشتر در خاورمیانه است. ترکیه تمام تلاش خود را برای حفظ متحد اخوانی نوظهور خود به کار می‌برد و امارات هم در پی منافع سیاسی خود و ضربه به جبهه اخوان است؛ در واقع آنان سعی دارند وزن بیشتری در اتفاقات رخ داده در این کشور نفتی شمال آفریقایی داشته باشند.
تلاش جهانی برای برقراری صلح
هم اکنون اجماعی بین قدرت‌های بزرگ و کشورهای درگیر برای پایان بحران وجود دارد. روسیه، اتحادیه اروپا و در رأس آن فرانسه و آلمان و کشورهای مهم منطقه‌ای مثل مصر و ترکیه از ایجاد توافقی بین خلیفه حفتر و فائز السراج استقبال می‌کنند.
لیبی به واسطه جایگاه جغرافیایی خود پتانسیل بالایی برای فعالیت‌های تروریستی دارد و منطقه جدید مورد علاقه داعش پس از سوریه و عراق بوده است. بویژه اینکه با طولانی شدن جنگ لیبی، این کشور می‌تواند به پایگاهی برای گروه‌های تروریستی تبدیل شود و با توجه به موقعیت جغرافیایی لیبی، این گروه‌ها می‌توانند از این کشور اقدامات خود را به سراسر آفریقا و اروپا گسترش دهند. یکی از دلایل تلاش‌های اتحادیه اروپا و روسیه برای امضای و تداوم آتش‌بس و پس از آن برقراری صلح همین است.
اگر چه ممکن است خلیفه حفتر در آینده‌ای نزدیک به علت فشارهای بین المللی قرارداد آتش‌بس را امضا کند اما همگان براین موضوع واقف هستند که حفتر به واسطه پیروزی‌های استراتژیک خود خصوصا تصرف شهر «سرت»، از موفقیت بالایی برای تسلط بر پایتخت دولت وفاق ملی برخوردار است و در واقع حفتر شانس بالایی برای تصرف پایتخت داشته و به این نکته واقف است که آتش بس می‌تواند موجب تقویت نیروهای دولت وفاق ملی توسط ترکیه و تقویت جریان اخوانی حاکم بر آن شود.
مهم‌ترین علت حضور حفتر در مسکو فشار بی‌سابقه یکی از حامیان بزرگ خود، روسیه بود هرچند نهایتا به امضای قراردادی بین طرفین منجر نشد.
سرانجام بحران
با وجود تلاش‌های جهانی برای پایان مسالمت‌آمیز بحران از طریق مذاکره و گفت وگو و در رأس آن تلاش قدرت‌های بزرگ در کنفرانس برلین در ۱۹ ژانویه ممکن است در آینده‌ای نزدیک منجر به صلح و قرارداد رسمی بین طرفین درگیر در لیبی شود. اما آنچه واضح و آشکار است عدم موفقیت هرگونه قراردادی بین دو طرف در دراز مدت به علت تفاوت نگاه طرفین به مسائل مختلف و سنگ‌اندازی حامیان دوگروه خصوصا امارات و ترکیه است.
تجمیع منافع و مصالحه کشورهای متمول و قدرتمند منطقه‌ای در لیبی امری دور از ذهن است. در واقع پیش‌بینی درگیری بر سر سهم‌خواهی هرکدام از طرفین امری دور از انتظار نیست. صرفاً مردم لیبی در مدت زمان این آتش بس و با دید خوشبینانه صلح شکننده فرصت دارند از جنگ و ناامنی دور باشند. با توجه به این عوامل، لیبی تا سال‌های آینده درگیر این بحران خواهد بود. مردم لیبی به سبب عدم انعطاف رهبران خود و دخالت‌های خارجی، صلح و آرامش پایدار را تنها باید در رؤیای خود تجسم کنند.
