نمایش «مدرسه پینوکیو» در اولین اجرای خود با حاشیه عجیبی روبه‌رو می‌شود. چهار بازیگر نمایش از جمله فرزاد حسنی، تصمیم به ترک اجرا می‌کنند و حاضر به ادامه همکاری با آرش سنجابی نمی‌شوند. آرش سنجابی البته کارگردان کم‌حاشیه‌ای نیست. حاشیه اخیر او گره در مسائلی دارد که تئاتر ایران از آن گریزان بوده است.
اخبار فرهنگ و هنر- عدم انعقاد قراردادهای شفاف و دقیق مشکلی بوده است که در سال‌های اخیر دامنگیر کارگردانان و عوامل نمایش شده است، یک مشکل دوطرفه که اساساً شرایط را برای از میان بردن زحمات یک گروه هنری فراهم کرده است.
سنجابی روز گذشته درباره حواشی اجرایش در یک گفتگوی رادیویی درباره نمایش‌اش که این شب‌ها در عمارت نوفل‌لوشاتو برگزار می‌شود، گفته است «این افراد دوستان من بودند و هستند و در اولین شب اجرا، چند دقیقه پیش از آنکه روی صحنه برویم، فرزاد حسنی مشکلی با لباسش داشت که این مشکل را شخصاً رفتم و گفتم اگر حس می‌کنی مشکلی با لباست داری، خودت با لباسی که خودت داری روی صحنه برو و برای فردا شب من قضیه را حل می‌کنم؛ اما وی در قاطعیتی بود که اگر تا ساعت 18 این مشکل حل نشود، من روی صحنه نمی‌روم. همه ماجرا به همین سادگی بود.»
البته در بلبشوی فقدان بستن قرارداد در تئاتر، آقای سنجابی گفته است «با همه بازیگران قرارداد بستیم و تفاهم کردیم. با نیلوفر لاری‌پور - یکی از بازیگران معترض - روی رقم و حتی جزییات به توافق رسیده بودیم. گرچه زمان منتهی به اجرا، اختلافاتی در این عدد بود؛ اما زمانی که رقم قطعی شد، تشریف آوردند»
البته مجری برنامه به صراحت از سنجابی پرسیده است چرا با همه عوامل قرارداد منعقد نشده است و سنجابی گفته «من این پاسخ را نباید بدهم و تهیه‌کننده باید بگوید. اما عارضم که در تئاتر یا در هر شرایط انسانی دیگر، وقتی به توافقی می‌رسید، آن منزله توافق است. الان من این سوال را می‌توانم بپرسم، آقای فرزاد حسنی که با من قرارداد داشته و قرارداد مکتوب 20 میلیونی دارد و از این رقم، 7 میلیون تومان به وی پرداخت شده بود، چرا باید به خاطر یک کفش روی صحنه نروند؟
قرارداد مکتوبی که در آن بندهای واضح و مشخص دارد. پس می بینید که چیزی ضمانت شخصی اجرا در تئاتر وجود ندارد. شما نمی‌خواهی امشب روی صحنه بروی، ایرادی ندارد در شب بعد این نمایش به کارش ادامه می دهد. من مایل نیستم بیشتر صحبت کنم.»
هر چند سنجابی پاسخ روشنی درباره نبستن قرارداد با همه عوامل نمایشی نداده است و این نکته را در نظر نگرفته است که مسئولیت یک نمایش در تئاتر براساس قوانین موجود در انقیاد کارگردان است، درباره جایگزینی بازیگران افزوده است «اثر 11 پرسوناژ دارد. من قبلاً پاسخ دادم. گروهی دارم به نام گروه تئاتر دیگر که متشکل از بازیگران بزرگی است. بازیگران مطرح تئاتر و سینمای ایران.
با این متن‌ها بارها زندگی می‌کنیم و در آن گروه با هم تمرین می‌کنیم... ما در جلسات هفتگی شنبه، دوشنبه و چهارشنبه‌ها گاهی اوقات هر یک از این اپیزودها را بارها بازیگران مختلف تمرین کردند. حتی در برخی نقش‌ها، سه یا چهار گزینه را داشتم که پیش از آن کار کردند. با برخی مذاکره کردیم که سرکار بودند و برخی دیگر می‌گفتند، کل نقش را حفظ هستم. من در این شرایط کار می کنم. اصلاً معنای تئاتر دیگر مشخص است. فرض کنید از یک روایت به 20 مدل مختلف می خواهیم بگوییم. فرض کنید، این 20 بشود 22 یا 18.»
اگرچه برخی بازیگران جایگزین شده به هیچ عنوان عضویت در گروه سنجابی نداشته و پیشتر هم در آثارش ایفای نقش نکرده‌اند؛ اما او نگفته است توانایی جایگزینی ناشی از شیوه مونولوگی نمایش بوده است، شیوه‌ای که این روزها میان تئاتری‌ها به سبب ارزانی تولید و حذف به دلایل مختلف از یک اجرا محبوب شده است.
سنجابی درباره رفتن نیلوفر لاری‌پور، شاعری که با حضور در آثار سنجابی پایش به تئاتر باز شده است، گفت «وی از دوستان من بوده، هست و خواهد بود. ایشان اولین کار تئاترش را با من انجام داده است. همه این سال هایی که با من کار کرده، همیشه یکی از کسانی بوده که از من دفاع کرده است. مصاحبه‌هایش موجود است و حال خوبی را که عنوان کرده است. فاکتور متغیر من نبودم. من همیشه کار کردم و ایشان بدون من تئاتری را روی صحنه نرفته است که بتواند تجربه داشته باشد.
به کلمات دقت کنید:« ما 6 ماه بدون نور کار کردیم!» مگر در تئاتر به غیر از یکی دو روز آخر شما اجازه دارید که زیر نور تمرین کنید؟ شما 5-4 ماه تمرین می‌کنید در حالی که سالن در اختیارتان نیست. شب آخر سالن را به شما می‌دهند. این پاسخ شما به بحث نور. ایشان نقش زن روستایی را نداشتند، در تمرینات مشخص بوده است. مشکلی که داشتند، سر رقم بوده است.
من شفاف می‌گویم: تهیه کننده به وی گفته بودند 4 میلیون تومان و ایشان گفته بودند 6 میلیون تومان. چند روز قبل از اجرا با رقم 6 میلیون با ایشان به توافق رسیدیم و اگر ایشان مشکلی را داشتند، دارند، تفاوت دو میلیونی بوده است که حل شد. شما می‌توانید بپرسید. در آن شب شرایط خاص که پیش آمد، آمدند و گفتند اگر فرزاد حسنی نیاید، من هم نمی‌آیم. اینها مسائلی است که باید به شکل دیگری به آن نگاه کرد.
گفتنی است گفتگوی سنجابی با برنامه زنده گیومه رادیو نمایش، به تهیه کنندگی حسین معصومیو با اجرای علی جعفری فوتمی و محمدرضا ایمانیان صورت گرفته است.
