هفته گذشته حادثه‌ای در آسیای مرکزی رخ داد که می‌توان آن را موجب نگرانی مقامات امنیتی محلی و روسیه در نظر گرفت که پیش از این نیز هراس وقوع آن را داشتند.
اخبار بین‌الملل- چهارشنبه شب (بامداد 6 نوامبر) 20 نفر نیروی مسلح و نقاب‌دار به یک پاسگاه مرزی تاجیکستان به نام "عشق آباد" حمله کردند. این پاسگاه در مرز ازبکستان قرار دارد، ولی افراد مسلح همانطور که مقامات تاجیک اعلام کردند از افغانسان آمدند و از اعضای گروهک دولت اسلامی عراق و شام (داعش) می‌باشند. طبق مصاحبه‌ای که خبرگزاری "کومرسانت" با کارشناسان صورت داده است، اینکه افراد مسلح از افغانستان به خاک کشورهای شوروی سابق نفوذ کردند، می‌تواند به طور جدی موقعیت مقامات امنیتی محلی و مسکو را تقویت کرده به نوعی که ضامن امینت در منطقه بشوند.
یکی از مهم‌ترین حوادث مسلحانه در تاجیکستان در سال‌های اخیر حوالی ساعت 03:20 به وقت محلی چهارشنبه شب رخ داده است. به گفته کمیته دولتی امنیت ملی تاجیکستان ، 20 فرد مسلح نقاب‌دار به پاسگاه مرزی "عشق آباد" در مرز با ازبکستان حمله کردند. این افراد به وسیله چهار اتومبیل خود را به این پاسگاه رسانده و حمله مذکور را صورت داده بودند. شایان ذکر است که در آن منطقه هیچ ایست بازرسی خودرویی وجود ندارد. در پشت پاسگاه فقط یک رشته کوه وجود دارد که مرز کشورها از آن عبور می‌کند.
شبه نظامیان پنج عدد اسلحه کلاشنیکوف به دست آوردند و یک سرباز مرزدار و پلیس را که در پاسگاه در حال انجام وظیفه بودند به قتل رساندند. پس از آن نیروهای تاجیک توانستند این حمله را دفع کنند و 15 نفر را به هلاکت رسانده و 5 نفر باقی مانده را دستگیر نمایند.
حوالی ظهر بود که کمیته دولتی امنیت ملی تاجیکستان اعترافات افراد بازداشت شده را منتشر کرد. آنها ظاهرا گفته‌اند که در تاریخ 3 نوامبر از افغانستان به تاجیکستان آمده‌اند. محل عبور آنها دقیقا از ولسوالی قلعه زال در ولایت کندوز بوده است تا ماموریت ویژه‌ای که داعش به آنها داده است را انجام بدهند. کمیته دولتی امنیت ملی تاجیکستان در ادامه درباره این حمله می‌گوید "آنها پاسگاه مرزی عشق‌آباد را به عنوان مناسب‌ترین موقعیت انتخاب کردند و وارد درگیری شدند". تاشکند که می‌تواند یک طرف ماجرا باشد و طبیعتا احساس خطری از این جانب نماید، هنوز در مورد این حادثه اظهار نظر مشخصی نکرده است. سرویس امنیتی مرزی ازبکستان در این زمینه در یک مصاحبه با خبرگزاری تاس (TASS) خبر داده است: "در مورد آنچه اتفاق افتاده بود به ما اطلاعاتی داده شده است، ما در حال بررسی اوضاع هستیم و با مراجع ذی‌ربط در تاجیکستان در تماس هستیم".
تصاویری که از صحنه حادثه که وزرات امور داخلی (وزارت کشور) تاجیکستان منتشر کرده بود سوالات زیادی را به وجود می‌آورند. در تصاویر دیده می‌شود که اجساد مهاجمان کاملاً سوخته و یکی از آنها دستبند پلاستیکی دارد. همچنین یکی از اتومبیل‌های مهاجمین انگار کاملا سوخته است. ولی در اتومبیل دیگری می‌شود شماره پلاک را کامل خواند که شماره پلاک "01" می‌باشد. این موضوع به ما می‌گوید این پلاک ثبت شهر دوشنبه است. خبرنگاران "رادیوآزادی" سعی کردند خود را به محل حادثه برسانند تا جزئیات و اطلاعات بیشتری را در این مورد کسب کنند ولی جاده‌های منتهی به آن محل همگی مسدود بودند.
آرکادی دوبنوف، یکی از تحلیل‌گران آسیای مرکزی در این باره می‌گوید: من از تئوری‌های توطئه متنفرم، اما شبهات جدی وجود دارد که این جنگجویان از اعضای گروه داعش بوده‌اند. این افراد چطور شبه‌نظامیانی هستند که اجازه دادند آنها را مثل مرغان تیرباران کنند، در حالی آنها قبلا توانسته‌ا‌ند بدون هیچ گونه مشکلی مرز را رد کرده و صدها کیلومتر جاده را در داخل خاک تاجیکستان طی کنند تا خود را به پاسگاه مرزی برسانند!؟ علاوه بر این آنها ماسک داشتند ولی در سال‌های اخیر تمام حملاتی که در منطقه صورت گرفته‌اند، بدون ماسک بوده‌اند. من احساس می‌کنم که این‌ها برخی از زندانیانی هستند که به چنین ماموریتی فرستاده شده‌اند. با دانستن اینکه نیروهای امنیتی تاجیکستان غیرحرفه‌ای، می‌توانیم هر چیزی را فرض کنیم".
به گفته آرکادی دوبنوف، هدف از چنین تحرکاتی ممکن است تأیید وجود یک تهدید تروریستی از سوی افغانستان باشد، که در مورد این مسئله در دوشنبه و همچنین در روسیه و سایر کشورهای منطقه بسیار صحبت می‌شود.
در اواخر ماه اکتبر نیکولای پاتروشف دبیر شورای امنیت روسیه سفری به دوشنبه و تاشکند داشت. وی در دیدار با روسای جمهور هر دو کشور به اوضاع افغانستان و تهدیدات احتمالی ناشی از آن کشور اشاره کرده بود.
دوبنوف همچنین با اشاره به روندهای بهبود روابط ازبکستان و تاثیر منفی این حمله، می‌افزاید: "علاوه بر این چه کسی می‌تواند به دنبال زیر سوال بردن همکاری تقویت شده تاجیکستان و ازبکستان باشد، و این می‌تواند چشم‌انداز مصالحه مرزی را تضعیف کند".
قابل توجه است که شب حمله 5 نوامبر خبرگزاری آسیاپلاس به نقل از یک منبع در دولت گزارش داده بود که پیش‌نویس توافق نهایی در مورد اختلافات مرزی بین تاجیکستان و ازبکستان که در آن هنوز بخش‌هایی مورد اختلاف نظر وجود داشت آماده امضا است. این معاهده با نشانه‌ای دقیق روی نقشه که نشان‌دهنده مرزهای دو کشور است، تصویب رسیده است. علاوه بر این مکان‌هایی برای نصب دیده‌بانی‌های مرزی بین تاجیکستان و ازبکستان هم توافق شده است.
کامران هدایت‌زاده، معاون رئیس مرکز مطالعات استراتژیک در نهاد ریاست جمهوری تاجیکستان در مصاحبه با کومرسانت در همین زمینه تصریح می‌کند:"این حادثه ثابت می‌کند که تهدیدی جدی از سوی افغانستان وجود دارد. متحدین ما (روسیه) در سازمان پیمان امنیت جمعی و سازمان همکاری شانگهای چندین بار این موضوع را گوش‌زد کرده بودند. ولی کشورهای ما آماده دفع هرگونه تهدیدی هستند. گواه این مسئله این است که اکنون سرویس‌های ویژه ازبکستان و تاجیکستان در ارتباط هستند. البته این حمله بر روابط دوجانبه جمهوری‌ها که ماهیت استراتژیک دارد، تاثیر نمی‌گذارد و نمی‌تواند امضای معاهده مرزی دولتی را مختل نماید".
هچنین رافائل ستاراف، کارشناس مسائل سیاسی اهل ازبکستان و کارشناس مرکز (Bilig Brains) اشاره کرد که خللی با این حادثه در روند روابط حسنه و استراتژیک بین ازبکستان و تاجیکستان که از سال 2016 شروع شده است ایجاد نمی‌شود. "گرچه بر همه آشکار است که در بین مقامات دولتی هر دو کشور به خصوص در میان نیروهای امنیتی کسانی هستند مخالف این روابط حسنه هستند. و در حال حاضر آنها قطعا می‌گویند که برخی از تصمیمات مانند پاک‌سازی مرز ها از مین‌ها عجولانه بود. به هر حال مسکو برای کمک در تامین امنیت منطقه به کشورها اطلاع داده است.
آلکسندر مالین‌اف، رئیس سرویس هماهنگی شورای فرماندهان نیروی مرزی کشورهای مستقل مشترک المنافع در سخنرانی چند شب پیش که در تاشکند برگزار شد، تضمین کمک عملی را برای استحکام مرز تاجیکستان و افغانستان را به صورت مشترک با سازمان پیمان امنیت جمعی را داد. علاوه بر این، در اواخر اکتبر روسیه پایگاه 201 خود که در تاجیکستان واقع است با سامانه پدافندی اس-300 مجهز نمود و همچنین به تاجیکستان تجهیزات نظامی با ارزش 320 میلیون روبل را داده است.
در روزی که خبر حمله به تاجیکستان منتشر شده بود معلوم شد که واحد ضد تروریسم پایگاه نظامی 201 در حال انجام تمرینات بودند. به گزارش مرکز سرویس مطبوعاتی منطقه نظامی روسیه طبق سناریوی مذکور، تمرینات گروهک فرضی مسلح که تلاش برای نفوذ به یگان نظامی و همچنین تصرف پاسگاه و بیمارستان نظامی می‌کردند در این تمارین بوده. در گزارش مربوط به برگزاری این رزمایش آمده است: "یگان‌های ضد تروریسم با زنگ هشدار با سرعت خود را به محل ماموریت رساندند. همه یگان‌هایی در حال آماده باش بودند قادر بودند کلیه الزامات و استانداردهای مربوط به واحدهای ضدتروریستی را رعایت کنند".
