به گزارش افکارنیوز ، روز ۲۰ صفر ـ یعنی اربعین ـ روزی است که جابر بن عبدالله بن حرام انصاری، صحابی رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم)، به همراه عطیه عوفی از مدینه به کربلا رسیدند تا به زیارت قبر امام حسین(علیهالسلام) بشتابند و ایشان نخستین کسانی هستند از مردم که قبر آن حضرت را زیارت نمودند.
اخبار مذهبی - در این روز زیارت امام حسین(علیهالسلام) مستحب است و این زیارت، همانا خواندن زیارت اربعین است که از امام عسکری(علیهالسلام) روایت شده است. شیخ طوسی سپس متن زیارت اربعین را با سند به نقل از حضرت صادق(علیهالسلام) آورده است: "السَّلامُ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ السَّلامُ عَلَی صَفِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیِّهِ"
این مطلبی است که شیخ طوسی، عالم فرهیخته و معتبر و معقول شیعه در قرن پنجم در باره اربعین آورده است. طبعا بر اساس اعتباری که این روز میان شیعیان داشته است، از همان آغاز که تاریخش معلوم نیست، شیعیان به حرمت آن، زیارت اربعین می‌خوانده‌اند و اگر می‌توانسته‌اند مانند جابر بر مزار امام حسین(علیهالسلام) گرد آمده و آن امام را زیارت می‌کردند. این سنت تا به امروز در عراق با قوت برپاست و شاهدیم که میلیونها شیعه در این روز بر مزار امام حسین (علیهالسلام) جمع میشوند.
باید دید در کهن‌ترین متون مذهبی ما، از «اربعین» چگونه یاد شده است. به عبارت دیگر دلیل بزرگداشت اربعین چیست؟ چنان که در آغاز گذشت، مهمترین نکته درباره اربعین، روایت امام عسکری (علیهالسلام) است. حضرت در روایتی که در منابع مختلف از ایشان نقل شده فرموده‌اند: نشانه‌های مؤمن پنج چیز است: ۱ـ خواندن پنجاه و یک رکعت نماز(۱۷رکعت نماز واجب +۱۱ نماز شب+ ۲۳نوافل)
۲ـ زیارت اربعین
۳ـ انگشتری در دست راست
۴ ـ وجود آثار سجده بر پیشانی
۵ ـ بلند خواندن بسم الله در نماز .(۱)
متن زیارت اربعین هم از سوی امام صادق(علیهالسلام) انشاء شده و با داشتن آن مضامین عالی، شیعیان را از زیارت آن حضرت در این روز برخوردار می‌کند.
اهمیت خواندن زیارت اربعین تا جایی است که از علائم شیعه دانسته شده است، درست آنگونه که بلند خواندن بسم الله در نماز و خواندن پنجاه و یک رکعت نماز در شبانه روز در روایات بیشماری، از علائم شیعه بودن عنوان شده است.
عدد «اربعین» در متون دینی
یکی از تعبیرهای رایج عددی، تعبیر اربعین است که در بسیاری از موارد به کار رفته است. یک نمونه آن است که؛
۱-سن‌ّ رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) در زمان مبعوث شدن،چهل بوده است.
۲- گفته شده که عدد چهل در سن انسانها، نشانه بلوغ و رشد فکری است. گفتنی است که برخی از انبیاء در سنین کودکی به نبوّت رسیده‌اند.
۳- از ابن عباس(گویا به نقل از پیامبر) نقل شده که اگر کسی چهل ساله شد و خیرش بر شرش غلبه نکرد، آماده رفتن به جهنم باشد.
۴- در نقلی آمده است که، مردمان طالب دنیایند تا چهل سالشان شود. پس از آن در پی آخرت خواهند رفت.
۵- در قرآن آمده است «میقات» موسی با پروردگارش در طی چهل روز حاصل شده است.
۶- در نقل است که، حضرت آدم چهل شبانه روز بر روی کوه صفا در حال سجده بود.
۷- درباره بنی اسرائیل هم آمده که برای استجابت دعای خود چهل شبانه روز ناله و ضجّه می‌کردند.(۲)
۸- در نقلی آمده است که اگر کسی چهل روز خالص برای خدا باشد، خداوند او را در دنیا زاهد کرده و راه و چاه زندگی را به او می‌آموزد و حکمت را در قلب وزبانش جاری می‌کند. بدین مضمون روایات فراوانی وجود دارد. چله شینی صوفیان هم درست یا غلط، از همین بابت بوده است. علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار در این باره که برگرفتن چهل نشینی از حدیث مزبور نادرست است، به تفصیل سخن گفته است.
۹- اعتبار حفظ چهل حدیث که در روایات فراوان دیگر آمده، سبب تألیف صدها اثر با عنوان اربعین در انتخاب چهل حدیث و شرح و بسط آنها شده است.در این نقلها آمده است که اگر کسی از امت من، چهل حدیث حفظ کند که در امر دینش از آنها بهره برد، خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم محشور خواهد کرد.
۱۰- در نقل دیگری آمده است که امیرمؤمنان(علیهالسلام) فرمودند: اگر چهل مرد با من بیعت می‌کردند، در برابر دشمنانم می‌ایستادم.
۱۱-مرحوم کفعمی نوشته است: زمین از یک قطب، چهار نفر از اوتاد و چهل نفر از ابدال و هفتاد نفر نجیب، هیچگاه خالی نمی‌شود.
۱۲- درباره نطفه هم تصور بر این بوده که بعد از چهل روز عَلَقه می‌شود. همین عدد در تحولات بعدی علقه به مُضْغه تا تولد در نقلهای کهن به کار رفته است، گویی که عدد چهل مبدأ یک تحول دانسته شده است.
۱۳- در روایت است که کسی که شرابخواری کند، نمازش تا چهل روز قبول نمی‌شود. و نیز در روایت است که کسی که چهل روز گوشت نخورد، خلقش تند می‌شود.
۱۴- نیز در روایت است که کسی که چهل روز طعام حلال بخورد، خداوند قبلش را نورانی می‌کند.
۱۵- نیز رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) فرمود: کسی که لقمه حرامی بخورد، تا چهل روز دعایش مستجاب نمی‌شود. اینها نمونه‌ای از نقلهایی بود که عدد اربعین در آنها به کار رفته است.
۱۶-حضرت آدم در فراق بهشت ۴۰ روز گریست.(۳)
۱۷-در طوفان چهل روز باران بارید.(۴)
۱۸-حضرت آدم در مرگ هابیل چهل شب گریه کرد.(۵)
۱۹-زمین چهل روز در مرگ مومن می گرید.(۶)
۲۰-خداوند چهل روز به فرعون مهلت داد.(۷)
۲۱-زیارت اربعین یکی از نشانه های مومن است.(۸)
منابع؛
(۱)- عن الامام العسکری علیه السلام: عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ الْإِحْدَى وَ الْخَمْسِینَ وَ زِیَارَةُ الْأَرْبَعِینَ وَ التَّخَتُّمُ بِالْیَمِینِ وَ تَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَ الْجَهْرُ بِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ.
۱- وسائل الشیعه جلد۱۰، صفحه ۳۷۳
۲- مستدرک ج ۵،ص ۲۳۹
۳- بحارالانوار-ج۱۱ ص۱۶۲
۴- بحارالانوار-ج ۱۱ ص۱۶۲
۵- بحارالانوار-ج۱۱ ص ۴۴
۶- تفسیر عیاشی-ج۲ ص۱۵۴
۷- اتحاف الساده-ج۱ ص۷۵
۸- امالی شیخ صدوق-ص ۲۵۱
