مطابق ترازنامه هیدروکربوری، مقدار عرضه انرژی اولیه در کشور در سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۹۹۶۸ میلیون بشکه نفت خام و مقدار مصارف نهایی ۱۳۴۴.۹ میلیون بشکه معادل نفت خام ( ۱۱۸۴.۶ میلیون بشکه معادل نفت خام بدون درنظر گرفتن خوراک صنایع و پتروشیمی) بوده است.
اخبار اقتصادی- در سال ۱۳۹۵ کل تولید انرژی در کشور برابر ۳۴۱۱.۵ میلیون بشکه معادل نفت خام بوده که نسبت به سال قبل از آن ۱۷.۷ درصد افزایش داشته است. ترکیب حامل‌های انرژی اولیه کشور شامل ۴۰.۲ درصد نفت خام، ۵۹.۰ درصد گاز غنی، ۲۴ درصد سوخت‌های سنتی، ۰.۸ درصد زغال سنگ، ۰.۴۰ درصد برق‌آبی، بادی، اتمی، خورشیدی، زیست توده و بقیه( ۰.۰۱ درصد) انرژی‌های نو خورشیدی حرارتی می‌شود.
عرضه انرژی اولیه جهت مصرف در داخل کشور، ۱۹۹۶.۸ میلیون بشکه نفت خام بوده که نسبت به گذشته ۱.۲ درصد کاهش داشته و ترکیب عرضه انرژی اولیه نیز شامل ۲۳ درصد عرضه خالص عرضه نفت خام و فراورده‌های نفتی، ۷۶ درصد گاز طبیعی و محصولات گازی و حدود ۱ درصد نیز زغال سنگ، سوخت‌های سنتی، برق، انرژی تجدید پذیر و سایر می‌شود.
مصارف داخلی و عملیاتی محاسبه شده در تبدیلات میانی(پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها) ۹۴.۶ میلیون بشکه نفت خام است که بیش از سه‌چهارم آن از جنس مصارف عملیاتی گاز است. مصارف به تفکیک شامل ۹.۷ میلیارد متر مکعب گاز سبک و ۱. ۷ میلیارد گاز غنی، ۱۸ میلیون بشکه معادل نفت خام خود مصرفی پالایشگاه‌های نفت و بیش از ۸۰۰۰ گیگاوات مصارف عملیاتی برق است.
تلفات قابل محاسبه در زنجیره عرضه انرژی
تلفات اندازه‌گیری شده در زنجیره تامین انرژی شامل ۱۳۴.۶ میلیون بشکه معادل نفت خام گازهای قابل جمع‌آوری عمدتا در بالادستی و ۴۴۵.۹ میلیون بشکه معادل نفت خام انواع تلفات قابل محاسبه در تبدیلات میانی، انتقال و توزیع حامل‌های انرژی است. مهمترین جزء در تلفات بخش عرضه تلفات نیروگاهی است که در حدود ۳۰۱ میلیون بشکه معادل نفت خام می‌شود و ۶۸ درصد این تلفات را تشکیل می‌دهد.
بنا بر آمار اعلامی از سوی شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، ۲۵ درصد از این تلفات معادل ۱۸.۱ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی است که در زنجیره فراورش، انتقال و توزیع تلف می‌شود. مصرف انرژی نهایی در بخش‌های مختلف برابر ۱۳۴۴.۹ میلیون بشکه معادل نفت خام با افزایش ۶.۴ درصد نسبت به سال قبل بوده، بطوریکه در بخش خانگی و تجاری ۴۷۵.۷ میلیون بشکه معادل نفت خام با سهم ۳۵.۴ درصد در بخش حمل و نقل ۳۱۹.۶ میلیون بشکه معادل نفت خام با سهم ۲۳.۸ درصد، در بخش صنعت ۳۳۱.۲ میلیون بشکه معادل نفت خام در سال با ۲۴.۶ درصد بخش کشاورزی، ۵۳.۲ میلیون بشکه معادل نفت خام با سهم ۴۰ درصد و خوراک پتروشیمی ۱۶۰.۳ میلیون بشکه معادل نفت خام با سهم ۱۲.۰ درصد بوده است.
اما به لحاظ حامل‌های انرژی نهایی ۵۳ درصد معادل ۷۰۹ میلیون بشکه معادل نفت خام از جنس مصارف گاز طبیعی، ۱۴۰ میلیون بشکه معادل نفت خام از جنس مصارف نفت گاز، ۱۴۰ میلیون بشکه معادل نفت خام از جنس مصارف بنزین، حدود ۱۴۰ میلیون بشکه معادل نفت خام از جنس مصارف برق و مابقی سایر فرآورده‌ها و سایر حامل‌های انرژی است.
میزان پتانسیل کلی صرفه جویی امکان پذیر بر اساس شکست حوزه فعالیت‌های شرکت و آخرین آمارهای مصرف در حدود ۵۰۰.۳ میلیون بشکه معادل نفت خام در سال برآورد می‌شود که ۲۶۳ میلیون بشکه معادل نفت خام در بخش صنعت، ۱۲۴ میلیون بشکه معادل نفت خام در بخش ساختمان و مسکن و ۱۱۳ میلیون بشکه معادل نفت خام در بخش حمل و نقل قرار دارد.
آخرین وضعیت شدت انرژی در کشور
مطابق سند بالادستی سیاست‌های کلی اصلاح الگوی مصرف ابلاغی مقام معظم رهبری در تاریخ ۱۴ تیر ماه سال ۱۳۸۹ هدفگذاری برای کاهش شاخص شدت انرژی به حداقل دو سوم میزان کنونی تا پایان برنامه پنجم توسعه و به حداقل یک دوم میزان کنونی تا پایان برنامه ششم توسعه مورد تاکید قرار گرفته است.
جدول زیر ارقام و تولید ناخالص داخلی، عرضه انرژی اولیه و شدت عرضه انرژی اولیه برای سال‌های اخیر را بر اساس آمارهای ترازنامه هیدروکربوری نشان می‌دهد. مسیر نشان داده شده با علامت خط چین در این نمودار از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۹ مسیری است که بر اساس سند بالادستی اصلاح الگوی مصرف باید طی می‌شد و تداوم می‌یافت اما متاسفانه همانگونه که در نمودار دیده می‌شود، به دلایل مختلف مسیر پیموده شده و مقدار کنونی این شاخه هیچ گونه تناسبی با هدفگذاری مزبور نداشته و حتی از مقادیر سال پایه هدفگذاری نیز بالاتر رفته است.
جایگاه جهانی ایران از نظر شدت انرژی
ایران یکی از بالاترین شدت‌های مصرف انرژی را در دنیا دارد؛ بر اساس گزارش سایت آژانس بین‌المللی انرژی، در سال ۲۰۱۶ شدت عرضه انرژی اولیه در ایران بدون در نظر گرفتن قدرت برابری خرید معادل با ۰.۵۱ تن معادل نفت خام در ۱۰۰۰ دلار (سال پایه ۲۰۱۰ میلادی) و رتبه ۱۲۵ در میان ۱۴۱ کشور بوده است. همچنین اگر قدرت برابری خرید در تولید ناخالصی کشورها نیز مورد نظر قرار داده شود، رتبه ایران ترقی چندانی نداشته و با مقدار ۰.۱۹ در جایگاه ۱۱۱ در میان کشورها قرار دارد.
شکل‌های زیر مقایسه‌ای از جایگاه ایران با برخی از کشورهای صنعتی و در حال توسعه و همچنین جداولی از مقایسه جایگاه ایران نسبت به سایر کشورها از دیدگاه این شاخص را نمایش می‌دهد.
