«رامین مهمانپرست» سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه و سفیر سابق ایران در ورشو در گفتگویی مشروح با خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس به بحث عدم پایبندی اروپاییها به تعهدات برجامی ، طرح رئیس جمهوری ایران در نشست مجمع عمومی سازمان ملل با عنوان «ابتکار صلح هرمز »، رایزنیهای هیأت ایرانی در نیویورک و آینده روابط تهران و ریاض پرداخت.
*اروپاییها درماندهتر شدند
مهمانپرست در این گفتگو درباره عدم پایبندی اروپا به تعهدات برجامیاش بعد از خروج آمریکا از برجام و در پاسخ به این سؤال که آیا این روند ادامه خواهد یافت و یا اروپا تغییری در رویکرد کنونیاش ایجاد خواهد کرد؟ گفت: متاسفانه برخلاف انتظاری که از برجام میرفت، این توافق نتوانست به قدمی در راستای حل یک مسئله بینالمللی و مسئلهای که میتوانست به عنوان نمونهای برای حل سایر مسائل از طریق گفتگو باشد، منجر شود.
وی افزود: شاید تصور اتحادیه اروپا از ابتدا این بود که موقعیت مناسبی است برای اینکه خودش را به عنوان عنصر تاثیرگذار در عرصههای بینالمللی معرفی کند و بحث فعالیتهای صلح آمیز هستهای ایران که در رابطه با آن ادعای کذب زیادی از سوی غرب میشد، به عنوان نمونهای با محوریت اتحادیه اروپا باشد و چارچوبی را به توافق برسانند تا طرفین در یک دوره زمانی مشخص، بتوانند تعهداتی را داشته باشند که هم به قول آنها راستی آزمایی بشود و مشخص شود که فعالیتهای ما کاملا در چارچوب NPT و آژانس بینالمللی انرژی اتمی است و از طرف دیگر تحریمهای غیرقانونی، یکجانبه و چندجانبهای که توسط آمریکا و اروپا در این زمینه وضع شده، لغو شود.
سفیر سابق ایران در ورشو عنوان کرد: حتی بعد از امضای این توافق و حتی قبل از تغییر دولت در آمریکا و روی کار آمدن یک دولت تندروی جمهوریخواه، متاسفانه شاهد اقدام خاصی از سوی کشورهای عضو برجام نبودیم و گشایش ویژهای در رابطه با فعالیتهای اقتصادی در مورد ایران صورت نگرفت، شاید هیأتهای زیادی بلافاصله به ایران سفر و صحبتهای مختلفی را مطرح کردند، ولی اقدام عملی که باید صورت میگرفت تا وضعیت اقتصادی و روابط تجاری ما به شکل طبیعی در بیاید، صورت نگرفت.
مهمانپرست با بیان اینکه بعد از خروج آمریکا از برجام، اروپاییها در برابر آزمون سختی قرار گرفتند، توضیح داد: از یک طرف میبایست از حیثیت خودشان به عنوان یک مجموعه تاثیرگذار دفاع میکردند و نشان میدادند که میتوانند حتی بدون آمریکا در موضوعات مختلف شخصیت مستقلی داشته باشند، از طرف دیگر با تحریمهای آمریکا و مجازاتهایی که برای شرکتهای خارجی تعیین کرد، اروپاییها درماندگی خودشان را بیشتر نشان دادند.
*یا اراده نداشتند یا داشتند و توانایی برخورد نداشتند
وی اضافه کرد: این مسئله یا به دلیل این بود که برخی از آنها اراده لازم را برای مقابله با تمهیدات آمریکا نداشتند و یا اینکه برخی از آنها اراده را داشتند، ولی توانایی برخورد را نداشتند. نتیجه آن برای کشور ما فرقی نمیکرد، چون یک توافق بی معنایی ادامه پیدا میکرد که یک طرف تعهد که ما بودیم کاملا مقید بوده، همه تعهدات را انجام داده بودیم و آژانس هم بارها تایید کرد که فعالیتهای ما در چارچوبی است که توافق کردیم، ولی طرف دیگر به تعهداتش عمل نمیکرد.
به گفته سفیر سابق ایران در لهستان، هر توافقی دو طرف دارد و اگر قرار باشد پایدار بماند، باید هر دو طرف به تعهدات پایبند بوده و بدان عمل کنند.
*یک لایه ظاهری از برجام باقی ماند
مهمانپرست با بیان اینکه در واقع یک لایه ظاهری از برجام باقی ماند، اظهار داشت: بعد از فرصت زیادی که ایران به طرفهای اروپایی داد، برای اتمام حجت و اینکه نشان دهد و در افکار عمومی مشخص شود آن کسی که از مذاکره وحشت ندارد، منطق دارد و فعالیتهایش در چارچوبهای قانونی است، جمهوری اسلامی ایران است که پای مذاکره و توافق آمد و به تعهداتش هم عمل کرد، ولی طرف مقابل نتوانست این توافق را تحمل کند و این آمریکاییها بودند که از توافق خارج شدند و اروپاییها هم به تعهداتشان عمل نکردند، گامهایی تعریف شد که اگر اروپاییها نتوانند برجام را احیا کرده و یا فعال و با خاصیت کنند، جمهوری اسلامی ایران به تدریج از تعهداتش کم خواهد کرد و این روند به سمتی میرود که دیگر چیزی به عنوان برجام باقی نخواهد ماند.
وی با اشاره به اقدامات و طرحهایی که برای حفظ برجام در این زمینه انجام شد، عنوان کرد: در این وسط اقداماتی صورت گرفت و کشورهایی تلاش کردند که به صورت موقت راهحلهایی پیدا کنند و صحبتهایی انجام شد، ولی مهمترین آن پیشنهاد فرانسویها بود که تلاش زیادی کردند دیدگاههای کشور ما را به دیدگاه مقامات آمریکایی نزدیک کنند.
*طرح فرانسویها
مهمانپرست با ذکر این نکته که آنچه به عنوان راهحل از طرف فرانسویها دیده میشود، به نظر نمیرسد یک راهحل اساسی باشد، توضیح داد: آنها برای اینکه «اینستکس» را به عنوان مسیری برای دور زدن تحریمهای آمریکا تعریف کرده باشند و به جای دلار از یورو استفاده کرده و سعی کنند از محل تامین درآمدهای نفتی کشور ما یک حساب مشترکی باشد که شرکتهای ایرانی بتوانند خریدهای خودشان را انجام دهند، چون در این مسیر ناکام بودند و هیچ نفتی از سوی اروپاییها خریداری نشد، ابتدا پیشنهاداتی داشتند که در حد ۲۰ تا ۳۰ میلیون دلار پول در این حساب باشد و یک گردشی آغاز شود که اصلا مناسب نبود و به درد حل مشکلات اقتصادی نمیخورد و با برجام کیلومترها فاصله داشت.
مهمانپرست گفت: بعد از آن فرانسویها پیشنهاد دادند ۱۵ میلیارد دلار اعتبار به عنوان خط اعتباری برای یک دوره کوتاه تا پایان سال جاری میلادی قرار دهند که اگر این پیشنهاد با خرید نفت ایران همراه میشد و گردش این خط اعتباری میتوانست دائما این اعتبار را پر کند و از محل آن میتوانستیم اقدامات لازم را برای خریدهای خودمان انجام دهیم و اگر مدتش هم چهار پنج ماه نبود و بلندمدت بود، شاید میتوانست کمکی کند که فعالیتهای اقتصادی، مجدداً با اروپا احیا شود.
وی اضافه کرد: ولی وقتی تضمین نمیکرد نفتی از ایران خریداری شود و این خط اعتباری برای دوره چهار پنج ماهه است و مثلا در اواخر دی ماه باید این خط اعتباری را تسویه کنیم، شبیه این است که به ما وامی میدهند که سررسیدش هم چند ماه دیگر خواهد بود و هیچ تضمینی برای گردش اقتصادی و خرید نفت ما در آن وجود ندارد.
این دیپلمات ارشد کشورمان بیان کرد: فکر نمیکنم این مسئلهای باشد که کسی در ایران از آن استقبال کند؛ فقط میتواند فضای کوچکی ایجاد کند و فرانسویها بگویند خلاقیتی به خرج دادیم و یک مقدار طرف ایرانی را راضی نگهداشتیم و در واقع ژستی باشد مبنی بر اینکه اروپا فعالیتی انجام داده است.
مهمانپرست گفت: اگر قرار باشد این خط اعتباری برای مدت کوتاهی برقرار شود، به شرط اینکه ما دو مرتبه گامهایی را که برای کاهش محدودیتها برداشته بودیم مجدداً به جای اول برگردانیم، به نظر میآید اقدام جالبی نباشد، چون ما بر اساس مصوبات شورای عالی امنیت ملی قدمها را برداشتیم و اگر دو مرتبه به نقطه اول برگردیم آن هم برای اقدامی که کوتاه مدت است و در واقع فقط یک خط اعتباری چند ماهه و یک وام است و هیچ تضمینی برای لغو تحریمها، خرید نفت ما و گردش اقتصادی طبیعی ما در آن وجود ندارد، فکر میکنم اقدامات ایران را در گامهای اول تا سوم لوث خواهد کرد.
* باید بیاعتمادی موجود را از بین برده و همه تحریمها را لغو کنند
وی افزود: مذاکراتی که الان اروپاییها دنبالش هستند و مقامات آمریکایی ادعا میکنند آمادگی مذاکره با طرف ایرانی را دارند فقط در یک صورت قابل بررسی خواهد بود و آن این است که طرفهای اروپایی و یا مقامات آمریکایی در عمل ثابت کنند به تعهداتشان پایبند هستند. اگر برجام یک نمونهای بود از اینکه دور یک میز بنشینیم و راجع به یک موضوع مشخص مذاکره کنیم، باید آنها این بی اعتمادی به وجود آمده را از بین ببرند و راهحلش این است که تمامی تحریمهایی که مجدداً برقرار کردند لغو شود و گردش اقتصادی و کار تجاری ما با کشورهای مختلف به حالت طبیعی در بیاید و دقیقا تعهداتی که داشتند را عمل کنند و الا انتظاری که از ایران دارند که ایران پای تعهداتش بماند و آنها ما را در شرایط سختی قرار دهند و دائم بهانه تراشی کنند، فکر نمیکنم دیگر مورد قبول کسی در ایران قرار بگیرد.
* آنکه پایبند به تعهد نبوده آمریکا بوده و آنکه ناتوانیاش را در اجرای تعهدات نشان داده، اروپا بوده است
سخنگوی پیشین وزارت خارجه در پاسخ به این سؤال که آیا در پی دیدارها و ملاقاتهایی که بین هیأت ایرانی در نیویورک در جریان است، تحولی در بحث برجام رخ خواهد داد؟ اظهار داشت: حضور هیأت ایرانی در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در هر صورت میتواند یک فرصت باشد، هیأت ما از این فرصتی که به وجود آمده هم برای حل مشکلات و هم توسعه روابط دوجانبه با کشورهای مختلف باید استفاده کند و هم باید از این فرصت برای اعلام مواضع صریح و شفاف خود و اثبات حقانیتش بهره ببرد. افکار عمومی دنیا باید بدانند اتهاماتی که به ایران زده میشود، بی اساس است.
وی اضافه کرد: اگر آنها ادعای آمادگی برای مذاکره را دارند، این مذاکرات قبلا با همراهی ایران انجام شده و پای میز نشستند و صحبت کردند و به توافق رسیدند. آن کسی که اهل پایبندی به تعهدات نبوده، طرف آمریکایی بوده، آن کسی که عجز و ناتوانی خودش را در اجرای تعهداتش نشان داده، اروپاییها بودند.
مهمانپرست خاطرنشان کرد: حضور هیأت ایرانی در مجمع عمومی، یک فرصت است و این فرصت میتواند برای طرفهای اروپایی ما هم باشد، واقعا اگر قرار است تحولی رخ دهد، باید در عمل نشان دهند که میتوانند خواستههای ایران را تأمین کنند و آن خواستهها مشخص است، تحریمهایی که مجدداً به شکل غیرقانونی و یکجانبه از طرف آمریکاییها وضع شده و اروپاییها درباره آن درمانده شدند باید کامل لغو شود.
سفیر سابق ایران در لهستان گفت: اگر قرار است توافقی روی میز باشد، این توافق همانی است که قبلا به عنوان برجام انجام شده، با همه نقاط قوت و ضعفش و همه باید به آن پایبند باشند. اگر آمریکاییها به اشتباه خود پی بردند و فکر میکنند مجددا آمادگی دارند به عنوان عضو توافق باشند و میخواهند برگردند، باید شرایط را به وضعیتی که قبلا بود برگردانند و آن موقع در آن چارچوب زمانی مشخص طرفین به تعهداتشان عمل کنند تا مشکلاتی که ادعا میکردند وجود دارد، برطرف شود.
*مردم ایران در خصوص رفتار اروپا قضاوت میکنند
سخنگوی پیشین وزارت خارجه اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد را بسته به طرفهای آمریکایی و اروپایی خواند و افزود: ما چارچوبهای مشخصی در سیاست خارجی داریم، مقام معظم رهبری بارها بر آن تأکید کردند و برای دفاع از منافع ملی خطوط اصلی ما مشخص است. ما ملاقاتهای مختلفی با کشورهایی از مناطق مختلف دنیا و بحث روابط دوجانبه و همکاریهای چندجانبه را داریم و فرصتی است که در جایی که همه دنیا میتواند صدای ما را بشنود، مواضع و ایدههایمان را مطرح و ادعای کذبی که علیه کشور ما میشود را برملا کنیم. ضمن اینکه ما با کشورهای اروپایی نشستهایی داریم و اگر قرار است طرح قابل توجهی ارائه کنند که مشکلاتی را که خودشان به وجود آوردند و یا نتوانستند حل کنند، ایدههایشان را مطرح کنند.
وی گفت: همه منتظرند ببینند واقعا اروپاییها اینقدر توانایی دارند که نسبت به تعهداتشان اقدام عملی انجام دهند، یا عاجزانه در مقابل سیاستهای یک طرفه، غیرمنطقی و غیرقانونی آمریکاییها همراه و تسلیم شدند. مردم ایران روی رفتار اروپاییها و اینکه چقدر میشود به حرفهای آن اعتماد کرد، قضاوت میکنند.
*ثبات و امنیت در منطقه بیشتر برای ما از اولویت برخوردار است، تا اروپا و آمریکا
سخنگوی پیشین دستگاه دیپلماسی درباره بیانیه سران سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) در حاشیه هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل و ایراد اتهام به ایران در حمله یمنیها به تأسیسات نفتی آرامکوی عربستان بیان کرد: اروپا نتوانسته ثابت کند که شخصیت مستقلی در روابط خارجی دارد و جدا از سیاستهایی که در دوره کنونی در دولت آمریکا به شکل غیرطبیعی، غیرقابل پیشبینی و به صورت افراطی و غیرمنطقی صورت میگیرد، اروپاییها نتوانستند موضع مشخصتر و منطقیتری داشته باشند.
به گزارش فارس، سران سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و انگلیس) در بیانیهای آن هم در حاشیه هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در ادعایی بی پایه و اساس مدعی دخالت ایران در حمله به تأسیسات نفتی آرامکو عربستان شده و ایران را مسؤول حمله به این تأسیسات خوانده و عنوان کردند: «این حملات ضرورت دیپلماسی برای کاهش تنشها با تعامل تمامی طرفها را نشان میدهد». (اینجا بخوانید)
وی خاطرنشان کرد: در اینکه در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه نیاز به ثبات، امنیت و آرامش داریم تردیدی نیست، قطعا ثبات و امنیت در این منطقه بیشتر برای ما از اولویت برخوردار است تا اروپا و آمریکا. ما در این منطقه زندگی میکنیم و امنیت کشورهای همسایه امنیت ماست و به همین دلیل در 40 سال گذشته شعار کشور ما وحدت کشورهای اسلامی و عمق دادن به روابط خوب با همسایگان بوده و ایران از ابتدا پیشنهاد همکاری امنیتی جمعی در منطقه را مطرح کرد و هنوز هم فکر میکنیم راهحل ایجاد ثبات و امنیت در منطقه این است که کشورهای منطقه با هم همکاری جمعی داشته باشند و امنیت جمعی را برقرار کنند.
مهمانپرست ادامه داد: تا زمانی که برخی کشورها در منطقه دنباله روی سیاستهای آمریکا و صهیونیستها باشند و فکر کنند ایجاد تفرقه، تنش و درگیری منافع آنها را تامین میکند، نمیتوان راهحل جدی پیدا کرد و جمهوری اسلامی ایران با تمام توانی که تا الان به خرج داده و سعی کرده جلوی توطئههای مختلف در منطقه بایستد و با تروریستهایی که توسط غربیها حمایت میشدند، مقابله کند، همچنان دست دوستی به سمت کشورهای منطقه دراز کرده است.
وی گفت: کشورهای منطقه باید فکر و تامل جدی داشته باشند و اقتدار خودشان را در سایه همکاریهای جمعی و حمایت مردمی بدانند، نه اتکا به قدرتهای خارجی و صهیونیستها.
* حمله پهپادی یمنیها به آرامکو نتیجه خوی تجاوزگری ریاض
سفیر سابق ایران در لهستان حمله پهپادی یمنیها به تأسیسات آرامکوی عربستان را نتیجه طبیعی خوی تجاوزگری خواند که عربستان به کمک برخی از کشورهای منطقه و با حمایت همین کشورهای غربی و آمریکاییها نسبت به مردم بیگناه یمن انجام داد و افزود: طبیعی است که آنها (یمنیها) از خودشان دفاع میکنند و قبلا هم نشان داده بودند که تواناییهایشان را ارتقا دادند و در مراحل مختلفی گفته بودند اگر این روند ادامه یابد، حملات شدیدتر خواهد شد.
وی گفت: اینکه طرفهای اروپایی و آمریکایی بخواهند این مسئله را به گردن جمهوری اسلامی ایران بیندازند، جای تاسف و تعجب دارد.
* الان که یمن انتقام میگیرد، صدای همه بلند شده
مهمانپرست خاطرنشان کرد: وقتی که عربستان و امارات به یمن حمله کردند و آمریکا و اروپا سلاح در اختیار آنها قرار میدادند یا در قبال کشته شدن انسانهای بیگناه سکوت کرده بودند، آن زمان کسی راجع به عربستان صحبت نمیکرد ولی الان که یمن انتقام میگیرد و از خودش دفاع میکند، صدای همه بلند شده که این کار باید متوقف شود، چون عربستان ضربه خورده است.
وی اضافه کرد: ادعای آمریکا در دفاع از حریم متحدانش از جمله عربستان سعودی، با حملات یمنیها فروریخت و احساس میکنند بی اعتبار شدهاند و تواناییهایی که ادعا میکردند گنبدهای آهنین در منطقه برای دفاع از متحدانشان ایجاد میکند، کاملا زیر سؤال رفته و برای فرار از این مسئله، اتفاقی که افتاده را به گردن ایران انداخته و میگویند تواناییهای ایران باعث شده که این اتفاق رخ دهد.
*چرا سعودیها تأسیسات موشکی خود را برای دفاع از آرامکو به سمت یمن تنظیم کرده بودند؟
مهمانپرست در عین حال گفت: البته راجع به این ادعایی که میکنند دو نکته قابل تامل است. اینکه اگر واقعا فکر میکردند از ابتدا یمنیها چنین توانایی را ندارند چطور تمام تأسیسات موشکهای دفاعیشان برای حفظ مجموعه آرامکو را به سمت یمن تنظیم کرده بودند؟ اگر واقعا ادعایشان این بود که یمنیها این توانایی را ندارند، نباید همه موشکها به آن سمت آرایش داده میشد و اگر اعتقادشان این است که ایران به حدی از توانایی رسیده که میتواند کارهای بزرگی انجام دهد و تواناییها دفاعی بسیار بالایی دارد، این باز هم با بحثهایی که قبلا مطرح میکردند در تناقض است و در واقع دارند توانایی و اقتدار ایران را مطرح میکنند.
وی با ذکر این نکته که توانایی و اقتدار ایران میتواند برای حفظ ثبات و امنیت منطقه به کار گرفته شود، اظهار داشت: بهتر است کشورهای منطقه هم به فکر آینده خودشان باشند و با یک همکاری جمعی با جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مقتدر اجازه مداخله و حضور پرتنش کشورهای دیگر را ندهند و منطقه را از این حالت تنش و درگیری خارج کنند.
سخنگوی پیشین دستگاه دیپلماسی عنوان کرد: هر چند که مسئولان کشور ما بارها اعلام کردند در این مسئله هیچ نقشی نداشتند و اگر قرار بود وارد بحث این چنینی شوند، ابعادش کاملا متفاوت بود و هیچ وقت در این حد متوقف نمیشد. بنابراین این توانایی ایران که مورد تایید کشورهای غربی، آمریکا و اروپاست، میتواند به عنوان فرصتی برای کشورهای منطقه و دفاع از کشورهای منطقه در مقابل تجاوزات صهیونیستی و کشورهای مداخلهگر خارج از منطقه استفاده شود.
این دیپلمات ارشد کشورمان اضافه کرد: برای عربستان و امارات و کشورهایی که در یمن مداخلات ظالمانهای داشتند، بهترین راه این است که از این مداخله، آدم کشی و تجاوز دست بکشند و اجازه دهند منطقه به سمت ثبات و امنیت به پیش برود.
*راهحل منطقه، همبستگی کشورهای اسلامی و دفاع جمعی در مقابل تجاوزات بیگانه
سخنگوی پیشین وزارت خارجه درباره «ابتکار صلح هرمز» که قرار است امروز از سوی حسن روحانی در هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل مطرح شود و واکنش بحرینیها در این باره با بیان اینکه از جزییات طرح رئیس جمهور در سازمان ملل اطلاع ندارم، عنوان کرد: ولی کلیات طرح همان بحثی است که قبلا با برخی از کشورهای منطقه داشتیم و توافقنامههای امنیتی که با همدیگر داشتیم، ولی به صورت جامع فکر میکنیم یک همکاری امنیتی جمعی در منطقه، میتواند ضامن ایجاد ثبات و آرامش در منطقه باشد و کشورهای منطقه در مقابل تجاوزات صهیونیستی و یا دشمنان کشورهای اسلامی منطقه در کنار همدیگر قرار بگیرند.
وی با یادآوری این نکته که این طرح قبلا به شکلهای مختلف از سوی مسؤولان ایرای مطرح شده بود، اظهار داشت: اینکه بحرین یا برخی از کشورهای کوچک دیگری در منطقه از آن استقبال نکنند، قابل پیش بینی است، چون متأسفانه آنها دیدگاههای اشتباهی دارند و فکر میکنند اتکا به آمریکا و یا اعتماد به اینکه آمریکاییها حاضرند برای دفاع از کشورهای متحد خودشان همه گونه هزینه کنند، اشتباهی است که صراحتا آقای ترامپ بارها تأکید کرده و گفته اگر قرار باشد از کسی دفاع کنیم، هزینههایش را دریافت میکنیم و به شکل معامله و بیزنس به آن نگاه میکنند.
مهمانپرست با بیان اینکه کشورهای منطقه نباید مسیر اشتباه را بروند، افزود: این طرحی است که نهایتا کشورهای منطقه باید به این برسند و هر چقدر مقاومت کنند و فکر کنند به خط عملیاتی آمریکا و صهیونیستها نزدیکتر باشند، پشتوانه بهتری خواهند داشت، اشتباهی است که در نهایت با موج مخالفت مردم خودشان مواجه خواهد شد.
به گفته وی راه ایجاد ثبات و امنیت در منطقه حساس خاورمیانه و خلیج فارس، اتکا به نیروهای آمریکایی و صهیونیستی و طرحهای آنها نیست، راهحلش همبستگی کشورهای اسلامی و دفاع جمعی در مقابل تجاوزات بیگانه است.
*بعید میدانم تحولی در روابط با ریاض رخ دهد
مهمانپرست در پایان این گفتگو درباره دورنمای روابط ایران با عربستان عنوان کرد: تا زمانی که مقامات بیتجربهای در کشورهایی مثل عربستان روی کار هستند و سیاستهای اشتباه و تجاوزگرانهای را در قبال کشورهای همسایه پیش گرفتند و تا موقعی که تغییری در افراد و دیدگاههای آنها ایجاد نشود، بعید میدانم عربستان به شرایط طبیعی خود برگردد. البته با رویهای که در پیش گرفتند قطعا اولین کشوری که ضرر خواهد کرد، عربستان و مردم آن خواهند بود.
وی گفت: امیدوارم برخی از کشورهای منطقه که دیدگاههای واقع بینانهتری دارند، با گرایش مثبت خود به طرح همکاری جمعی که ایران پیشنهاد میکند بپیوندند و از آن استقبال کنند؛ هر چند که برخی از کشورهای منطقه همچنان امیدشان به آمریکاست و همراهی با صهیونیستها را بهتر و مهمتر از همکاری با کشورهای اسلامی منطقه میدانند؛ امیدوارم آنها هم تا دیر نشده متوجه شوند، راهی که در پیش گرفتند راه اشتباهی است و در دام توطئههای صهیونیستی اسیر شدهاند.