یکی از بخش‌های اصلی مصرف انرژی کشورها، حوزه حمل و نقل است. بنابراین بهینه سازی مصرف سوخت در این بخش، تأثیر زیادی بر صرفه‌جویی کلی مصرف انرژی در کشور می‌گذارد. در اغلب کشورهای دنیا، از حامل‌های انرژی متعددی در حمل و نقل استفاده می‌شود.
اخبار اقتصادی-بنزین، گازوئیل، برق و گاز طبیعی فشرده شده (CNG) از جمله حامل‌های انرژی مورد استفاده در این زمینه هستند. تنوع حامل‌های انرژی و تناسب استفاده از آن‌ها، به مدیریت مصرف سوخت کمک می‌کند و این راهبرد چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال توسعه، در دستورکار قرار گرفته است.
*سهم عمده بنزین در حمل و نقل ایران
بر اساس آخرین آمار، مصرف روزانه بنزین در ایران به حدود 95 میلیون لیتر رسیده است. مصرف بنزین به دو بخش «مصرف رفاهی» و «مصرف خدماتی» قابل تقسیم است. منظور از «مصرف رفاهی»، مصرف بنزین در موتورسیکلت‌ها و خودروهای شخصی است که برای جابجایی خانواده‌ها استفاده می‌شود. «مصرف خدماتی» بنزین شامل مصرف در پیک‌های موتوری، تاکسی‌های سنتی و اینترنتی، وانت‌ها و کامیونت‌‌ها است که برای خدمت رسانی در اقتصاد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این در حالی است که ایران رتبه اول ذخایر گازی و رتبه چهارم تولید گاز را در جهان داراست؛ در صورتی که بخشی از بنزین مصرفی کشور از طریق واردات تأمین می‌شود. تهیه گاز طبیعی نسبت به بنزین و گازوئیل هزینه کمتری دارد. سهولت توزیع و راه‌اندازی جایگاه CNG به دلیل وسعت و گستردگی خطوط انتقال گاز در سطح کشور مزیت دیگر آن است. همچنین بهره‌گیری از حامل‌های انرژی جایگزین مانند CNG، علاوه بر کاهش هزینه‌های خانوار و بهبود وضعیت آلودگی هوا، مدیریت بهتر مصرف سوخت را نیز در پی دارد.
*جایگزینی بنزین با CNG، راهکار مدیریت مصرف سوخت در بخش حمل و نقل
بر اساس آمار سال 1397 نزدیک به 46 درصد از مصرف بنزین کشور، یعنی حدود 42 میلیون لیتر در روز، از نوع مصرف خدماتی است. همچنین تعداد خودروهایی که مصارف خدماتی دارند در حدود 3 میلیون و 800 هزار دستگاه است. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در آذرماه 97، 61 درصد تاکسی‌ها، 40 درصد وانت‌های بنزین‌سوز و 77 درصد کامیون و کامیونت‌های بنزین‌سوز می‌توانند از سوخت CNG نیز استفاده کنند و دوگانه‌سوز هستند. تعداد خودروهای فعال دوگانه‌سوز در میان تاکسی‌های اینترنتی نیز معادل 35 درصد برآورد می‌شود. بنابراین با یک حساب ساده می‌توان نشان داد در میان خودروهای بخش خدماتی، که تقریبا نیمی از مصرف بنزین کشور را به خود اختصاص داده‌اند، 2 میلیون و 150 هزار دستگاه دوگانه‌سوز نیستند که لازم است شرایط را برای دوگانه‌سوز کردن آن‌ها فراهم کرد.
دوگانه‌سوز کردن خودروهای بخش خدماتی به مراتب آسان‌تر از خودروهای شخصی است و با استفاده از زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی موجود قابل تحقق است. همچنین به دلیل مصرف بالای هر یک از وسایل نقلیه این بخش، صاحبان آن‌ها نیز به منظور کاهش هزینه سوخت، تمایل بیشتری برای دوگانه‌سوز کردن وسیله نقلیه خود دارند.
در خصوص وسایل نقلیه شخصی نیز لازم است تدابیری اندیشیده شود که صاحبان خودرو انگیزه بیشتری برای خرید خودروهای دوگانه‌سوز و یا دوگانه‌سوز کردن خودروهای خود داشته باشند. فراهم کردن زیرساخت‌های سوخت رسانی گسترده و در دسترس و همچنین الزام خودروسازان به دوگانه‌سوز کردن بخش مشخصی از تولیدات خود، از اقداماتی است که لازم است در این زمینه در دستور کار قرار بگیرد.
*درآمد 36 هزار میلیارد تومانی دولت از محل جایگزینی بنزین با CNG
در حال حاضر در مجموع مصرف خدماتی CNG در بخش حمل و نقل حدود 16.1 میلیون متر مکعب برآورد می‌شود که از این میزان، سهم تاکسی‌های سنتی 3.1، وانت‌های بنزینی 8.6، کامیون و کامیونت‌های بنزین‌سوز 2.4 و تاکسی‌های اینترنتی 2 میلیون متر مکعب در روز است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در صورت دوگانه سوز کردن 2 میلیون و 150 هزار دستگاه خودرو غیر دوگانه‌سوز در این بخش، 20 میلیون متر مکعب به مصرف روزانه CNG اضافه می‌شود و در مقابل در حدود 20 میلیون لیتر از مصرف روزانه بنزین کاسته می‌شود.
درحال حاضر هر لیتر بنزین در داخل کشور هزار تومان است؛ در حالی که اگر با جایگزینی بنزین با CNG، روزانه 20 میلیون لیتر از مصرف بنزین کاسته شود، امکان صادرات آن با قیمتی در حدود 6 هزار تومان در هر لیتر (قیمت FOB خلیج فارس) فراهم است. بنابراین با یک حساب ساده می‌توان گفت با جایگزین شدن بنزین با CNG، تنها در بخش خدماتی حوزه حمل و نقل، بیش از 36 هزار میلیارد تومان به درآمدهای دولت از محل فروش بنزین افزوده می‌شود.
