پس از اعمال تحریم‌های نفتی و کاهش چشمگیر فروش نفت خام ایران، دولت با کسری بودجه 150 هزار میلیارد تومانی مواجه شده است.
اخبار اقتصادی-دولت برای تامین بخشی از کسری بودجه سال جاری، راهکارهای ضعیف و پرحاشیه ای را در دستور کار دارد که مورد انتقاد گسترده کارشناسان قرار گرفته است. یکی از این راهکارها، واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه خود است. در واقع، دولت قصد دارد تا با اجرای روند خصوصی‌سازی شرکت‌ها، 10 هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند. در حالی واگذاری شرکت‌های دولتی به عنوان یکی از گزینه‌های تامین بودجه در دستور کار قرار گرفته که بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند ادامه روند فعلی خصوصی‌سازی تبعات منفی را در پی دارد. به عنوان مثال، سید احسان حسینی کارشناس اقتصادی در‌این‌باره گفت: «با توجه به روال خصوصی‌سازی، باید گفت این کار موجب تحت الشعاع قرار گرفتن زندگی کارگران خواهد شد. زیرا هزینه این راهکار از جیب کارگر است. خصوصی‌سازی شاید التیام بخش کوتاه‌مدتی باشد اما راهکار اساسی به شمار نمی‌رود».به طور کلی، با بررسی نمونه‌های فعلی از خصوصی‌سازی شرکت‌ها به راحتی تبعات منفی این اقدام بر زندگی کارگران مشاهده می‌شود. در نتیجه، بهتر است دولت به جای اصرار بر تداوم روند ناقص خصوصی‌سازی، تمرکز خود را بر سایر منابع درآمدی قرار دهد.
یکی از جدی‌ترین گزینه‌های موجود برای تامین کسری بودجه دولت، اصلاح قوانین مربوط به معافیت‌های مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی مشاغل پردرآمد است. در حال حاضر سازوکار اخذ مالیات در ایران به گونه‌ای است که دهک‌های متوسط و پایین به تمام و کمال مالیات می‌‌پردازند اما مشاغلی که درآمدهای میلیاردی در سال دارند به روش‌هایی از پرداخت مالیات امتناع کرده و فرار مالیاتی دارند.
طبق قانون بودجه 98 میزان مالیات دریافتی از گروه «حقوق و دستمزدی‌ها» که شامل کارمندان دولت می‌شوند؛ 12 هزار میلیارد تومان است. در حالیکه گروه «مشاغل و افراد» که شامل مشاغل پردرآمدی مانند پزشکان، وکلا، آهن‌فروشان، طلافروشان و ... است، تنها 9 هزار میلیارد تومان مالیات میدهند. محاسبات انجام شده حاکی از فرار مالیاتی حداقل 70 هزار میلیاردی مشاغل پردرآمد در اقتصاد ایران است که میتواند منبع مناسبی برای تامین بودجه دولت باشد. علاوه بر این، اخذ مالیات از مشاغل پردرآمد یکی از ابزارهای دولت برای برقراری عدالت اقتصادی است.
*تاکید مراجع تقلید بر ضرورت برقراری عدالت مالیاتی در کشور
غفلت دولت از اخذ مالیات از مشاغل پردرآمد و اصرار به تامین کسری بودجه از راهکارهای ضعیف و پرحاشیه باعث شده است تا مراجع عظام تقلید و علما نیز نسبت به این اقدامات واکنش نشان دهند و بر ضرورت توجه بیشتر دولت به مالیات تاکید کنند. به عنوان مثال، آیت‌الله علوی گرگانی یکی از مراجع عظام تقلید در دیدار با رئیس سازمان امور مالیاتی با بیان اینکه باید علل فرار مالیاتی را شناسایی کرد، گفت: «باید در این مسیر با افراد دانه‌درشت که رقم‌های مالیاتی زیادی دارند و از پرداخت آن اجتناب می‌کنند قاطعانه برخورد کرد». وی با اشاره به لزوم دریافت مالیات از دانه‌درشت‌ها، اضافه کرد: «عدم پرداخت مالیات توسط دانه‌درشت‌ها سبب می‌شود بر دیگر اقشار تاثیربگذارد و از پرداخت مالیات جلوگیری کنند».
همچنین آیت‌الله نوری همدانی یکی دیگر از مراجع عظام تقلید در دیدار با رئیس سازمان امور مالیاتی با تاکید بر ضرورت ایجاد عدالت مالیاتی گفت: «اسلام مالیات را از افراد ضعیف نمی‌خواهد، بلکه افراد متمکن می‌بایست مالیات سود کسب و کار خود را پرداخت کنند. افراد کم‌درآمد جامعه می‌بایست جامعه مورد حمایت واقع شوند. جلوی فرار مالیاتی را باید گرفت و با افراد خاطی که مالیات پرداخت نمی‌کنند برخورد شود. موضوع مالیات در اسلام مورد توجه بوده، چرا که اداره کشور نیازمند منابع مالی و اقتصادی است».
به علاوه، آیت الله سبحانی یکی دیگر از مراجع عظام تقلید در دیدار با رئیس سازمان امور مالیاتی با اشاره به سیستم مالیاتی دوران امام علی (ع) گفت: «آن حضرت در نامه خود خطاب به مالک اشتر می‌فرماید بهبود مالیات و مالیات دهندگان عامل اصلاح امور دیگر اقشار جامعه می‌باشد و تا امور مالیات دهندگان اصلاح نشود کار دیگران نیز سامان نخواهد یافت».
این مرجع تقلید همچنین تاکید کرد: «انتظار از سازمان امور مالیاتی این است که با شجاعت وارد میدان شده و بر مبنای یک طبقه بندی اصولی و نظام‌مند از کسانی که صاحب درآمد بالا هستند، مالیات را دریافت کند و بخشی از آن را برای آبادانی کشور در نظر بگیرد». آیت الله سبحانی اقدام اخیر سازمان امور مالیاتی کشور در ملزم کردن پزشکان به گذاشتن کارت‌خوان در مطب‌ها را مناسب توصیف و ابراز امیدواری کرد تا این امر برای سایر مشاغل نیز اجرایی شود.
*سازمان امور مالیاتی جلوی فرار مالیاتی اقشار پردرآمد را بگیرد
آیت الله حسینی بوشهری دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه در دیدار با رئیس سازمان امور مالیاتی نیز با اشاره به ضرورت جلوگیری از فرارهای مالیاتی گفت: «امروز کشور به جایی رسیده که بودجه کشور از طریق مالیات و سایر درآمدهای غیرنفتی اداره می‌شود و عمده کشورهای توسعه یافته نیز بدون برخورداری از درآمدهای نفتی و تنها با تکیه بر مالیات، توسعه پیدا کرده‌اند. امروز مردم در مضیقه هستند و نباید برای دریافت مالیات تنها بر روی مودیان تمرکز کنیم، بلکه باید افرادی که مرتکب فرار مالیاتی می‌شوند را شناسایی و از آنها مالیات مطالبه نماییم. اگر بخواهیم شاهد موفقیت سازمان امور مالیاتی در اجرای برنامه‌ها و سیاست‌ها باشیم باید سراغ کسانی برویم که با رقم‌های هنگفت و درآمدهای بالا فرار مالیاتی می‌کنند».
همچنین آیت الله سعیدی تولیت حرم مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) در دیدار با رئیس سازمان امور مالیاتی گفت: «نباید اینگونه باشد که تنها از برخی از مردم مالیات دریافت شود و بعضی افراد که درآمد بالایی دارند از پرداخت مالیات فرار نمایند. اگر مردم برخورد قاطع با تخلفات صورت گرفته در زمینه عدم پرداخت مالیات را ببینند، این امر موجب دلگرمی آنان خواهد شد».
