در حالی که کشور با مشکل بیکاری فارغ التحصیلان روبرو است، شاهد هستیم یکی از بالاترین نرخ های بیکاری در میان فارغ التحصیلان مهندسین عمران هستند. طبق گزارش های ارائه شده مهندسین عمران از جمله رشته هایی است که تعداد بیکاری بالایی دارد و آن دسته از فارغ التحصیلانی که در این رشته فعالیت ندارند در مشاغلی مانند اسنپ،مشاور املاک،شرکت های طراحی های داخلی اشتغال دارند.
اخبار اقتصادی-شواهد بازار مسکن نشان می دهد که برخی از بنگاهداران املاک برای رونق کسب و کار بیشتر،شروع به استخدام مشاوران فارغ التحصیل جوان کرده اند. آنها نه تنها به استخدام مشاوران با سابقه و با تجربه اکتفا نمی کنند، بلکه با آگهی های استخدام افراد تازه کار و کارآموز در بازار مسکن؛ جوان فارغ التحصیل بیکار را برای استخدام تشویق می کنند. اما نحوه محاسبه دستمزد مشاوران املاک چگونه است؟ دریافت کمیسیون معامله یکی از جاافتاده ترین موضوعات در بنگاه های مشاوره املاک است. این کمیسیون تا 1379.07.04 به صورت سلیقه ای از سوی مشاوران املاک گرفته می شد، اما پس از آن با تصویب وزارت صنعت، معدن و تجارت به صورت یک قانون درآمد و بنگاه ها ملزم به رعایت فرمول مشخص در دریافت این کمیسیون شدند. اجرای این قانون پس از یکسال شامل یک اصلاحیه شد و بعد از آن تا فروردین سال 95 تغییری نکرد.
از سال 97 هر معامله خرید و فروشی که در دفتر مشاوران املاک شهر تهران به ثبت برسد، تا سقف 500 میلیون تومان مشمول 0.5 درصد کمیسیون از هر طرف معامله است (خریدار و فروشنده هر کدام نیم درصد)، پس از آن بسته به ارزش ملک مورد معامله در رقم های بالاتر از 500 میلیون، نسبت به مازاد ارزش مورد معامله 0.25 درصد به کمیسیون طرفین معامله افزوده خواهد شد.
به این ترتیب نیمی از رقم دریافتی به مشاور یا بازاریاب مربوط در بنگاه ها پرداخت می شود. اکنون با توجه به نزدیک شدن به فصل تابستان شاهد هستیم که بنگاه های املاک در تهران با وعده هایی علاوه بر آموزش رایگان با تضمین درآمد میلیونی از کار جویان دعوت به کار کرده است.
در برخی بنگاه ها، آگهی استخدام واقعی یعنی بدون وعده های رویایی به افراد جویای کاری که اغلب فارغ التحصیلان بیکار پیشنهاد شده است. در این آگهی آمده است:« انگیزه و پشت کار از شما، محیط کار و امکانات حرفه‌ای و آموزش تخصصی رایگان از ما».
آمارها موید این واقعیت است، که در میان تمامی رشته‌های تحصیلی در ایران، گروه‌های مهندسی و صنعتی یکی از بالاترین میزان بیکاری را دارند. در میان فارغ التحصیلانی که مشاور املاک شدند، مهندسان عمران بیش از سایر رشته ها به چشم می خورند. امید به اشتغال در رشته عمران یکی از دلایلی است که مهندسان عمران بیکار را به سمت اشتغال در مشاور املاک کشانده است. برخی آمارها حکایت از این دارد که حدود 55درصد مهندسان عمران بیکار هستند و در مشاغل نامرتبط مشغول کار هستند.
برخی کارشناسان معتقدند میزان تحصیل کرده های رشته عمران بیشتر از نیاز کشور است. مطابق آمار خرداد ماه سال 1394 و براساس بررسی مجله فوربس، ایران پس از روسیه و آمریکا، سومین کشور جهان از نظر تعداد مهندسان است. روسیه سالانه حدود 454 هزار مهندس تربیت می کند و آمریکا سالی 237 هزار و 826 مهندس. طبق آمار اعلامی فوربس، در ایران نیز سالی 233 هزار و 695 مهندس از دانشگاه‌های فارغ التحصیل می شوند. پس از ایران، کشورهای ژاپن و کره جنوبی به ترتیب در رتبه چهارم و پنجم تولید مهندس جهان قرار دارند. ژاپن سالی 168 هزار و 214 مهندس و کره جنوبی سالی 146 هزار و 858 مهندس تربیت می کند.
این موضوع نیز مورد تأیید محمد شریعتمداری وزیر کار است. وی می‌گوید: ایران سومین کشوری است که بیشترین مهندس را تربیت کرده اما به لحاظ نرخ بیکاری در وضع مطلوبی به سر نمی برد.
*درد دل های مهندسان بیکاری که مشاور املاک هستند
یکی از این مشاوران املاک می گوید: امیرعلی بختیاری، مهندس عمران هستم.7 همکار دارم که 4نفر آنها مهندس عمران هستند. امید دارم در ارتباط گیری با سازندگان بتوانم به شغل اصلی خود ورود کنم. مشاور املاک علاوه بر اینکه برایم کسب درآمدی است، امیدی هم برای اشتغال در رشته اصلی ام ایجاد کرده است.
یکی دیگر از مشاوران املاک که جوانی 35 ساله است خودش را عباس زارع معرفی می کند و می گوید: فوق لیسانس معماری هستم. زمانی که این رشته را در دانشگاه انتخاب کردم، علاقه به فعالیت در رشته تخصصی خودم را داشتم، به مدت3ماه با یک سازنده مشغول فعالیت شدم. بعد از آنکه پروژه ساخت و ساز تمام شد، به واسطه وی به یک بنگاه املاک معرفی شدم. اکنون به مدت 2سال است که در بنگاه املاک به عنوان مشاور املاک فعالیت دارم. ولی با توجه به اینکه طی 2سال اخیر میزان معاملات به دلیل گرانی ها کاهش یافته است میزان درآمد من نیز کاهش یافته است. به همین دلیل علاوه بر مشاور املاک به صورت پروژه ای در امور نقشه کشی ساختمان با سازنده های مختلفی فعالیت دارم.
وی ادامه داد: از شغل فعلی خود رضایت ندارم. اما چاره ای جز این ندارم، از بیکاری بهتر است. علاقه ی قلبی ام این است، که در رشته تحصیلی ام مشغول کار شوم. دلم نمی خواهد با داشتن مدرک لیسانس به شغلی مشغول شوم که یک پیرمرد سرزنده هم می تواند انجام دهد.
حسین حیدری، یکی دیگر از این مشاورین املاک است که ناخواسته وارد این شغل شده است، وی می گوید: لیسانس مدیریت هستم. پس از فارغ التحصیلی در یک شرکت ساختمانی مشغول کار شدم. شغلم در آن شرکت مدیریت داخلی بود. بعد از مدت 3سال آن شرکت ورشکسته و تعطیل شد. همین موضوع باعث شد به فکر کار دیگری باشم. نحوه آشنایی ام با مشاور املاک آگهی پشت شیشه بنگاه ها بود.
وی گفت: مردم تصور می کنند که اگر رشته ی فرزندشان مدیریت باشد، بیکار نمی ماند اما اینگونه نیست، در هر رشته ای تعداد زیادی از فارغ التحصیلان بیکار هستند، چرا که بازار اشباع شده است. در رشته مدیریت و مهندسی هم تعداد بیکاران این حوزه بسیار است. از اینکه با مدرک مدیریت در رشته عمران فعالیت دارم رضایت ندارم، ولی از سر ناچاری است.
سید حسین موسوی حدود 3سال است که فارغ التصحیل شده است. سواد را ملاک بیکار نشدن خود می دانسته است، اما این روزها روزگاری متفاوت از آنچه در ذهن دارد را می گذراند.
وی می گوید: من پیش خودم فکر کردم که دلیل فقر در خانواده ام بی سوادی است به منظور جبران این شرایط با عزم جدی مشغول تحصیل شدم. خلاصه در سال 83 در رشته نقشه کشی در دانشگاه تهران قبول شدم. پس از قبولی به شدت به آینده ام امیدوار بودم. اما پس از پایان تحصیل و دفاع از پایان نامه ام به دنبال کار رفتم. اما در اکثر مواردی که به دنبال شغل بودم،با این جمله مواجه می شدم که برای اشتغال در این رشته باید « سرمایه هر چند اندک داشته باشید». اما متأسفانه من سرمایه حتی اندک را نداشتم و موفق نشدم در رشته تخصصی ام فعالیت کنم. یکی از دوستانم که مشاور املاک بود از من خواست تا در بنگاه املاکی که مشغول کار است فعال شوم، شاید روزی بتوانم از طریق سرمایه گذاران حوزه مسکن در رشته تخصصی ام فعالیت و در آینده ( که من آن آینده را برای خودم دور می دانم) شرکتی در حوزه نقشه کشی تأسیس و صاحب برند شوم.
اما در میان مشاوران املاک تنها مهندسان نقشه کش و عمران دیده نمی شوند هستند افرادی که لیسانس ادبیات خوانده است و به دلیل اینکه پدر و اقوام وی بنگاه دار هستند در این شغل اشتغال دارند.
مشاور دیگری نیز کاردانی مکانیک از دانشگاه آزاد را دارد و با توجه به اینکه رشته اش مهارتی است این انتظار پیش می آید که بیکار نباشد. اما وی بیان می کند: اگر بخواهم در رشته تخصصی خودم فعالیت کنم درآمدم کم است. درست است که مشاور املاک هم درامد خوبی ندارد، ولی با توجه به اینکه رشته تخصصی من مهارتی است، درآمد کارگر ساده را دریافت می کنم. اما در مشاور املاک طبق اصولی مشخص حق الزحمه دریافت می کند و در زمانی مشخص نیز با استفاده از مهارت تسلط به زبان انگلیسی به کارهای دیگر مانند ترجمه می پردازم.
مشاوری دیگری که در این رشته فعالیت دارد، نحوه آشنایی ام با این شغل از طریق آگهی های روزنامه همشهری است. خرید روزنامه همشهری و تورق در آگهی های روزنامه نشان می دهد که تقاضا برای این شغل و منشی بیشتر از سایر مشاغل است. فوق لیسانس برق دارم اما بیکار هستم. وقتی از اشتغال در رشته خودم ناامید شدم، از سر ناچاری فعالیت در این رشته را انتخاب کردم.
طبق اعلام سازمان برنامه و بودجه براساس تبصره 18، دولت مقید است با 14 برنامه اجرایی خود، فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد کند؛ همچنین با تخصیص یک میلیارد دلاری از منابع صندوق توسعه ملی از ریزش اشتغال موجود جلوگیری کند.
در برنامه اشتغالی دولت بر استمرار برنامه ملی بازآفرینی شهری پایدار همچون افزایش برنامه نوسازی و بازسازی واحدهای مسکونی در بافت‌های فرسوده از 100 هزار واحد سال 1397 به سه برابر در سال 1398 تأکید شده است.
همچنین از دیگر برنامه‌های اشتغال در بودجه سال آینده تأمین بودجه عمرانی در شرایط تحریمی، استمرار برنامه‌های تولید و اشتغال بخش کشاورزی، گردشگردی، صنایع دستی و میراث فرهنگی، حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و توسعه آنها، تولید و اشتغال حوزه صنعت و معدن و استمرار در اجرای طرح جایگزینی ناوگان فرسوده حمل و نقل است. همچنین در برنامه حمایت از تولید و اشتغال بر استمرار فاصله طرح‌های حوزه سیاست‌های فعال بازار کار مانند طرح کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی، طرح مشوق بیمه سهم کارفرمایی، طرح مهارت‌آموزی در محیط واقعی کار، طرح یارانه دستمزد، طرح توسعه تأمین مالی مشاغل خرد با رویکرد بانکداری پیوندی و توسعه و حمایت از مشاغل خانگی می‌شود، تأکید شده است.
