اخبار اجتماعی-کنکور به عنوان یکی از مهمترین رخدادهای علمی در طول سال، رقابتی نفس‌گیر به خصوص در رشتههای پرطرفدارتر است. به گفته توکلی، مشاور رئیس سازمان سنجش ، برای شرکت در آزمون کنکور 98 یک‌میلیون و 118هزار و 793 نفر ثبت‌نام کردند که از این تعداد، 637هزار و 94 نفر در گروه تجربی، (حدود60درصد کل شرکت کنندگان) داوطلب شدند.[1] در بین شاخه های مرتبط با رشته تجربی، رقابت اصلی به رشتههای پرطرفدار پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی مربوط می‌شود. جمعیت زیاد متقاضیان و کم بودن ظرفیت پذیر دو عاملی هستند که در کاهش احتمال پذیرش داوطلبان نقش دارند. آمارها نشان می دهد ظرفیت پذیرش در رشتههای پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی تنها حدود ۹ هزار نفر است. به عبارت دیگر فقط کمتر از یک و نیم درصد از متقاضیان ورود به این رشته ها موفق می‌شوند![2] و این یعنی رقابت برای قبولی در رشته های پزشکی بسیار سخت و فشرده است.
متناسب نبودن ظرفیت پذیرش دانشجو با نیاز کشور
به گزارش افکارنیوز، طبیعی است ظرفیت پذیرش رشتههای مختلف دانشگاهی را نیاز جامعه تعیین میکند. قاعدتا باید عمده سرمایه گذاری ها معطوف به رشته هایی باشد که نیاز بیشتری به نیروی کار فارغ التحصیل آنها وجود دارد. در مورد مشاغلی که کمبود آن در کشور احساس می شود، باید با پذیرش بیشتر نیروی کاری مرتبط، مشکل را حل کرد. چندی پیش، حریرچی، معاون وزیر بهداشت، کمبود جدی پزشک در کشور را مطرح کرد و گفت: «درحال حاضر شاخص تعداد پزشک عمومی، متخصص و دندانپزشک در کشور ۶/۱ به ازای هر ۱۰۰۰ نفر است. این در حالی است که کف موردنیازمان در این زمینه ۵/ ۲ پزشک به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت بوده و حتی بسیاری از کشورهای دنیا در این زمینه شاخصی بین ۵/ ۳ تا ۵ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت دارند.[3]» به عنوان مثال سرانه پزشک به ازای هزار نفر جمعیت در روسیه، آرژانتین، بلغارستان 4 ، کرواسی 3 و عربستان 5/2 است.
تجربی محبوب ترین رشته در کنکور
از سال 74 تا 83 با توجیه رسیدن سرانه پزشک به حد کفایت ظرفیت پذیرش رشته پزشکی طی 10 سال 50 درصد کاهش پیدا کرد. روند افزایش متقاضیان شرکت در آزمون تجربی از 42 درصد در سال 91 به 63 درصد در سال 97 رسید. اما ظرفیت پذیرش رشته پزشکی در مدت مشابه تنها 12 درصد رشد داشت.
در حوزه تربیت پزشک متخصص، وضعیت بسیار بدتر است. در مورد شاخص سرانه پزشکان متخصص باز هم ایران به مراتب از سایر کشورها وضعیت خوبی ندارد. به گفته اولاد قباد، نماینده مجلس، درحالی که در کشورهای پیشرو در حوزه سلامت بیش از ۱۵ پزشک متخصص به ازای ۱۰ هزار نفر وجود دارد، در ایران ۵ پزشک به ازای ۱۰ هزار نفر مشغول به کارند. در کشورهای پیشرفته، بین ۶۰ تا ۸۰ درصد پزشکان، متخصص هستند. اما در ایران این نسبت نزدیک به ۴۰ درصد است.[4] این موضوع را در کنار ظرفیت کم آزمون تخصص که قرار بدهیم، ابعاد دیگری از ماجرا مشخص خواهد شد. تنها یک آینده نگری ساده لازم است تا به عمق ماجرا پی برد. با احتساب نرخ رشد جمعیت و تعداد پزشک متخصصی که تربیت می‌شود و رشد این میزان، نمی‌توان به استانداردهای کشورهای پیشرفته دست پیدا کرد.
تعارض منافع سدی برای پذیرش بیشتر دانشجویان
با وجود همه این موارد، چرا ظرفیت کم است؟ در حال حاضر تعیین ظرفیت رشتههای پزشکی برخلاف سایر رشته‌ها، توسط وزارت بهداشت و پزشکان تعیین می‌شود. تعداد کم پذیرش دانشجو در رشتههای پزشکی در مقایسه با میزان نیاز کشور، به بهانه اشباع بودن این حوزه و درواقع با هدف حفظ انحصار تخصص پزشکی در دست عده‌ای خاص برای کسب درآمد بیشتر است (کم بودن عرضه در مقابل تقاضای فراوان که منجر به صف‌های طولانی و زیرمیزی و افزایش قیمت‌ها می‌شود).
بدون تردید ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی و رشته های علوم پزشکی مهمترین عامل در تعیین نرخ سرانه پزشک در درازمدت است. با توجه به میزان استقبال بالای داوطلبان از رشتههای پزشکی ( 65 درصد از کل شرکتکنندگان)، کافی است با پذیرش دانشجویان بیشتر در رشته های مورد نیاز میتوان نرخ سرانه پزشک را در سالهای آینده به حد مطلوب رساند.
نکته دیگر اینکه با افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان رشته های پزشکی علاوه بر رفع نیاز کشور مبنی بر کمبود پزشک، میزان قابلتوجهی نیز ایجاد اشتغال صورت می‌گیرد. به گفته اولاد قباد، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، برای رسیدن به سرانه مطلوب کشور نیاز به حداقل ۲۳۰ هزار پزشک و دندانپزشک جدید است. با توجه به اینکه اشتغال هر پزشک و دندانپزشک حداقل برای دو نفر دیگر نیز اشتغال مستقیم ایجاد میکند، حداقل ۷۰۰ هزار شغل جدید ایجاد می‌شود.[5]
[4] https://www.ilna.ir/fa/tiny/news-787792
حمیده اسلامی فرد
