موضوع احترام به پدر و مادر از جمله موضوعاتی است که خداوند در قرآن کریم بار‌ها به آن اشاره کرده است و این نشانه اهمیت احترام به پدر و مادر و محبت به آنها است. تا جایی که امام علی (ع) در این زمینه می‌فرمایند: بزرگترین و مهمترین تکلیف الهی نیکی به پدر و مادر است. (میزان الحکمة، ج ۱۰، ص ۷۰۹)
اخبار مذهبی- و یا امام صادق (ع) موضوع احترام به پدر و مادر را هم‌طراز جهاد در راه خدا می‌داند و در این زمینه می‌فرماید: برترین کارها عبارتست از نماز در اول وقت، نیکی به پدر و مادر و جهاد در راه خدا.
به این آیه توجه کنید
وَ اخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِى صَغِیراً (اِسراء ۲۴)
ترجمه
و همیشه پر و بال تواضع و تکریم را با کمال مهربانی نزدشان بگستران و بگو: پروردگارا ، چنان که پدر و مادر ، مرا از کودکی (به مهربانی ) بپروردند تو در حق آنها رحمت و مهربانی فرما. (اِسراء ۲۴)
یک روز نیکی به پدر و مادر بالاتر از یک سال جهاد در راه خدا
مردی خدمت پیامبر اکرم(ص) آمد و گفت: پدر و مادر پیری دارم که به خاطر انس با من مایل نیستند به جهاد بروم، رسول خدا(ص) فرمود: پیش پدر و مادرت بمان، قسم به آنکه جانم در دست اوست، انس یکروز آنان با تو از جهاد یک سال بهتر است. (البته در صورتی که جهاد واجب عینی نباشد). (بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۵۲.)
دعا برای پدر و بهرمندی خود انسان از این دعا
این تعبیر کنایه از مبالغه در تواضع و خضوع زبانی و عملی نسبت به پدر و مادر است همانطور که پرنده برای تحریک عاطفه جوجه‌هایش بال خود را می‌گسترد تا آنها را به آغوش خود دعوت کرده و آنها را تغذیه کند انسان هم باید نهایت تواضع و خضوع را در برابر والدین خود بکار برد و در حق آنها دعا کند و بگوید: خدایا همانطور که آنها را در دوران کودکی نسبت به من مهربان کردی تا با رحمت خود مرا پرورش داده و به سن جوانی رساندند، تو نیز اکنون که آنها در سنین کهولت هستند و نیز بعد از حیاتشان آنها را مورد رحمت خود قرار بده و این آیه دلالت دارد که دعای فرزند در حق پدر و مادر در موضع اجابت است و بواسطه این ادب و تواضع، خود فرزند نیز از این دعا بهره‌مند می‌شود.
راهی برای طولانی شدن عمر و افزایش روزی
در کنار وعده‌های بیشمار خداوند برای کسانی که به پدر و مادر خود نیکی می‌کنند موضوع گشایش در کارها و افزایش رزق و روزی و طول عمر هم از جمله نعمت‌هایی است که از طریق مهربانی و محبت به پدر و مادر حاصل می‌شود تا جایی که پیامبر (ص) می‌فرماید: کسی که دوست دارد عمرش طولانی و روزیش زیاد شود، نسبت به پدر و مادرش نیکی کند و صله رحم بجای آورد. (کنز العمال، ج ۱۶، ص ۴۷۵.)
پیام‌هایی از آیه ۲۴ سوره اسراء
فرزند در هر موقعیّتى که هست، باید متواضع باشد و کمالات خود را به رُخ والدین نکشد. «واخفِض لهما جناح الذّل»
تواضع در برابر والدین، باید از روى مهر و محبت باشد، نه ظاهرى و ساختگى، یا براى گرفتن اموال آنان. «واخفض لهما... من الرّحمة»
فرزند باید نسبت به پدر مادر، هم متواضع باشد، هم برایشان از خداوند رحمت بخواهد. «واخفض... و قل ربّ ارحمهما»
دعاى فرزند در حقّ پدر و مادر مستجاب است، وگرنه خداوند دستور به دعا نمى‌‌داد. «وقل ربّ ارحمهما...»
دعا به پدر و مادر، فرمان خدا و نشانه شکرگزارى از آنان است. «قل ربّ ارحمهما...»
در دعا از کلمه «ربّ» غفلت نکنیم. «قل ربّ ارحمهما»
رحمت الهى، جبران زحمات تربیتى والدین است. «ربّ ارحمهما کما ربّیانى» گویا خداوند به فرزند مى‌‌گوید: تو رحمت خود را دریغ مدار، واز خدا نیز استمداد کن که اداى حقّ آنان از عهده تو خارج است.
گذشته خود، تلخى‌‌ها و مشکلات دوران کودکى و خردسالى را که بر والدین تحمیل شده است از یاد نبرید. «کما ربّیانى صغیراً»
پدر و مادر باید بر اساس محبّت فرزندان را تربیت کنند. «ارحمهما کما ربّیانى»
انسان باید از مربّیان خود تشکّر و قدردانى کند. «ارحمهما کما ربّیانى»
منبع: تفسیر المیزان و نور
