یکی از مشکلات پیش روی وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو برای ساماندهی صنف عطاری‌ها، این است که صدور مجوز فعالیت این صنف خارج از حیطه وظایف وزارت بهداشت است. در حالی که محصولاتی در این مغازه‌ها عرضه می‌شود که می‌تواند سلامت مردم را به شدت تهدید کند. از همین رو، چالش ساماندهی عطاری‌ها همچنان پابرجاست، تا جایی که بعضاً گزارش‌هایی از دانشگاه‌های علوم پزشکی ارائه می‌شود که نشان از تخلف آشکار عطاری‌ها در عرضه محصولاتی دارد که سلامت مردم را تهدید می‌کند.
فروش دارو‌های گیاهی در عطاری ممنوع است
اخبار اجتماعی- مهناز خانوی مدیرکل امور فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو، با اشاره به اینکه عطاری‌ها تنها مجاز به عرضه گیاهان دارویی هستند، گفت: فروش دارو‌های گیاهی تنها در داروخانه مجاز بوده و عرضه آن در عطاری‌ها ممنوع است.
وی با تاکید بر اینکه عطاری‌ها تنها اجازه فروش گیاهان دارویی بسته بندی و فله را دارند، افزود: اگر فراورده‌ای بسته بندی بوده و ادعای درمانی داشته باشد مجاز به عرضه در عطاری‌ها نیست.
خانوی با عنوان این مطلب که فروش فراورده‌ای که شکل دارویی دارد در عطاری‌ها ممنوع است، گفت: تهیه این فرآورده‌ها تنها از طریق داوخانه‌ها مورد تأیید سازمان غذا و دارو است.
عرضه مواد اعتیادآور برای درمان مشکلات مختلف یکی از خطرناک‌ترین اقداماتی است که در برخی عطاری‌ها رخ می‌دهد و اثرات جبران ناپذیری بر سلامت جسمی و روحی خانواده‌ها دارد لذا آشنایی با شکل ظاهری و حقه‌هایی که ممکن است بر سر راه باشد از بروز خطرات و عوارض جبران ناپذیر جلوگیری می‌کند.
ماده اعتیادآور ناس
اخیراً، ماده اعتیادآور «ناس» یا «نسوار» در بعضی عطاری‌ها، بیشتر به چشم می‌خورد. این ماده اعتیادآور، سبز رنگ بوده طعم و بوی بد، تهوع آور و تندی دارد و از برگ خشک شده گیاهی به نام «تملول» که حاوی نوعی فنل است، به دست می‌آید. نگه داشتن ناس در دهان که ترکیبی از تنباکو و آهک است، تنها به مدت چند دقیقه باعث سرخوشی مصرف کننده می‌شود. از قدیم الایام مخلوط پودر تنباکو و آهک در کشور‌های همسایه شرقی به عنوان یک ماده سرخوشی آور مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
عمده اثر روانی و سرخوشی‌آور ناس از میزان بالای نیکوتین موجود در تنباکوی آن ناشی می‌شود که زیان آورترین ماده موجود در آن است که خود به تنهایی سرطان زاست و یک آلکالوئید سمی است که مصرف یک دهم گرم آن کشنده است و از طریق مخاط دهان جذب و وارد خون می‌شود.
وابستگی روحی و روانی در ناس و حشیش خیلی بالاتر از وابستگی جسمی بوده و شبیه به وابستگی به سیگار است. جذب نیکوتین موجود در ناس و تنباکو‌های جویدنی ۴-۳ برابر سیگار است و به همین ترتیب اعتیاد به آن سنگین‌تر بوده و رهایی و ترک آن دشوارتر است.
سرگیجه، سردرد، تهوع، از دست دادن تعادل حرکتی و رفتاری، ایجاد حرکات غیرطبیعی در چشم، دندان‌قروچه، اختلال در خواب، وابستگی روحی روانی، لرزش، تغییرات فشارخون و ضربان قلب تنها بخشی از عوارض کوتاه‌مدت این ماده‌ی مخدر است.
افراد سودجو ودست اندرکاران تهیه و توزیع ناس برای گسترش مصرف آن اسانس‌های خوشبو کننده و مواد شیرین کننده مصنوعی مانند سدیم ساخارین را به پودر اولیه اضافه کرده و مخلوط حاصل را در کیسه‌های کوچک شبیه چای کیسه‌ای قرار می‌دهند و تعدادی از این کیسه‌های کوچک در یک بسته بندی شکیل قرار داده و با نامهای مختلف وارد بازارمی کنند و بیشتر افراد به عنوان خوشبو کننده دهان خریداری کرده و استفاده می‌کنند.
در بازرسی‌های اخیر بازرسان معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از عطاری‌های تحت پوشش دانشگاه، در تعدادی از عطاری‌ها این ماده مشاهده شد که بازرسان با دقت و هوشیاری جمع آوری کرده اند و پرونده تخلفات از سوی مراجع قضائی در حال بررسی است.
کشف کالای قاچاق و مخدر
در همین حال، بازرسان واحد نظارت و ارزیابی فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، خرداد ۹۸، ۲۲ بازرسی از عطاری‌ها انجام دادند که بازرسی از ۱۵ عطاری منجر به کشف ۱۲۶ قلم کالای قاچاق یا غیر مجاز شد.
۶۵ قلم کالای قاچاق و ۲۶ قلم کالای مخدر در صدر کشفیات قرار داشت که پرونده‌های تخلف جهت بررسی بیشتر به مراجع قضائی ارسال شده است.
واحد نظارت و ارزیابی فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در خرداد ۹۸، پنج شکایت دریافتی از عطاری‌ها داشته که هر پنج شکایت مورد بازرسی و بررسی قرار گرفت.
فرآورده‌های غیر مجاز
بر اساس اعلام دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت در مورد ایجاد عارضه منجر به مرگ فرآورده body tech apple fat fast و همچنین ایجاد عارضه پس از مصرف فرآورده کپسول چاقی فرشته و فروش غیرقانونی آن در عطاری‌ها، مهناز خانوی مدیرکل امور فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو، در نامهای به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور اعلام کرد که این فرآورده‌ها تاکنون هیچ‌گونه مجوزی برای تولید، توزیع، واردات و فروش در سطح عرضه را از این اداره کل دریافت نکرده‌اند.
تخلفات در عطاری‌ها آشکار است
آنچه مسلم است، اینکه بروز تخلف در برخی از عطاری‌ها بر کسی پوشیده نیست، اما نکته‌ای وجود دارد، این است که به رغم این همه برخورد قانونی با تخلفاتی که در عطاری‌ها صورت می‌گیرد، چرا همچنان به راحتی مشغول عرصه محصولاتی هستند که اولاً در حیطه وظایف آن‌ها نیست و دوم اینکه، بعضاً محصولاتی عرضه می‌شود که خاصیت اعتیادآور داشته و در واقع، نوعی ماده مخدر تلقی می‌شود. شاید اگر وزارت بهداشت می‌توانست خیلی جدی و با قدرت در عرصه نظارت بر عملکرد عطاری‌ها ورود کند، حجم زیادی از این تخلفات کم می‌شد و در نتیجه، سلامت مردم تهدید نمی‌شد.
