سرقت‌های اینترنتی، کلاهبرداری رایانه‌ای، مزاحمت‌های اینترنتی و قماربازی بیشترین موارد مطروحه در خصوص شکایت شهروندان به پلیس است. علاوه بر این ۵۰ درصد جرایم سایبری مختص به برداشت‌های اینترنتی و کلاهبرداری رایانه‌ای هستند». این جمله را مردی می‌گوید که ۲۰ سال در پلیس آگاهی تهران بزرگ به شهروندان پایتخت خدمت کرده و در آخرین روز آبان ماه سال ۹۶ طی حکمی از سوی سردار رحیمی فرمانده انتظامی تهران بزرگ به عنوان رئیس پلیس فتا منصوب شد.
سرهنگ کاظمی قبل از منصوب شدن به عنوان رئیس پلیس فتا تهران، ۸ سال نیز رئیس مرکز مبارزه با جرایم سازمان یافته ناجا بود و اکنون در مقام جدید خود در حال رسیدگی به امور شهروندان تهرانی در حوزه فتا است.
وی در گفتگویی درباره اقدامات این یگان انتظامی در سال گذشته توضیح داد و از توصیه‌های پلیس فتا به خانواده‌ها برای کنترل فرزندان خود در فضای مجازی گفت. سرهنگ کاظمی همچنین به آمار تعداد دستگیری‌های متهمان جرایم سایبری اشاره کرد و در خصوص چک کردن حساب‌های افراد در بانک‌ها توضیحاتی را بیان کرد. مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.
پلیس فتا در ایام نوروز چه برنامه‌هایی را در دستور کار خود دارد؛ آیا فعالیت این نهاد در این ایام متوقف می‌شود یا خیر؟
سرهنگ کاظمی: خیر. جلسات متعددی را با تمام سازمان‌های مرتبط مانند بانک‌ها، اپراتورها، پی‌اس‌پی‌ها و حوزه‌های خدمات دهنده اینترنتی برگزار کردیم تا در ایام نوروز کشیک‌های دائم خود را به ما معرفی کنند تا در صورت وقوع مسائل مختلف به موضوعات ورود کنیم.
برای ایام نوروز چه برنامه‌ای دارید؟
سرهنگ کاظمی: نیمی از تعطیلات نوروز را سرکار هستم و ایام باقی مانده را به همراه خانواده یا به مسافرت می‌رویم و یا مشغول دید و بازدید نوروزی هستیم.
چند فرزند دارید؟
سرهنگ کاظمی: سه فرزند دارم، دو دختر و یک پسر.
شما به عنوان پدری که رئیس پلیس فتا هستید؛ چگونه بر روند فعالیت فرزندانتان در فضای مجازی نظارت می‌کنید؟
سرهنگ کاظمی: همان مواردی را که به شهروندان توصیه می‌کنم هم به خانواده خود گوشزد می‌کنم و از اعضای خانواده‌ام این انتظار را دارم که قبل از هر شخصی دیگر، آن‌ها رعایت کنند.
علاوه بر این تهدیدات موجود و اتفاقاتی را که برای افراد دیگر در جامعه رخ داده است را به صورت داستان برای فرزندانم بیان می‌کنم و به آن‌ها از خطرات احتمالی که می‌تواند زمینه ساز دردسر در فضای مجازی شود توضیح می‌دهم.
آیا تاکنون فرزندانتان به شما مراجعه کردهاند و گفته‌اند که در فضای مجازی مشکلی برایشان اتفاق افتاده است؟
سرهنگ کاظمی: خیر، تاکنون چنین مواردی پیش نیامده است، اما بار‌ها شده که نزد من مراجعه کردند و درباره تخلفاتی که در فضای مجازی رخ داده صحبت کردهاند و خواسته‌اند به همراه همکارانم این موضوعات را پیگیری کنیم.
عضویت در پلیس فتا پایتخت دارای چه شاخصه‌هایی است؟ آیا صرفا مدرک تحصیلی ملاک عضویت است یا افراد بر اساس تجربه نیز به عضویت این یگان در بیایند؟
سرهنگ کاظمی: این موارد به صورت کلان از طریق فرماندهی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به ما ابلاغ می‌شود و ما در چارچوب این ابلاغیه ملزم به جذب نیرو هستیم.
طبق قوانین موجود افراد باید تحصیل کرده باشند و از آنان به صورت تجربی به هیچ عنوان استفاده نمی‌کنیم. افراد تحصیل کرده از مقطع کارشناسی به بالا مورد گزینش پلیس خواهند شد.
در سال ۹۷ پلیس فتا پایتخت چه اهدافی را دنبال کرد و چه برنامه‌ای برای سال جدید دارید؟
سرهنگ کاظمی: در سالی که گذشت سعی پلیس فتا این بود که بیشتر موضوعات پیشگیرانه را دنبال کند و با توجه به افزایش بی رویه جرایم در حوزه سایبری بهترین روش برای مقابله هم روش‌های پیشگیرانه بود. بر این اساس هم نشست‌های تخصصی در حوزه‌های مختلف و مرتبط با پلیس فتا برگزار شد.
در سال ۹۷ دو جلسه مهم در حوزه استارتاپ‌ها و بانکداری الکترونیک برگزار شد. جلسات تعاملی با حوزه‌های مختلف از جمله اپراتور‌های تلفن همراه بانکداری الکترونیک، خدمات دهنده‌های رایانه‌ای و دیگر حوزه‌های مرتبط با خودمان نیز سال گذشته برگزار شدند.
در سال ۹۷ چه تعدادی از شهروندان به دلیل مزاحمت‌ها و کلاهبرداری‌های تلفنی و فیشینگ به صورت حضوری به پلیس فتا پایتخت مراجعه کردند؟
سرهنگ کاظمی: در بحث کلاهبرداری‌های تلفنی یک سری از موارد مستقیما به پلیس آگاهی ارجاع می‌شود و همکاران من در این یگان به موضوعات رسیدگی می‌کنند.
روزانه ۵۰۰ نفر در پایتخت به پلیس فتا مراجعه حضوری دارند و مشکلات را به ما می‌کنند. روزانه بیش از ۱۲۰ فقره پرونده نیز به پلیس فتا تهران بزرگ ارجاع می‌شود که بیش از ۵۰ درصد از پرونده‌ها با موفقیت مختومه می‌شود. بقیه پرونده‌ها هم با آغاز اقدامات پلیسی در حال بررسی هستند.
بیشترین موضوعات مطرح شده توسط شاکیان حضوری به پلیس در خصوص چه مسائلی است؟
سرهنگ کاظمی: سرقت‌های اینترنتی، کلاهبرداری رایانه‌ای، مزاحمت‌های اینترنتی و قماربازی بیشترین موارد مطروحه در خصوص شکایت شهروندان به پلیس است. پلیس به دنبال رسیدگی و حل شکایات مردمی است. ۵۰ درصد جرایم سایبری مختص به برداشت‌های اینترنتی و کلاهبرداری رایانه‌ای است.
آیا در سال ۹۷ شخص خاصی که چهره و از سلبریتی‌ها باشد به شما مراجعه کرده یا بالعکس آیا پلیس فرد خاصی که از افراد نامدار و مشهور جامعه باشد را برای ادای توضیحات احضار کرده است؟
سرهنگ کاظمی: افرادی به عنوان شاکی به ما مراجعه کردند و خواستار پیگیری موضوعاتی از قبیل: افترا و تهمت، اذیت و آزار، نشر اکاذیب شدند، اما پلیس تاکنون فرد شاخصی را برای ادای توضیحات هم حتی احضار نکرده است.
داستان سایت دیوار که در سال ۹۷ سرو صدا به پا کرد به کجا رسید؟
سرهنگ کاظمی: فعلا که این سایت در حال انجام فعالیت‌های خود است. متاسفانه مسئولان نسبت به برخی از موضوع‌ها بی توجه هستند و شاکیانی که در خصوص سایت دیوار و امثال آن در اینجا حضور دارند را نمی‌بینند. ما از مسئولان انتظار داریم تا چنین مسائلی را با جدیت و سرعت رسیدگی کنند تا از وقوع جرایم بیشتر جلوگیری شود.
خیلی از افراد جامعه در حال بهره مندی از این سایت هستند، اما از طرفی تعداد مجرمان و سودجویانی که در حال کلاهبرداری از مردم در سایت دیوار هستند، افزایش یافته است. در این سایت آگهی‌هایی مبنی بر فروش خودرو با قیمت رایگان وجود دارد؛ مگر می‌شود کالایی در یک سایت با چنین عنوانی آگهی شود؟ این مورد قطعا کلاهبرداری است و از این دست قبیل آگهی در سایت دیوار کم نیست.
خرید و فروش فشنگ نیز در این سایت آگهی شده است. طبق قوانین خرید و فروش فشنگ و اسلحه در کشور جرم است؛ به هر حال آگهی فروش فشنگ در این سایت دیده می‌شود!
پلیس فتا چه اقداماتی را در خصوص مقابله با خرید فروش موادمخدر در فضای مجازی انجام داده است؟
سرهنگ کاظمی: ما فعالیت‌های این چنینی را رصد می‌کنیم و به محض مواجه با تخلفات و جرایم، موضوعات را به پلیس مبارزه با موادمخدر اعلام می‌کنیم؛ چرا که این موارد باید به صورت فنی‌تر و تخصصی‌تر رسیدگی شوند.
پس از فیلتر تلگرام وضعیت جرایم در این حوزه به چه صورت است و بیشتر چه تخلفاتی در تلگرام وجود درد؟
سرهنگ کاظمی: هتک حرمت، نشر اکاذیب، انتشار تصاویر خصوصی و غیراخلاقی از جرایم رخ داده در تلگرام است که پس از فیلتر شدن آن، این موضوعات کاهش یافته است.
شما صفحه اینستاگرامی منتصب به نام خودتان دارید؟
سرهنگ کاظمی: خیر، من در فضای مجازی هیچ صفحه‌ای ندارم و علاقه‌ای به فعالیت در این فضا را ندارم.
در سال ۹۷ چند متهم توسط پلیس فتا دستگیر شد؟ چند نفر از این افراد تحصیل کرده و زن بوده و چه میزان از آن‌ها جوان و نوجوان بودند؟
سرهنگ کاظمی: حدود ۴ هزار متهم توسط پلیس فتا تهران بزرگ در سال ۹۷ دستگیر شدند. از فرد لیسانسیه تا دکتری جزو متهمان بودند. افراد دستگیر شده از ۱۸ سال تا ۶۰ سال و تقریبا ۱۲ درصد دستگیرشدگان خانم بودند.
پلیس فتا در راستای تعالی آموزش و جا افتادن فرهنگ صحیح استفاده از فضای مجازی وبه دام نیفتادن شهروندان در دام سودجویان جرایم سایبری، چه اقداماتی را انجام داده است؟
سرهنگ کاظمی: ما در تهران بزرگ، به صورت مستمر در سنین و سطوح مختلف با سازمان‌ها، نهادها، ارگان‌های مختلف، آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها جلسات آموزشی متعددی برگزار و کارگاه‌های آموزشی را برقرار کردیم، این موضوع جزء ماموریت‌های ذاتی ما است؛ اما به دلیل کم بودن نیرو‌های پلیس این جلسات برای کل جامعه کفایت نمی‌کند و با توجه به وسعت ما در پایتخت تناسبی میان نیرو‌های ما و جامعه وجود ندارد.
تاکنون این امکان وجود داشته که یکی از مجرمان سایبری از هوش بالایی برخوردار بوده باشد و پلیس در صدد استفاده از هوش این فرد در راستای اهداف مثبت باشد؟
سرهنگ کاظمی: خیر، به هیچ عنوان این موضوع انجام نشده است، چرا که مجرمان در هر صورت از نظر فکری مورد مطابقت با پلیس نیستند و از این افراد در ماموریت‌های پلیسی استفاده نمی‌شود.
آیا در کشور سیستم چک حساب بانکی افراد جهت جلوگیری از تخلفات پولشویی و دیگر جرایم بانکی وجود دارد؟ در صورت وجود این موضوع بر عهده کدام نهاد است؟
سرهنگ کاظمی: اگر چنین سیستمی وجود داشته باشد بر عهده حوزه بانکی کشور است، لذا پلیس به این موضوع ورود نخواهد کرد و در صورت دستور مقام قضایی برای بررسی برخی پرونده‌ها وارد کار خواهد شد؛ به عنوان مثال پلیس فتا این حق را ندارد که حساب بانکی فرد x. یا y. را بررسی کند، اگر چنین سیستمی در کشور وجود داشته باشد آن برعهده حوزه بانکی است.
در خصوص پولشویی نیز به همین ترتیب عمل می‌شود و بانک‌ها در راس امور موظف به بررسی حساب بانکی افراد صاحب حساب بانکی هستند و در صورت نیاز و دستور قضایی پلیس به کمک سایر دستگاه‌ها خواهد آمد.
مهمترین پرونده و پیچیده‌ترین پرونده در سال ۹۷ که توسط پلیس فتا بررسی شد، چه بود؟
سرهنگ کاظمی: در پرونده‌ای مجرمی به دلیل ضعف سیستم یکی از بانک‌ها از این فرصت سوءاستفاده و مقدار قابل توجهی از حساب‌های شهروندان را تخلیه و سرقت اینترنتی کرده بود که با بررسی و پیگیری یک هفته‌ای همکاران من در پلیس فتا پایتخت و هماهنگی‌های به عمل آمده با پلیس یکی از استان‌های شمالی کشور، این فرد در مخفیگاهش در شمال ایران شناسایی و دستگیر شد که با به سرانجام رسیدن این پرونده تعداد قابل توجهی از کلاهبرداری‌هایی که می‌توانست رخ دهد، جلوگیری شد.
پرونده‌هایی هم وجود داشت که پلیس فتا پس از یک الی چهار ماه پیگیر و بررسی آن‌ها بود که با به اتمام رسیدن این پرونده‌ها دست متهمان زیادی برای پلیس رو شد.
توصیه رئیس پلیس فتا پایتخت به والدین در خصوص نظارت بر فعالیت فرزندانشان در فضای مجازی چیست؟
سرهنگ کاظمی: والدین حضور فرزندان خود در فضای مجازی و استفاده از این بستر را منع کامل نکنند و با نظارت صحیح و اصولی روند این فعالیت‌ها را کنترل کنند، چرا که باید این موضوع را بپذیریم که خیلی از موارد برای پیش بردن اهداف جوانان ونوجوانان در فضای مجازی موثر است و باید با نظارت دقیق و پیشگیری از وقوع جرایم سایبری این فرصت را به فرزندانمان بدهیم تا با اجرای درست روند استفاده از فضای مجازی آن‌ها از این موقعیت یک فرصت برای خود به دست بیاورند و به دور از تهدید‌ها و حاشیه‌ها با دید مثبت از این فضا استفاده کنند.
در خصوص بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی ایران که توسط رهبر معظم انقلاب تبیین و ابلاغ شد، پلیس فتا در کجای این مسیر قرار دارد و چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
سرهنگ کاظمی: مقام معظم رهبری در خصوص فضای مجازی فرموده‌اند که فضای مجازی از انقلاب اسلامی هم مهمتر است و موضوعات دیگری را در خصوص فضای مجازی متذکر شده‌اند. ما موظف به رسیدگی و بررسی دستورات ایشان در خصوص موضوعات مختلف در این حوزه هستیم و این موضوع نشان دهنده ضرورت و اهمیت فضای مجازی در این برهه زمانی در کشور است.
لازم است که ما نیز در راس این موضوعات فعالیت‌های خودمان را که مربوط به فضای مجازی می‌شود را در خصوص مقابله با تهدیدات و آسیب‌هایی را که این حوزه‌ها دارد به یک جمع بندی نسبی برسانیم و راهبرد‌های خودمان را بر اساس فرمایشات و دستورات رهبر معظم انقلاب پیگیری کنیم.
در آخر توصیه نهایی شما به عنوان رئیس پلیس فتا تهران بزرگ به شهروندان در خصوص مقابله با جرایم و تهدید‌های سایبری چیست؟
سرهنگ کاظمی: مهمترین مسئله این است که خواه یا نا خواه خرید اینترنتی توسط شهروندان صورت می‌گیرد و ناخواسته شهروندان در دام صفحات جعلی درگاه‌های بانکی قرار می‌گیرند. آن‌ها نباید از سایت‌های غیر رسمی و بدون اطلاع و شناسایی قبلی خرید‌های اینترنتی را انجام دهند.
شهروندان به صورت متوالی رمز دوم بانکی خود را تغییر دهند تا در صورت افتادن در دام کلاهبرداران با تغییر رمز دوم بانکی از سوءاستفاده آنان جلوگیری کنند. شهروندان از بانک‌ها رمز دوم یکبار مصرف مطالبه کنند.
