صدمه به سیستم اسکلتی عضلانی در اثر شکستگی‌ها و ضربات بافت نرم ایجاد می‌شود. یک شکـستگی از بـین رفـتن تـداوم ساختمان استخوان یا غضروف است که به دلیل ضربه یا در اثر بعضی از بیماری‌ها به وجود می‌آید. در صدمات، تصادفات و حوادث غیرمترقبه احتمال آسیب به استخوان‌ها، مفاصل و ماهیچه‌ها بسیار زیاد است و یک امـدادگر باید از آسیب‌ها و روش برخورد با آن‌ها اطلاع کامل داشته باشد.
شکستگی‌ها یکی از شایع‌ترین موارد اورژانس‌های پزشکی است و نیاز بـه توجـه ویـژه امـدادگران بـرای آمـوزش برخـورد بـا مصدومان دچار شکستگی دارد. توجه کنید که در هر مصدومی ابتدا یک ارزیابی اولیه از علایم حیـاتی و حال عمـومی وی بـه عمل آورید و سپس به بررسی شکستگی‌های اندام‌ها بپردازید.
شکــستگی اســـتخوان از جمله مهمترین آســـیب‌های بـــدن اســـت کـــه به دنبال ضـــربه ایجـــاد می‌شـــود. هر گونه تغییر شکل استخوان به دنبال ضربه، شکستگی نامیده می‌شود. به زبان دیگر اگر نیرویی که به اسـتخوان وارد مـی‌شـود، بیش از حد تحمل آن بوده و بتواند شکل استخوان را تغییر دهد، می‌گوییم شکستگی ایجاد شده است. این تغییر شـکل ممکـن است به اشکال متفاوت ظاهر شده و با شدت و ضعف همراه باشد. گاهی شکستگی بسیار واضح است. در این حال ضـربه موجـب می‌شود استخوان به دو یا حتی چند تکه کاملا جدا از هم تبدیل شود. گاهی شدت ضربه وارده به حدی است که موجب خـردشدن استخوان می‌شود.
آسیب ستون مهره‌ها
آسیب به پشت بسیار خطرناک است؛ چون ممکن است بر اعصاب طناب نخاعی که کنترل بسیاری از اعمال بدن را بر عهده دارد، اثر بگذارد. آسیب طناب نخاعی باعث فلج‌شدن بدن در قسمت‌های پایین‌تر از محل آسیب می‌شود. وقتی مصدوم از ارتفاع بلندی بیفتد، به‌ویژه اگر سر او آسیب ببیند یا عدم حس و حرکت داشته باشد به آسیب نخاعی مشکوک شوید. چنین آسیب‌هایی با یک حرکت اشتباه ممکن است بدتر شوند. اهداف شما پیشگیری از آسیب بیشتر و انتقال فوری بیمار به بیمارستان است. نیاز شما کت یا حوله، پتو و دفترچه یادداشت و خودکار است.
علایم و نشانه‌ها
درد تیر کشنده یا احساس برق‌گرفتگی در اندام‌ها و یا تنه
احساس گزگز در اندام‌های پایین‌تر از محل آسیب
آسیب به سطح گردن، ناتوانی در حرکت اندام‌ها
آسیب به ناحیه پایینی کمر، نداشتن حس و حرکت در پا‌ها
مهم
فقط در صورتی مصدوم را حرکت دهید که خطری جان او را تهدید نکند.
هشدار
آسیب به لگن، ستون مهره‌ها و ران بسیار خطرناک است. تا رسیدن اورژانس هیچ‌گونه حرکتی به مصدوم ندهید.
١- حفاظت مداوم از مصدوم؛ به مصدوم توصیه کنید، حرکت نکند. بالای سر مصدوم زانو بزنید دست‌ها را دو طرف سر مصدوم بگذارید تا با قرار گرفتن سر، گردن و ستون مهره‌ها در یک راستا از او حمایت کنید. حس و حرکت را در دست و پا بررسی کنید.
٢- حمایت از سر، گردن و شانه با استفاده از کت یا حوله لوله‌شده از سر، گردن و شانه‌های مصدوم حمایت کنید. لباس‌های تنگ مصدوم را آزاد کنید. مصدوم را با پتو بپوشانید. جهت انتقال مصدوم با اورژانس تماس بگیرید.
آسیب لگن
درمان شکستگی لگن مراقبت‌های زیادی می‌خواهد، زیرا ممکن است اعضای داخلی آسیب ببیند و احتمال خونریزی داخلی وجود دارد. اهداف شما در این راه پیشگیری از شوک و انتقال مصدوم به بیمارستان است. شما به بالشتک، پتو و دفترچه یادداشت و خودکار نیاز دارید.
علایم و نشانه‌ها
درد، تورم، ناتوانی در راه رفتن
تمایل به دفع ادرار که ممکن است خونی باشد
احتمال خونریزی داخلی و شوک
١ - کمک به دراز کشیدن مصدوم: به مصدوم کمک کنید تا به پشت دراز بکشد، پا‌ها را صاف و زیر زانو‌ها را اندکی خم کنید. برای حمایت از زانوی خم‌شده، زیر آن بالش یا کت لوله‌شده قرار دهید.
٢- پیشگیری از شوک: از بروز شوک پیشگیری کنید. به مصدوم آرامش‌خاطر بدهید و او را گرم نگه دارید. به او اجازه خوردن و نوشیدن ندهید. گردش خون، حس و حرکت را در پا بررسی کنید. جهت انتقال مصدوم با اورژانس تماس بگیرید.
۳ - ارزیابی مصدوم: علایم حیاتی مصدوم مانند هوشیاری، تنفس و نبض او را تا رسیدن کمک، پیوسته ارزیابی کنید.
آسیب بازو و ساعد
شکستگی ممکن است در ساعد و بازو اتفاق بیفتد و مفصل آرنج و مچ را درگیر کند.
اهداف شما بی‌حرکت کردن دست و انتقال مصدوم به بیمارستان است. شما نیاز به بالشتک و دو عدد باند سه گوش دارید.
علایم و نشانه‌ها
درد و حساسیت به لمس
عدم تمایل به حرکت دادن دست
تغییر شکل تورم و کبودی
١ - حمایت از دست: از مصدوم بخواهید در صورت امکان دست خود را از آرنج به آرامی خم کند تا روی بدنش قرار گیرد و با دست دیگر خود آن را حمایت کند. بالشتک را مانند تا کنید و میان قسمت شکسته و بدن قرار دهید.
٢- آویز گردن: دست را آویز گردن کنید. برای حمایت بیشتر دست مصدوم را با باندی پهن به بدنش ببندید، مطمئن شوید که باند روی قسمت شکسته نباشد. گردش خون و حس حرکت را بررسی کنید.
٣- انتقال به بیمارستان: از مصدوم بخواهید به بیمارستان برود یا او را همراهی کنید.
آسیب ترقوه
وارد شدن نیرویی غیرمستقیم، برای مثال افتادن روی دست کشیده‌شده ممکن است باعث شکستگی ترقوه شود. نیرو از ساعد و بازو به ترقوه منتقل می‌شود. ضربه مستقیم نیز ممکن است باعث شکستگی آن شود. بیشتر اوقات آسیب‌های ترقوه در جوانان و بر اثر فعالیت ورزشی اتفاق می‌افتد. مهمترین اهداف شما بی‌حرکت کردن ترقوه و انتقال مصدوم به بیمارستان است. شما نیاز به دو عدد باند سه گوش و بالشتک دارید.
علایم و نشانه‌ها
درد و حساسیت به لمس
تورم تغییر شکل
حمایت از آرنج و حرکت ندادن بازوی آسیب‌دیده
متمایل کردن سر به سمت شکستگی
١ - حمایت کردن از دست: به مصدوم کمک کنید تا بازویش را در کنار و راستای بدنش در وضعیتی راحت قرار دهد.
٢- آویزان کردن با باند سه گوش: دست را با باند سه گوش با دقت و کمترین حرکت، آویز گردن قرار دهید.
٣- بستن دست به قفسه سینه: در افراد لاغر بالشتکی را در فضای خالی بین بازو و بدن قرار دهید. با بستن نواری پهن به دور بدن آن را محکم کنید. گردش خون، حس و حرکت را در انگشت شست بررسی کنید.
۴- انتقال مصدوم به بیمارستان: از مصدوم بخواهید به بیمارستان برود و او را همراهی کنید.
آویز گردن
از آویز گردن برای حمایت بازو، ساعد، مچ دست آسیب‌دیده و بی‌حرکت‌کردن دست در آسیب به قفسه سینه استفاده می‌شود. همانند آویز بالابرنده فقط زمانی اضافه گردن استفاده می‌شود که مصدوم بتواند آرنج خود را خم کند. شما به باند سه‌گوش و سنجاق‌قفلی نیاز دارید.
۱ – نگه‌داشتن دست آسیب‌دیده: مصدوم را بنشانید و از او بخواهید دست آسیب‌دیده را با دست دیگر خود نگه دارد. رأس باند سه‌گوش را در فضای خالی زیر بازوی او در سمت آرنج قرار دهید. گوشه بالایی آن را از روی شانه مقابل به سمت بالا تا کنار استخوان ترقوه در سمت آسیب‌دیده بکشید.
۲- محکم‌کردن بانداژ: گوشه پایینی باند را به بالا و روی دست بیاورید تا بازوی آسیب‌دیده حمایت شود. در گودی بالای استخوان ترقوه گره چهارگوش بزنید. سر باند را زیر گره تا کنید. گردش خون را در انگشتان بررسی کنید.
۳- سنجاق‌زدن باند: روی بازورأس باند را روی آرنج ببرید و با سنجاق قفلی یا گیره آن را ببندید.
آسیب انگشت و کف دست
شکستگی در استخوان‌های دست و انگشتان اغلب در اثر له‌شدگی پدید می‌آید و ممکن است باعث به وجود آمدن زخم و خونریزی شود. اهداف شما بی‌حرکت کردن و بالا بردن کف دست آسیب‌دیده و انتقال مصدوم به بیمارستان است. شما نیاز به دستکش یکبار مصرف، پانسمان استریل، پد نرم و دو عدد باند سه گوش دارید.
علایم و نشانه‌ها
درد حساسیت به لمس
عدم تمایل به حرکت دادن کف دست
تغییر شکل تورم و کبودی
١ - بالا بردن کف دست: در صورت امکان هنگام خونریزی دستکش یکبارمصرف بپوشید. برای کاهش خونریزی و تورم، دست مصدوم را بالا ببرید. اگر می‌‌توانید انگشتر او را خارج کنید.
۲- حمایت دست با باند: اگر انگشت یا دست خونریزی دارد، در محل خونریزی پانسمان استریل بگذارید و کف دست را با پد نرم مثل پنبه پر کنید. بازو را در آویز بالا برنده بگذارید و برای حمایت بیشتر آن را با باند پهن محکم کنید. گردش خون، حس و حرکت را بررسی کنید.
٣- انتقال به بیمارستان: از مصدوم بخواهید به بیمارستان برود و او را همراهی کنید.
آویز بالا برنده
این روش دست را در وضع بالا حفظ می‌کند و هنگام آسیب دست یا ساعد که نیاز به کنترل خونریزی، حمایت از دست شکسته شده یا کاهش تورم است، استفاده می‌شود. شما نیاز به باند سه گوش و سنجاق قفلی دارید.
١ - حمایت دست آسیب‌دیده: مصدوم را بنشانید و از او بخواهید دست آسیب‌دیده را مقابل قفسه سینه نگه دارد، در این حالت انگشتان به سمت شانه مقابل قرار می‌گیرد.
۲- بانداژ: باند سه گوش را به شکلی روی دست قرار دهید که یک سر آن روی شانه باشد، مطمئن شوید که رأس آن از روی آرنج دست آسیب‌دیده گذشته است.
٣- تا کردن باند: قاعده باند را زیر ساعد و آرنج مصدوم تا کنید. گوشه پایینی باند را از زیر آرنج و پشت مصدوم به طرف بالا و شانه مقابل ببرید.
٤- تثبیت دست در وضع بالا: دو سر باند را در گودی بالای استخوان ترقوه با گره چهار گوش به هم ببندید. رأس باند را به وسیله سنجاق قفلی ثابت کنید. اگر سنجاق ندارید، رأس باند را روی آرنج بپیچید. گردش خون، حس و حرکت را در انگشت شست بررسی کنید.
مهم
تا زمانی که با بانداژ دست را ثابت نکردید، آن را حمایت کنید.
آسیب دنده
دنده‌ها به‌طور طبیعی به جناغ سینه و ستون مهره متصل هستند، در صورت شکستگی، دنده در محل خود باقی می‌ماند. برای کاستن درد، دست را در همان سمت آسیب‌دیده به گردن آویزان کنید. مهمترین اهداف شما، حمایت از قفسه سینه و انتقال مصدوم به بیمارستان است.
علایم و نشانه‌ها
درد تیز در محل که با تنفس عمیق، سرفه یا حرکت بدتر می‌شود.
حساسیت به لمس در اطراف دنده آسیب‌دیده صدای کراکل.
١ - آویز گردن: مصدوم را در وضعیتی راحت مانند نشستن قرار دهید. دست را با آویز گردن حمایت کنید. در صورت نیاز به حمایت بیشتر با باندی پهن آن را حمایت کنید.
٢- انتقال به بیمارستان:از مصدوم بخواهید به بیمارستان برود یا او را همراهی کنید.
هشدار
شکستگی در چند دنده ممکن است تنفس مصدوم را به شدت تحت‌تأثیر قرار دهد. مصدوم سر و شانه خود را به سمت آسیب‌دیده و زانوهایش را به سمت داخل خم می‌کند.
