محمدصادق کریمی درباره علت تعلل شرکت ملی نفت برای عرضه دوم نفت در بورس انرژی گفت: عرضه نفت خام در بورس، به عنوان یک راهکار مقابله با تحریم‌های نفتی دغدغه وزرات نفت و شرکت ملی نفت نیست؛ در نتیجه خیلی به صورت جدی آن را پیگیری نمیکنند. از طرفی هر چقدر ما نفت خام بفروشیم یا نفروشیم، اثری بر درآمد، ارتقاء جایگاه و منافع امور بین الملل شرکت ملی نفت ندارد. مسئولین این بخش اگر بهترین کار را انجام دهند یا حتی هیچ کاری نکنند، همان حقوق ثابت‌شان را دریافت می کنند.
وی افزود: منافع، پاداش و انگیزه‌‌های شرکت ملی نفت ربطی به میزان فروش نفت ندارد. لذا انگیزه ای برای این کار پیچیده و دشوار ندارند. کار پیچیده است از این لحاظ که تاکنون تجربه نشده و ریسک و احتمال شکست وجود دارد. به همین دلیل ریسک نمیکنند که در این فرایند نفت را عرضه کنند. همه این موضوعات موجب تعلل در عرضه نفت در بورس شده است.
عدم تداوم عرضه نفت اطمینان بازار را از بین می‌برد
این کارشناس حوزه انرژی با تاکید بر لزوم تداوم عرضه نفت در بورس اظهار داشت: فرایند فروش نفت خام در بورس در شرایط عادی برای بخش خصوصی که تازه می خواهد وارد کار شود، فرایندی ریسک پذیر و نیازمند سرمایه گذاری و هزینه است. یافتن مشتری، شرکای تجاری، سازوکار بانکی از جمله مواردی است که حتی اگر کشور تحریم هم نبود، باید برای آنها هزینه و انرژی صرف می شد. حال که تحریم هستیم، یک ریسک دیگر هم به آن اضافه می شود و آن بحث دورزدن تحریم ها است. بنابراین این کار به خودی خود یک ریسک دارد و از طرفی سازوکار چندان برای بخش خصوصی جذاب نیست. اما نکته این است که به هر حال تجارت نفت یک تجارت سودآور است و بخش خصوصی علاقه دارد وارد این کار شود.
کریمی خاطر نشان کرد: لذا اگر قرار باشد علاوه بر همه این ریسک‌ها که به صورت عادی وجود دارد، ریسک تعامل با دولت و تصمیم‌گیری‌های دولتی هم اضافه شود، کار کاملا از جذابیت می افتد. برای مثال اگر دولت اعلام کرد برق تجدیدپذیر را از شرکت‌ها به صورت تضمینی می‌خرد و اما بعد دو سال این خرید انجام نشود، سرمایه‌گذارها دفع می‌شوند. بنابراین عدم تداوم عرضه اطمینان را از بین می برد. در نبود اطمینان هم انگیزه ای برای کار باقی نمی ماند.
چشم‌اندازهای توسعه بورس نفت در آینده
وی در خصوص چشم انداز عرضه نفت در بورس تصریح کرد: با تداوم عرضه نفت در بورس چند اتفاق می تواند رخ دهد. نکته اول این است که ما می توانیم همه نفت خام‌مان را در این سازوکار عرضه کنیم و بفروشیم، بدون اینکه مشکلی به وجود آید. یعنی نه از نظر درآمدهای ارزی و نه از نظر ریالی هیچ مشکلی نخواهد داشت. مزیت صادرات کل نفت از این راه این است که خریدارها بر سر قیمت رقابت می‌کنند و این باعث فروش به بالاترین نرخ خواهد شد.
کریمی ادامه داد: اتفاق دوم این است که نفت خام دیگر کشورها هم میتواند در بورس ما عرضه شود. کشورهای دیگر هم برای این کار انگیزه دارند. البته میتواند این تعامل دو جانبه باشد یعنی ما هم نفت خام‌مان را در بورس آنها مثلا در روسیه عرضه کنیم. پس چشم‌انداز کار امروز ما، بین المللی شدن بورس است. اتفاق سوم نیز، شکل گیری معاملات کاغذی است.
این کارشناس حوزه انرژی تاکید کرد: اگر ما از امروز آرام آرام زیرساخت‌های فروش حواله‌‌ای و و جابجایی را فراهم کنیم و این امکان وجود داشته باشد که در حجم‌‌های کوچک بتوانند قراردادی خرید و فروش کنند، می‌توانیم امید داشته باشیم در آینده بورس ما از شکل فیزیکی خارج و فیوچری و یا کاغذی شود. دستاورد چهارم ، ایجاد بستری برای تجارت خارجی است. یعنی این اوراق و حواله‌‌ها، اوراق و حواله‌‌های معتبر شوند، اسناد الکترونیکی که به پشتوانه نفت در تجارت بین کشورها استفاده می‌شود و چیزی شبیه پول بین کشورها یا شرکت ها مورد استفاده قرار گیرد.
