همزمان پایگاه المانیتور نوشت ایران با هند، روسیه و ترکیه نیز برای تجارت با ارز ملی به توافق رسیده است و در دور قبلی تحریم‌ها نیز با استفاده از همین روش توانست مقاومت کند. پیش‌تر روزنامه آمریکایی والاستریتژورنال به نقل از دیپلمات‌های اروپایی گزارش داد که کانال ارتباط مالی با ایران در یکی از دو کشور فرانسه یا آلمان تشکیل خواهد شد.
علی‌اکبر صالحی دیروز در حاشیه مراسم «دوازدهمین مجمع عمومی حزب موتلفه اسلامی» در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه سرانجام تعهدات اروپا به کجا رسیده است، گفت: اروپایی‌ها مدتی است که متعهد شده‌اند راهکاری را برای جبران خلأ به‌وجود آمده ایجاد کنند تا بهره‌مندی ایران از شرایط اقتصادی برجام محقق شود.
او افزود: یکی از راهکار‌هایی که پیشنهاد کردند تحت عنوان «spv»[کانال مالی ایران و اروپا] است که مراحل آخر آن طبق گفته خودشان درحال طی شدن است. رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: آنها به ما گفته‌اند ایجاد اجماع بین بیست و هفت کشور کار آسانی نیست، ضمن اینکه آمریکایی‌ها هم همه تلاششان را کرده بودند که نگذارند این راهکاری که اتحادیه اروپا اتخاذ کرده به سرانجام برسد، اما مراحل آن درحال طی شدن است. او با بیان اینکه بنده در بروکسل بودم و همکاران دیگر از جمله وزارت امورخارجه نیز در تماس هستند، افزود: با توجه به قول و وعده‌ای که داده‌اند امیدواریم تا قبل از سال جدید میلادی این وعده عملی شود. صالحی گفت: البته در بروکسل، آقای کنیته کمیسیونر اتحادیه اروپا و آقای ریستوری هر دو گفته بودند که اروپا در نظر دارد برای معاملات نفتی خود با کشورهای دیگر غیر از ایران که حجمی بالای سیصد میلیارد یورو هست از این به بعد این معاملات را با یورو انجام دهد.
او افزود: آقای کنیته این را اعلام کرد و قبلا هم به ما گفته بودند، اما اعلام رسمی آن را امروز دیدم. این اتفاق بزرگی است یعنی اتحادیه اروپا تصمیم گرفته نفتی را که از سرتاسر دنیا وارد می‌کرده و ۸۵ درصد پرداخت آن را به دلار می‌داده، می‌خواهد به یورو انجام دهد و این اگر محقق شود اتفاق بزرگی است که دلار در شرایط دشواری به‌عنوان یک واحد پول جهانی قرار می‌گیرد و آمریکا از این شرایط یکه‌تازی خود جدا خواهد شد. به گزارش سازمان انرژی اتمی، صالحی در پاسخ به این سوال که اگر بسته اتحادیه اروپا مورد رضایت ایران قرار نگیرد ما چه اقداماتی باید انجام دهیم، گفت: این بسته پیشنهادی که اروپایی‌ها درحال تدوین آنند در مشورت دائم با دوستان ما در ایران هستند. چند دیپلمات اروپایی در رابطه با روند پذیرش میزبانی مکانیزم مالی ویژه از سوی اتحادیه‌اروپا برای تجارت با ایران به روزنامه والاستریتژورنال خبر داده‌اند که فرانسه و آلمان به‌طور مشترک تلاش خود را به‌کار بسته‌اند تا تلاش‌های اتحادیه اروپا برای نجات کانال پرداخت مالی و مقابله با تحریم‌های آمریکا را به سرانجام برسانند. این نهاد که با عنوان سازوکار ویژه مالی اروپا (SPV) شناخته می‌شود، از یک نظام اعتباری برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به تبادل کالا میان ایران و اروپا استفاده می‌کند؛ به شکلی که نیاز به تراکنش مالی با بانک‌های اروپایی نباشد.
پیش‌تر روزنامه آمریکایی والاستریتژورنال به نقل از دیپلمات‌های اروپایی گزارش داد که کانال ارتباط مالی با ایران در یکی از دو کشور فرانسه یا آلمان تشکیل خواهد شد. بر پایه این گزارش، در صورتی که نهاد مالی مزبور در فرانسه تشکیل شود، ریاست آن با یک مقام آلمانی خواهد بود و چنانچه در آلمان تشکیل شود، ریاست آن را یک فرانسوی به‌عهده می‌گیرد. اتحادیه اروپا ابراز امیدواری کرده که در آغاز بیش از ۱۰ کشور اروپایی در این سازوکار مالی مشارکت کنند و در آینده احتمالا کشورهای بیشتری مانندچین به این گروه بپیوندند.
SPV ژانویه عملیاتی می‌شود
همزمان با اظهارات علی‌اکبر صالحی، پایگاه المانیتور نیز در مطلبی نوشت که ایران با هند، روسیه و ترکیه نیز برای تجارت با ارزملی به توافق رسیده است و در دور قبلی تحریم‌ها نیز با استفاده از همین روش توانست مقاومت کند. باربارا اسلاوین عضو ارشد شورای روابط خارجی آتلانتیک و هماهنگ‌کننده گروه ویژه ایران در این اندیشکده در المانیتور نوشت: «خروج دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای موجب اتخاذ رویکردی از سوی ایران شد که از قبل با سوءظن به احتمال پایبندی آمریکا به توافق هسته‌ای، اتخاذ شده بود: سیاست نگاه به شرق از سوی ایران برای نجات اقتصاد خود.» به گزارش «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: «به موجب معافیت‌هایی که دولت آمریکا اعطا کرده، هشت کشور مجازند تا ماه مارس به خرید نفت از ایران ادامه دهند که پنج کشور از آنها آسیایی هستند و چین بزرگ‌ترین آنها محسوب می‌شود. در دور قبلی تحریم‌ها پیش از انعقاد برجام، چین جای اتحادیه اروپا را به‌عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران گرفت. از زمان روی کار آمدن ترامپ نیز چین به ادامه همکاری با ایران برای اهداف اقتصادی و ژئوپلیتیک متعهد شده است.»
اسلاوین در این مقاله با اشاره به تصمیم آمریکا به خروج از توافق هسته‌ای به‌رغم مخالفت سایر کشورها نوشت: «این مساله باعث شده کشورهای دیگر به‌دنبال یافتن راه‌های جایگزینی برای دور زدن نظام مالی آمریکا بروند. قرار است فرانسه و آلمان یک سازوکار ویژه مالی تاسیس کنند تا با تهاتر میان پرداخت‌ها و بدون استفاده از وجه نقد، تجارت با ایران را تسهیل کند.» منابع آگاه به المانیتور گفته‌اند که این سازوکار در ماه ژانویه عملیاتی می‌شود. اروپایی‌ها می‌گویند سایر کشورها نیز می‌توانند از این سازوکار استفاده کنند و سازوکارهای متعددی برای انجام معاملات تاسیس خواهد شد. همچنین فرصت‌هایی نیز با تحولات داخلی در سازمان اوپک پدید آمده است. با اعلام خروج قطر از اوپک و قصدش برای تمرکز بر بازار گاز، زمینه برای همکاری بیشتر این کشور باایران و روسیه فراهم شده است. روسیه که موفق شده روابط خوبی با تمام کشورهای خاورمیانه برقرار کند و به علت مداخلاتش در اوکراین هدف تحریم‌های آمریکا قرار گرفته است، از هم اکنون اعلام کرده که به فروش نفت ایران کمک خواهد کرد. همچنین ایران اخیرا موفق شده که نفتش را در بازار بورس داخلی به بالاترین پیشنهاددهندگان بفروشد. ایران برای دور زدن تحریم‌ها به ترفندهای مختلف از جمله استفاده از نفتکش‌ها و بیمه‌های ایرانی روی آورده است.
برایان هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، معتقد است طی سال آینده با بهبود وضعیت عرضه نفت در بازار و موقعیت بهتر آمریکا برای اعمال تحریم‌های بیشتر، شاهد کاهش بیشتر در صادرات نفت ایران خواهیم بود. اما احتمال می‌رود چین و سایر کشورها خواستار تمدید مهلت معافیت‌های اعطایی شوند. «وو» زمانی که در یکی از نشست‌های شورای آتلانتیک شرکت کرده بود، گفته بود که «ایران شریک مهمی برای ما در خاورمیانه است. چین برخلاف آمریکا که با اسرائیل، عربستان و امارات در این منطقه متحد شده است، با کشور دیگری غیر از ایران ائتلاف نخواهد کرد.»
تشدید تحریم‌ها علیه ایران
با وجود تلاش‌های اروپا برای حفظ برجام اما رئیس‌جمهور آمریکا برجام را توافقی بسیار وحشتناک خواند و گفت واشنگتن طوری ایران را تحریم کرده که تاکنون کمتر کشوری این‌طور تحریم شده است. «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا بامداد جمعه (به وقت تهران) بار دیگر توافق هسته‌ای با ایران را «وحشتناک» خواند و گفت چنین توافقی هرگز نباید منعقد می‌شد.
ترامپ که در کاخ سفید در مراسم جشن یهودی «حنوکا» صحبت می‌کرد، گفت: «ما از توافق وحشتناک با ایران خارج شدیم. این توافقی وحشتناک، وحشتناک بود. هرگز نباید شکل می‌گرفت.» او افزود: «و سخت‌ترین تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کردیم. ما ایران را طوری تحریم کردیم که فکر می‌کنم کمتر کشوری تا حالا این‌طور تحریم شده. هرگز نباید اجازه بدهیم که ایران به سلاح هسته‌ای یا بمب هسته‌ای دست پیدا کند.» ترامپ ادامه داد: «نباید به حامی پیشتاز تروریسم، که دائم مرگ بر آمریکا می‌گوید و اسرائیل را به نابودی تهدید می‌کند و فریاد مرگ بر آمریکا سر می‌دهد، اجازه بدهیم مرگبارترین سلاح روی زمین را در اختیار داشته باشد. اجازه نمی‌دهیم چنین چیزی رخ دهد.»
