همزمان با اعمال دور جدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران، پارلمان اقتصاد این روزها میزبان هیات‌ها و نمایندگانی از کشورهای مختلف آسیایی و اروپایی است که برای حفظ و حتی توسعه روابط اقتصادی راهکاری بیندیشند. از آنجا که چین به‌عنوان یکی از شرکای اصلی تجاری ایران محسوب می‌شود، فعالان اقتصادی در بخش خصوصی در حوزه خرید نفت، کانال نقل و انتقال مالی و توسعه همکاری در بخش‌هایی که مشمول تحریم‌های جدید قرار نگرفته‌اند، پیشنهادهای خود را به هیات چینی اعلام کردند.
یک هیات چینی به نمایندگی از بخش‌خصوصی این کشور وارد تهران شد و در اتاق بازرگانی پایتخت با فعالان اقتصادی ایرانی دیدار کرد. بر اساس آنچه در این دیدار عنوان شده، تداوم خرید نفت، ایجاد یک کانال نقل‌وانتقال مالی جدا از آنچه تاکنون کونلون بانک انجام داده و توسعه حضور گردشگران چینی در ایران، سه پیش‌شرط ایرانی‌ها برای حفظ روابط تجاری با چین است. آخرین آمارها از تجارت ایران و چین مربوط به ۷ ماه منتهی به مهر امسال است. صادرکنندگان به چین در این بازه زمانی ۷ ماهه که از ابتدای امسال تا انتهای مهر را شامل می‌شود، توانسته‌اند ۱۶ میلیون و ۵۹۳ هزار تن کالا را به ارزش ۵ میلیارد و ۳۷۹ میلیون دلار به چین صادر کنند. سهم چین از کل وزن صادرات نزدیک به ۲۵ درصد است و از کل ارزش صادرات سهم نزدیک به ۲۰ درصدی دارد. صادرات به چین در ۷ ماه منتهی به مهر امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ ارزشی افزایش نزدیک به ۱۱ درصد داشته و به لحاظ وزنی افت نزدیک به ۱۴ درصدی را تجربه کرده است. صادرات چین به ایران هم در همین مدت، ۲میلیون و ۱۱۴ هزار تن کالا به ارزش ۶ میلیارد و ۶۲۲ میلیون دلار بوده که سهم این کشور از کل واردات ایران به لحاظ وزنی بیش از ۱۱ درصد و به لحاظ ارزشی بیش از ۲۵ درصد است. تغییرات در وزن و ارزش واردات کالا از چین در این بازه زمانی نسبت به مدت مشابه سال قبل هم حاکی از آن است که به لحاظ وزنی ۵/ ۱۹ درصد و به لحاظ ارزش نزدیک به ۴ درصد افت داشته است.
علاوه بر این آمار که شامل تجارت غیرنفتی است، چین یکی از مهم‌ترین خریداران نفت ایران است. آمارهای صادرات نفت به این کشور هم نشان می‌دهد تا شهریور امسال نزدیک به ۶۰۰ هزار بشکه نفت در روز به چین صادر شده است. به همین دلیل، تداوم خرید نفت از ایران، به‌عنوان یکی از شروط بقای تجارت با چین مطرح شده است. از سوی دیگر همزمان با خبرهای منتشر شده از سوی منابع آگاه چینی درخصوص قطع رابطه کونلون بانک چین با ایرانی‌ها، ایجاد یک کانال نقل‌وانتقال مالی بین دو کشور به موضوعی مهم بدل شده که از سوی فعالان اقتصادی به‌عنوان یکی از مطالبات جدی مطرح می‌شود. این بانک در دوره تحریم‌های قبل، مهم‌ترین کانال نقل‌وانتقال مالی محسوب می‌شد.
کونلون بانک که زیرمجموعه شرکت ملی نفت چین است در سال ۲۰۰۲ فعالیت خود را آغاز کرد. کونلون بانک در ابتدای تاسیس بانک کوچکی به شمار می‌رفت که حتی در پکن هم شعبه‌ای نداشت. اما به درخواست مقامات ایرانی با توسعه روابط دو کشور، یک شعبه نیز در پکن ایجاد کرد. ارزش اموال کونلون بانک مرتب در سال‌های اخیر افزایش یافته است. در سال ۲۰۱۰ ارزش اموال این بانک به مرز ۶ میلیارد دلار رسیده است. اما نام این بانک چینی از زمانی بر سر زبان‌ها افتاد که وزارت خزانه‌داری آمریکا در سال ۲۰۱۲ و در جریان تحریم‌های ضدایرانی خود این بانک را به‌دلیل آنچه آن را همکاری با بانک‌های ایرانی دانست هدف جریمه‌های هنگفت قرار داد. در بیانیه‌ای که آن زمان از سوی وزارت خزانه‌داری منتشر شد آمده است: «بانک کونلون چین با اتخاذ موضعی در تضاد با تحریم‌های ایران به فراهم کردن خدمات مالی برای بانک‌های تحت تحریم ایران و کمک به این کشور برای انجام میلیون‌ها دلار تراکنش مالی در سطح بین‌المللی ادامه داده است.» در اواخر ماه اکتبر بود که رویترز به نقل از چند مقام آگاه اعلام کرد این بانک چینی در آستانه دور جدید تحریم‌های ایران و ریسک تحریم‌های ثانویه آمریکا برای بانک‌های چینی در نظر دارد تا انجام تراکنش‌های مالی را برای ایران متوقف کند. قرار بود این تصمیم بانک چینی از دهم آبان ماه (اول نوامبر) اجرایی شود. همزمان با ورود هیات چینی به ایران، شنیده‌ها و زمزمه‌ها درخصوص آخرین تصمیمات کونلون بانک چین حاکی از آن است که ظاهرا این بانک چینی، حاضر شده تا در زمینه نقل‌وانتقال مالی کالاهای بشردوستانه با ایران همکاری کند. علاوه بر این، توسعه گردشگری هم به‌دلیل اینکه شامل تحریم‌های آمریکا نمی‌شود و می‌تواند بخشی از مشکلات ارزی ایران را بدون نیاز به کانال نقل‌وانتقال پول حل کند، مورد تاکید فعالان اقتصادی ایرانی قرار گرفت.
مذاکره با هیات چینی
با وجود اعمال تحریم‌های آمریکا با هدف تعلیق روابط اقتصادی و تجاری ایران، اتاق بازرگانی تهران در روزهای گذشته میزبان هیات‌ها و نمایندگانی از کشورهای مختلف آسیایی و اروپایی بوده که به دنبال راهکارهایی برای حفظ و حتی توسعه روابط اقتصادی در دوره تحریم هستند. در ادامه این روند نیز هیاتی تجاری از استان هونان‌چین با حضور در اتاق تهران با بهمن عشقی، دبیرکل اتاق تهران دیدار و در مورد گشایش مسیرهای جدید برای ارتقای مناسبات تجاری دو کشور گفت‌وگو کرد. در این نشست دبیرکل اتاق تهران سه پیشنهاد را برای توسعه مراودات روی میز گذاشت و طرف چینی از علاقه‌مندی بنگاه‌های بخش‌خصوصی چین برای تداوم و توسعه همکاری در بخش‌‌های مختلف اقتصادی از جمله حوزه کشاورزی سخن گفت.
عشقی به روابط هزار ساله ایران و چین اشاره کرد و گفت: ایران و چین تنها کشورهای نزدیک در منطقه هستند که تاکنون، هیچ مناقشه‌ای با یکدیگر نداشته و از ۶۰۰ سال پس از میلاد، دشمنان مشترکی داشته‌اند؛ از بادیه‌نشینان مغول تا به امروز که دشمنان غربی مشترکی دارند. دبیرکل اتاق تهران با اشاره به تغییراتی که ایران و چین طی سالیان گذشته تجربه کرده‌اند، افزود: بزرگ‌ترین نقطه اشتراک دو کشور آن است که چین خواهان اتخاذ تصمیمات در پکن است و ایران نیز می‌خواهد سرنوشت خود را در تهران رقم بزند. البته ممکن است این تفکر مخالفانی در سطح جهان داشته باشد. در واقع مشکلاتی که چین و ایران در سطح جهان با آن مواجه هستند، ناشی از همین طرز تفکر است.
او افزود: جمهوری خلق چین از تاریخ الحاق به سازمان تجارت جهانی، امروز بیشترین فشار‌ها را از ناحیه آمریکا تحمل می‌کند. چین درگیر یک جنگ تعرفه‌ای با ایالات‌متحده آمریکا است که ارزش آن بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد دلار است. ایران نیز تحریم‌های کم‌سابقه‌ای را متحمل شده است. در واقع، آمریکایی‌ها، دو جنگ تجاری را در محدوده جغرافیایی «ترانس- پاسیفیک» و «ترانس آتلانتیک» کلید زده‌اند که جنگ ایران نیز میان این دو قرار گرفته است. آمریکا علاقه‌مند است میزان استقامت اروپایی‌ها در مساله تحریم روابط تجاری با ایران و میزان استقامت چینی‌ها برای تامین انرژی از ایران را مورد ارزیابی قرار دهد.
او در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به میزان نیاز کشور چین به انرژی توضیح داد: چین در سال ۲۰۱۹ به روزانه ۱۳میلیون بشکه نفت نیاز دارد و با توجه به اینکه ۴ میلیون بشکه نفت را از ذخایر داخلی تامین می‌کند، به واردات حداقل ۹ میلیون بشکه نفت در روز نیاز خواهد داشت و روشن است که منابع تامین نفت چین، روسیه و اعضای اوپک هستند. روسیه نمی‌تواند تنها تامین‌کننده باشد چون داشتن تنها یک منبع، مطمئن نیست. از سوی دیگر، در اوپک نیز تنها دو کشور ایران و ونزوئلا مستقل از سیاست‌های آمریکا هستند. البته ونزوئلا نیز به‌دلیل بعد مسافت، قادر نیست نفت را با قیمت اقتصادی به چین عرضه کند اما سوپرنفتکش‌های ایرانی می‌توانند ظرف ۱۴روز خود را به بنادر چین برسانند.
دبیرکل اتاق تهران با تاکید بر اینکه ایران تنها تامین‌کننده نفت ارزان، ایمن و پایدار برای چین است، ادامه داد: درگیری ایران و ترامپ یک درگیری سیاسی نیست. آمریکا با تحریم ایران دو هدف را دنبال می‌کند؛ مهار سیاست‌های مستقل در اتحادیه اروپا و محدود کردن توسعه چین با ایجاد بحران در تامین انرژی. اکنون خواسته ما از این هیات تجاری، انتقال این پیام از سوی اتاق تهران به مقامات چینی است که اتحاد تاریخی دو ملت با پیشینه مراودات کهن، می‌تواند آمریکا را از سیاست هژمونی‌مآبانه منصرف کند.
عشقی با اشاره به اینکه ایران برای مقابله با آمریکا به دور زدن تحریم‌ها نیاز دارد، گفت: کسانی در آینده در کنار ملت ایران خواهند ماند که امروز در این تحریم ناعادلانه، پشتیبان ایران باشند. امیدواریم جمهوری خلق چین، یکی از این همراهان باشد. دبیرکل اتاق تهران تاکید کرد: آمریکا ۸ کشور را از تحریم‌های ایران به‌صورت محدود معاف کرده است و چین یکی از این کشورهاست. بنابراین، چین می‌تواند به خرید نفت از ایران ادامه دهد. پیشنهاد دیگر، معطوف به ایجاد کانال نقل‌وانتقال مالی است. با توجه به اینکه کونلون بانک همکاری با بانک‌های ایرانی را متوقف کرده است، لازم است به‌صورت فوری، بانک دیگری جایگزین آن شود.
پیشنهاد سوم دبیرکل اتاق تهران به افزایش صادرات گردشگر از چین به ایران اختصاص داشت و در این باره گفت: بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری، چین در سال ۲۰۱۷ معادل ۴۰۰ میلیارد دلار صادرات گردشگر داشته و پیش‌بینی شده است که این رقم در سال ۲۰۲۰ به ۱۳۰۰ میلیارد دلار افزایش پیدا کند. با توجه به اینکه صنعت گردشگری تحت‌تاثیر تحریم‌ها نیست، چنانچه بخشی از این ظرفیت به سمت ایران متمایل شود، بخشی از مشکلات ارزی ایران بدون نیاز به کانال نقل‌وانتقال پول حل می‌شود. ضمن آنکه توسعه صنعت گردشگری میان ایران و چین، امکان ارتباط نسل جوان ایرانی و چینی را فراهم می‌کند.
یانگ ویگانگ، رئیس کمیته دائمی کنگره خلق استان هونان نیز با اشاره با روابط دیرینه چین و ایران، گفت: چین زحمات بسیاری را برای دستیابی به این جایگاه در جهان متحمل شده است. رئیس‌‌جمهوری چین، توجه بسیاری به پروژه «یک کمربند – یک جاده» نشان داده و ایران بخش مهمی از این جاده و این طرح است. او با بیان اینکه مردم چین خود را با مردم ایران صمیمی می‌پندارند، افزود: ما با تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا مخالف هستیم. می‌دانیم که مبادله با آمریکا برای ما سود ایجاد کرده است. اما اهمیت این میزان سود برای چین اندک است. ضمن آنکه مردم آمریکا به کالاهای چینی نیازمند هستند. ما در این جنگ تجاری، خواهیم جنگید و از آن نمی‌ترسیم.
او با اشاره به اینکه در پروژه یک کمربند- یک جاده، ایران کشوری حائز اهمیت برای چین محسوب می‌شود، ادامه داد: امیدواریم بتوانیم در قالب این سیاست بزرگ، همکاری‌های تجاری و اقتصادی خود را توسعه ببخشیم. ما به برقراری ارتباطات بیشتر با شما علاقه‌مند هستیم. ویگانگ با اعلام اینکه استان متبوع او دارای ۷۳ میلیون نفر جمعیت است، گفت: این استان رتبه نهم را دراقتصاد چین داراست و می‌تواند در بسیاری از زمینه‌ها از جمله قطارهای تندرو و کشاورزی با ایران همکاری داشته باشد. این استان به دانش تولید نوعی گندم دست یافته است که تولید آن در هر هکتار، ۱۶ تن است و بر این اساس می‌تواند مردم چین را از خطر گرسنگی برهاند.
