با این حال آمریکا دست از کارشکنی برنداشته و در حالی‌که تنها دو هفته تا موعد آغاز تحریم‌های نفتی مانده است، سناریوی جدیدی برای بافتن تار و پود نقشه نخ‌نمای خود یعنی همان تحریم نفت ایران نوشته است.
شاید زمانی که آمریکا از برجام خارج شد و ترامپ نقشه حذف نفت ایران از بازارهای جهانی را کشید، حتی فکرش را هم نمی‌کرد که اجرای این نقشه تا این حد جانکاه باشد و آتش آن دامن خودش را هم بگیرد. آمریکا تقریبا هفته‌ای یک بار مشت خود را برای حذف نفت ایران از بازار جهانی نفت رو به بازار می‌گیرد تا شاید بتواند یک گل از مشت پوچش بیرون بکشد.
مشتریان نفتی ایران، قدم اول و آخر آمریکا
آمریکا ابتدا به سراغ مشتریان نفتی ایران رفت و آن‌ها را تهدید کرد و دو ماه بعد از خروج از برجام، از مشتریان نفت ایران خواست که تا نوامبر (آبان ماه) خرید نفت ایران را متوقف کنند .در این راستا یک مقام بلندپایه وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که شرکت‌هایی که نفت خام ایران را خریداری می‌کنند، باید تا ابتدای نوامبر خرید نفت را به‌طور کامل متوقف کنند، در غیر این صورت با تحریم‌های قدرتمند آمریکا مواجه خواهند شد.
آمریکا کشورهای مختلفی را تهدید کرد اما تنها کشوری که تمام و کمال به این تهدید توجه کرد، کره جنوبی بود که واردات نفت و میعانات را از ایران به‌طور کامل متوقف کرد. البته نمی‌توان قطعی گفت سایر مشتریان طبق روال گذشته به واردات نفت از ایران ادامه داده‌اند و مسلما تحریم‌ها برروی تعاملات نفتی اثرگذار است اما باید گفت آمریکا نتوانست به خواسته‌اش به‌طور کامل جامه عمل بپوشاند.
درحال حاضر بسیاری از کشورها مانند ترکیه، ژاپن، هند و حتی کره جنوبی هم‌چنان به‌دنبال اخذ معافیت از آمریکا برای ادامه خرید از ایران هستند. چین هم که از ابتدا به‌دلیل جنگ تجاری با آمریکا وارد بازی نفتی آمریکا با ایران نشد و خرید نفت از ایران را ادامه داد.
آخرین اخبار اما حاکی است که حجم کم‌سابقه‌ای از نفت ایران ماه جاری و اوایل ماه نوامبر، پیش از اجرایی شدن تحریم‌های آمریکا، به بندر دالیان چین خواهد رسید. مجموعا ۲۲ میلیون بشکه نفت ایران که در ابرنفتکش‌های شرکت ملی نفتکش ایران بارگیری شده است، به‌سوی دالیان رهسپار شده‌اند. طبق آمار از ماه ژانویه سال ۲۰۱۵ تاکنون، دالیان معمولا هر ماه بین یک تا سه میلیون بشکه نفت ایران را وارد می‌کند.
در طرف دیگر این ماجرا اروپا قرار دارد که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که از آنجاکه در ماجرای برجام از سوی آمریکا تحقیر شده است، به‌همین دلیل در برابر آمریکا موضع دارد. همین موضوع باعث شد اخیرا شاهد مذاکرات نفتی بین ایران و اروپا باشیم. برخی شنیده‌ها می‌گویند که این مذاکرات روند خوبی داشته است، البته هیچ جزئیاتی از نتیجه این مذاکرات از سوی دولت‌مردان ایران با هدف جلوگیری از ارائه اطلاعات به آمریکا ارائه نشده است.
با این اوصاف آمریکا با وجود همه اقدامات و تهدیدها علیه مشتریان، نتوانست به خواسته خود یعنی صفر کردن صادرات نفت ایران برسد و صف طولانی مشتریان نفت ایران برای اخذ معافیت آمریکا را بر آن داشت تا در اقدامی تازه اعلام کند برای کشورها دریافت معافیت از تحریم‌های نفتی ایران نسبت به دوران اوباما دشوارتر خواهد بود.
به گفته استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا، کشورها باید خرید نفت ایران را بیش از ۲۰ درصد از سطحی که در فاصله سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ برای دریافت معافیت از تحریم‌های نفتی واشنگتن علیه تهران کاهش داده بودند، کاهش دهند.
همراهی عربستان با امریکا و پشت پا زدن به پیمانی 60 ساله
هدف دیگر آمریکا این بود که سایر اعضای اوپک، مخصوصا عربستان و از سوی دیگر روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده غیراوپک، تولیدشان را افزایش دهند تا خلاء احتمالی در بازار جبران شود و از بین رفتن تعادل عرضه و تقاضا باعث افزایش قیمت نفت نشود. آمریکا در نخستین قدم از عربستان خواست تولید خود را دو میلیون بشکه افزایش دهد. عربستان هم در ابتدا پذیرفت اما چندی بعد اعلام کرد توانایی انجام این کار را ندارد. البته اعضای اوپک در آخرین اجلاس خود برای رساندن پایبندی به تعهد کاهش تولید از ۱۵۰ درصد به ۱۰۰ درصد با افزایش یک میلیون بشکه‌ای موافقت کردند.
عربستان در آخرین اظهارنظر خود مدعی شده است که می‌تواند به ازای هر یک بشکه نفت ایران، دو بشکه نفت تولید کند. البته بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان به این ادعا پاسخ داد و گفت: به‌نظر می‌رسد این گفته‌ها، تحت فشار آقای ترامپ به این مقام‌ها بوده است وگرنه در واقعیت، نه عربستان سعودی و نه هیچ تولیدکننده دیگری، توان چنین تولیدی نداشته و ندارد. بازار و افزایش قیمت‌ها بهترین گواه است که بازار با کمبود روبه‌روست و به‌درستی نگران کمبود شدید نفت است.
طبق آمار عربستان با استفاده از ذخیره‌سازی‌های خود توانسته است در فاصله ماه مه تا سپتامبر، روزانه حدود ۵۰۰ هزار بشکه نفت بیشتر به بازار عرضه کند. مجموع تولید نفت دیگر اعضای اوپک در این بازه زمانی تنها ۱۰۵ هزار بشکه در روز افزایش یافته است و این بدان معناست که اعضای اوپک توانایی افزایش تولید نفت بیشتر از رقم کنونی را ندارند. از سوی دیگر تولید نفت روسیه در ماه سپتامبر نسبت به ماه مه، ۳۸۸ هزار بشکه در روز افزایش یافته است که در بالاترین سطح خود قرار دارد، بنابراین روسیه هم در کوتاه مدت بدون سرمایه‌گذاری در صنایع بالادستی خود نمی‌تواند بیش از این، تولید خود را افزایش دهد.
آتش ترامپ دامن آمریکا را هم گرفت
ناتوانی عربستان و روسیه در تولید نفت بیشتر و جایگزینی سهم ایران در کنار دیگر عوامل، سبب نگرانی بازار شده و اطلاع بازار از این ناتوانی سبب افزایش قیمت نفت شده است؛ بهگونهای که میانگین قیمت نفت خام شاخص وست تگزاس اینترمدیت (WTI) و برنت دریای شمال به ترتیب از حدود ۶۷ و ۷۷ دلار در ماه مه به ۷۴ و ۸۴ دلار برای هر بشکه در ماه اکتبر رسیده است.
تنش‌هایی که ترامپ در بازار جهانی نفت راه انداخته، دامن خودش را هم گرفت. قیمت بالای نفت بلای جان آمریکاست زیرا تاثیر مستقیم برروی قیمت سوخت و صنعت آمریکا دارد. ترامپ از یک طرف دائما سعی دارد نفت ایران را از بازار حذف کند و از طرف دیگر توقع دارد قیمت نفت با وجود تنش‌هایی که در بازار راه انداخته بالا نرود. فرآیندی که وزیر نفت آن را به این صورت تعبیر کرد که ترامپ یک سوزن به خودش می‌زند و می‌گوید اخ اخ! از طرف دیگر ترامپ برای جبران نفت ایران دست به ذخایر استراتژیک خود زده تا از بالا رفتن قیمت نفت جلوگیری کند، درحالی که همین اقدام به دلیل این‌که نشانه‌ای از کمبود نفت در بازار است، قیمت را افزایشی می‌کند.
نفت ایران در چه حالی است؟
با وجود همه این اتفاق‌ها و کاهش صادرات نفت در ایران، ایران هم‌چنان از تولید خود نکاسته و حتی گفته می‌شود در پی مشتریان جدید برای نفت است. به گفته اسحاق جهانگیری، معاون اول ریاست جمهوری ایران برای تداوم فروش نفت خود راهکارهایی در نظر گرفته است.
