سومین نشست شب تئاتر با موضوع «صنف تئاتر» شب گذشته (شنبه ۲۸ مهر) با حضور ایرج راد، عضو هیئت مدیره خانه تئاتر، پیام دهکردی، مجری کارشناس برنامه و قادر آشنا عضو هیئت مدیره انجمن هنرهای نمایشی در شبکه چهارم سیما برگزار شد.
ایرج راد در ابتدای نشست درباره شکل‌گیری خانه تئاتر و فعالیت‌های آن گفت: خانه تئاتر در زمان شکل گیری مجوز خود را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرد. در آن دوره ما تمام سعی و کوشش خود را کردیم تا شکل اولیه خانه تئاتر را سازماندهی کنیم، انجمن‌های مختلف تشکیل شدند. حتی یک دوره مکانی برای تشکیل جلسات و بودجه نداشتیم و با تلاش‌ها توانستیم مکانی را در اختیار بگیریم، سازماندهی شویم و در حال حاضر ما صاحب ۱۳ انجمن در خانه تئاتر هستیم.
*تئاتر ما صنف ندارد!
وی با پذیرش اینکه تئاتر ما صنف ندارد، در ادامه افزود: نخستین کار ما مسئله بیمه پایه اعضای خانه تئاتر بود. مسئله درمان و سلامت، از کار افتادگی، بازنشستگی، حقوق ایام بیکاری و ...پس از آن تلاش کردیم بیمه تکمیلی هنرمندان را راه بیندازیم. چهارده ماده درباره گسترش تئاتر، فضاها، آموزش و مسائل حقوقی اعضای خانه تئاتر در درون اساسنامه خانه تئاتر وجود دارد اما اینکه همه اینها اجرایی شوند، امکان پذیر نبود و ما به همین دلیل هر سال برای پیگیری کارها اولویت‌بندی می‌کردیم.
در ادامه قادر آشنا نیز با اعتقاد به اینکه تئاتر از هنرهای درخشان است، افزود: قطعا دوستان ما در خانه تئارت زحمت زیاد کشیده‌اند و جزو بهترین‌های هنر کشور هستند، اما واقعیت این است که تئاتر ما صنف ندارد و دلائل زیادی برای این امر وجود دارد. ما عرصه تئاتر را گاهی با سیاست تلفیق کردیم از سال ۷۶ که من مدیر فرهنگی بودم و تئاتر جزو لاینفک کار من بود، ضربه زیادی به این صنف تئاتر زده شد.
وی در ادامه افزود: صنف وقتی وابستگی بودجه داشته باشد علی القاعده باید در برابر وضع مالی مقاومت کند چرا که استقلال مالی و اداری ندارد و به لحاظ سیاسی باید وارد یک جناح شود این دیگر جزو کارهای صنف نیست و دوستان تئاتر پشتوانه لازم را نخواهند داشت. من معتقد هستم که دستگاه‌های دولتی باید فعالیت‌ها را به نهادها و تشکیلات و صنف تئاتر برون سپاری کنند.
در ادامه ایرج راد با تأکید بر هجده سال فعالیتش در خانه تئاتر گفت: در ارتباط با تئاتر و خانه تئاتر هیچ قانونی وجود ندارد. در زمینه بیمه هنرنمدان بر طبق آیین نامه پدیدآورندگان مصوبه ۱۳۴۸ برای بیمه هنرمندان هجده درصد باید پرداخت شود، از این مبلغ هشت درصد را خود اعضا پرداخت می‌کنند و ده درصد را باید دولت پرداخت کند، الان مدتهاست که دولت همین میزان را هم گردن خود هنرمندان انداخته است.
وی در ادامه افزود: الان مالیات بر قراردادهای نمایش‌ها را هم از خود هنرمند گرفته می‌شود،مشکلات ما یکی ـ دو تا نیست. امروز حتی تئاتر به عنوان یک شغل شناخته نشده است و تئاتر هنر است و شغل دوم محسوب می‌شود. در برنامه چهارم توسعه قرار بود مسئله امنیت شغلی هنرمندان مدنظر قرار بگیرد اما در برنامه پنجم هم مدنظر قرار نگرفت. در سال ۹۶ بند امنیت شغلی هنرمندان به تصویب مجلس رسید اما به دلیل تغییرات چند وزیر اجرایی نشد خوشبختانه الان مدتی است در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه جلساتی تشکیل می‌شود و الان پیشرفت‌هایی درباره امنیت شغلی ،حقوق ایام بیکاری و نظام صنفی حاصل شده است.
وی با تأکید بر بی قانونی در تئاتر و قوانین متفاوت وزارت کار با صنف تئاتر گفت: ما در تئاتر کارگر و کارفرما نداریم، هنوز مشخص نیست هنر ما دولتی است یا خصوصی، اینها زمانی مشخص می‌شود که همه چیز قانون مند شده باشد. قوانین تصویبی باید با وضعیت هنر منطبق شود اصلا ما امکان ایجاد سازمان نظام صنفی هنر را نداریم چرا که هر رشته هنر باید مربوط به خودش باشد،تئاتر جایگاهش با سینما و شعر و موسیقی فرق دارد.
*مطالبات جامعه عمومی تئاتر این روزها زیاد شده است
آشنا با تأکید بر اینکه صنف فرمایشی بدرد جامعه نمی‌خورد، گفت: زمانی صنف قوام و دوام دارد که سازمان تئاتر درست تعریف شود. اینطور نباشد که دولت همه کاره باشد از سوی دیگر نیز تعریف شغل و مشاغل حذف شود، امروز در حوزه تئاتر جنب و جوش ایجاد شده و به نظرم رفع این مشکلات می‌تواند وضعیت را بهبود ببخشد.
وی در پاسخ به این سؤال که چرا تا به حال کسی به این مسائل فکر نکرده است، گفت: چون مطالبه عمومی در جامعه تئاتر وجود نداشت، سالیان سال دوستان و بزرگان تئاتر به همین منوال ادامه دادند، هر کدام مشاغل دیگری هم داشتند درحالیکه دوستانی که سمت و فعالیت دارند باید کارهای دیگر را کنار بگذارند.
وی درباره فعالیت‌های انجمن هنرهای نمایشی نیز گفت: انجمن صرفا یک رابطه است، همین انجمن در استانها شورا دارد و انتخابات و تشکیلاتی دارد. بخشی از این مشکلات را خود جامعه هنری مقصر هستند چرا که نتوانستیم تئاتر فاخر را عمومی کنیم یک بخش آن نیز طبیعی است چراکه هنر اندیشه و تفکر است و اندیشمندان می‌توانند به این حوزه ورود کنند.
*استثمار هنرمند در تئاتر امروز
سپس ایرج راد با اشاره به سیاست گذار بودن دولت و اداره هنرهای نمایشی در عرصه تئاتر گفت: تمام آنچه باید به صنف واگذار شود تا به حال اتفاق نیفتاده است خودشان هم قانونا نمی‌توانند وارد مسائل اجرایی شوند به همین دلیل هم انجمن را ایجاد کردند و بعد مؤسسه توسعه هنرهای معاصر چرا که حق مناسبات مالی و بستن قرارداد نداشتند و این کار را از طریق مؤسسه توسعه هنرهای معاصر انجام می‌دادند.
وی در ادامه افزود: امروز خیلی راحت دوستان بنیاد رودکی از هر اجرا در سالن تالار وحدت برای گروه‌ها ۵.۵ میلیون تومان دریافت می‌کند. گروه‌ها از کجا این پول را بیاورند؟ هزینه بخش خصوصی هم که زیاد است تمام این فشارها روی هنرمند است و تا صنف نباشد قانون هم وجود ندارد و کسی جوابگو نیست.
راد همچنین یادآور شد: الان تئاتر ما آشفته بازار عجیب و غربی شده است، هنرمند در این بازار استثمار می‌شود و تا ما گروه تئاتر و کمپانی تئاتر و صنف نداشته باشیم، شرایط به همین منوال است.
