به گزارش رویترز به نقل از یک منبع آگاه در شرکت ملی نفت ایران و همچنین آمارهای موجود از ردیابی کشتی‌ها؛ حجم بی‌سابقه‌ای از نفت خام ایران در حال ارسال به بندر دالیان چین واقع در شمال شرق این کشور است. این میزان نفت خام که حجم آن بیش از ۲۰ میلیون بشکه عنوان شده در حالی به سمت دالیان چین در حال حرکت است که تحریم‌های نفتی آمریکا حدود دو هفته دیگر علیه صنعت نفت کشورمان و خریداران نفت خام ایران اجرایی می‌شود.
این منبع آگاه در این زمینه به اظهارات مقامات ایرانی مبنی بر اینکه «غیرممکن است فروش نفت ایران متوقف شود» اشاره کرده و گفته است: ما روش‌های مختلفی برای فروش محموله‌های نفتی داریم که در راه دالیانچین هستند. او در ادامه بر این نکته تاکید کرده است که زمانی‌که این تانکرها به دالیان برسند، ایران می‌تواند تصمیم بگیرد این محموله‌ها را به مشتریان چینی بفروشد یا مشتری‌های دیگر. انتشار گزارش اخیر از سوی رویترز، به‌عنوان خبرگزاری که از زمان خروج دونالد ترامپ از توافق بین‌المللی برجام در انتشار اخباری با تیتر و محتوای منفی علیه ایران کوتاهی نکرده است؛ نشان می‌دهد که قرار گرفتن تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران در دومین بن‌بست، اتفاقی جدی است.
نخستین بن‌بست برای تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران ظهور نشانه‌های از جایگزین نشدن نفت تولید ایران در بازار جهانی و تمایل مشتریان نفتی ایران برای تداوم واردات نفت خام کشورمان بوده است. تلاش برای دریافت معافیت از تحریم‌ها از سوی کشورهایی چون ژاپن و کره‌جنوبی و تداوم واردات هند و چین از ایران بدون توجه به معافیت‌های آمریکا، از جمله نشانه‌هایی از به بن‌بست خوردن تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران بوده‌اند. قرار گرفتن در این بن‌بست در حالی رقم خورد که دولت ترامپ برای به صفر رساندن صادرات نفت خام ایران تا ضرب‌الاجل ۴ نوامبر تلاش فراوانی از خود نشان داد با این حال با وجود اصرار مشتریان نفتی ایران، این انعطاف در دولت ترامپ ایجاد شد که به برخی کشورها معافیت خرید نفت از ایران را اعطا کند.
به عقیده کارشناسان، دولت ترامپ در حالی تلاش دارد از طریق اعمال تحریم‌های نفتی، فروش نفت خام ایران را محدود کند و کشور را تحت فشارهای اقتصادی قرار دهد که روش تکراری آنها در اعمال تحریم‌ها باعث کاهش چشمگیر کارآیی آن شده است. از همین رو با وجود اصرار دولت ترامپ و هزینه‌های سیاسی و اقتصادی فراوان برای فشار به خریداران نفت خام ایران، نتیجه‌ای که تا کنون از این فشارها حاصل شده است فاصله زیادی تا هدف تعریف‌شده در دولت ترامپ دارد. ایران در حالی تجربه‌های فراوانی از فروش نفت در دوران تحریم دارد که در دور جدید تحریم‌ها، ضمن در کنار داشتن اتحادیه اروپا، سعی در به کار بردن روش‌های جدید برای فروش نفت نیز دارد. در عین حال کوتاه نیامدن مشتریان سنتی نفت خام ایران در مقابل تحریم خرید نفت ایران از سمت آمریکا، از جمله عواملی است که باعث شده نفت خام ایران در آستانه بازگشت فاز دوم تحریم‌ها، با افتی نه‌چندان چشمگیر همچنان روانه بازار جهانی شود.
انبارهای دالیان در اختیار نفت ایران
بر اساس آمارها و اطلاعات منتشر شده از سوی رویترز، انتظار می‌رود در مجموع ۲۲ میلیون بشکه نفت خام ایران از طریق سوپرتانکرهای شرکت ملی نفت ایران در ماه‌های اکتبر و نوامبر به دالیان چین برسد تا در انبارهای نفتی این بندر نگهداری شود. دالیان از ژانویه سال ۲۰۱۵ تا کنون، ماهانه بین یک تا سه میلیون بشکه نفت خام از ایران وارد کرده است. اما یکی از علت‌های صدور این حجم از نفت خام به انبارهای نفتی دالیان این است که ایران با این کار، نفت خام خود را از محل این انبارها به دست مشتریان می‌رساند. اقدامی مشابه در تحریم‌های سال ۲۰۱۴ نیز از سوی ایران انجام می‌شد. در آن زمان، ایران نفت خام خود را در دالیان ذخیره می‌کرد تا بعدا آنها را به مشتریان خود در کره‌جنوبی و هند بفروشد. بر اساس گزارش‌های موجود، برخی از بزرگ‌ترین پالایشگاه‌ها و تاسیسات ذخیره‌سازی نفت خام چین در دالیان واقع شده‌اند.
رویترز هفته گذشته گزارش کرده بود یک ابرنفتکش به نام Dune که یکی از ۱۱ نفتکش VLCC شرکت ملی نفتکش ایران است، هشتم اکتبر یک محموله نفتی را در یک مخزن نگهداری نفت در بخش شینگانگ بندر دالیان تخلیه کرده بود. شینگانگ منطقه‌ای است که در آن مخازن نفت متعدد شامل ذخایر نفت بازرگانی و استراتژیک قرار گرفته‌اند. شرکت ملی نفت چین (CNPC) و شرکت دالیان پورت پی دی، مخازن نفتی این منطقه را اداره می‌کنند. اگرچه یک منبع آگاه با اشاره به تحریم‌های آمریکا انتظار ندارد نفت ایران به دالیان برسد اما در هر صورت نگهداری نفت در مخازن، به مالک محموله امکان می‌دهد نفت را بعدا به چین یا سایر خریداران در منطقه بفروشد.
آمریکا در بن‌بست تحریمی
در کنار روشی همچون انبار کردن نفت خام در دالیان چین به منظور فروش آن در آینده، ایران روش‌های دیگری را نیز برای فروش نفت در دوران تحریم شناسایی کرده و به کار می‌برد که می‌تواند اثرگذاری تحریم‌های آمریکا را بیش از پیش با چالش همراه سازد. از جمله این روش‌ها، عرضه نفت خام در بورس انرژی برای اولین بار و فروش آن در بازار جهانی از طریق بخش خصوصی است.
هفته گذشته وزیر نفت ایران در حاشیه همایش نفت و نیرو اعلام کرد که ۶ آبان (یک هفته پیش از آغاز تحریم‌های آمریکا) یک میلیون بشکه نفت خام با پایه قیمت ۱۵/ ۷۹ دلار بر بشکه در بورس انرژی عرضه می‌شود. به این ترتیب متقاضیان حضور در این معامله با قرار گرفتن در بستر شفاف بورس، این امکان را پیدا می‌کنند که حداقل ۳۵ هزار بشکه نفت خام را با شرایط تسویه معامله به‌صورت ۲۰ درصد ریالی (نقدی) و ۸۰ درصد ارزی (اعتباری) خریداری و به مشتریان خارجی عرضه کنند. معامله‌گران برای ۸۰ درصد بازپرداخت ارزی باید ضمانت‌نامه ریالی معادل ۱۲۵ درصد بخش ارزی ارائه کنند که پس از تسویه کامل آزادخواهد شد.
از نظر کارشناسان این روش نه تنها می‌تواند منجر به نقش‌آفرینی بخش خصوصی در فروش نفت شود بلکه می‌تواند بازگشت پول فروش نفت را نیز تضمین کرده و از رشد بابک زنجانی‌های جدید در دوران تحریم جلوگیری کند. همکاری روسیه برای فروش نفت خام ایران به‌صورت فرآورده نفتی نیز از دیگر روش‌هایی است که می‌تواند تحریم‌های آمریکا را کم‌اثر کند. اما در کنار روش‌هایی که ایران برای فروش نفت در ختیار دارد، برخی اقدامات خارجی نیز از جمله عواملی هستند که می‌توان گفت تحریم‌های آمریکا را در بن‌بست قرار داده است. همراهی اتحادیه اروپا با ایران در دور جدید تحریم‌های آمریکا باعث شده است تا بر خلاف دور قبلی تحریم‌ها که اروپا در کنار آمریکا قرار داشت، روش‌هایی برای انتقال پول نفت ایران از سمت اتحادیه اروپا طراحی شود.
در عین حال اقدام کشورهای خریدار نفت خام ایران در آسیا برای دریافت معافیت از تحریم‌های آمریکا (از جمله کشورهای متحد آمریکا) نیز هدف به صفر رساندن خرید نفت ایران تا تاریخ ۱۴ آبان را با چالش‌های فراوانی روبه‌رو کرده است. هند به‌عنوان سومین مصرف‌کننده بزرگ نفت خام در دنیا از جمله کشورهایی است که اعلام کرد به خرید نفت از ایران ادامه خواهد داد. وزیر نفت هند در حالی اخیرا موضوع خود را در رابطه با خرید نفت خام ایران اعلام کرد که مطمئن نبود آیا آمریکا به این کشور معافیت از تحریم‌ها را اعطا خواهد کرد یا خیر. این اظهارنظر در شرایطی مطرح شد که پیش از این مقامات ارشد آمریکا به منظور همراه کردن هند با تحریم‌های نفتی، به این کشور سفر کرده بودند.
با وجود این، آمارهایی که از صادرات نفت خام ایران وجود دارد نشان می‌دهد در ماه میلادی گذشته برابر با شهریور هند حدود ۵۲۸ هزار بشکه در روز نفت از ایران وارد کرده است که تقریبا یک درصد بیشتر از ۵۲۳ هزار بشکه در روز در ماه آگوست و حدود ۲۷درصد بیشتر از وارداتش در همین بازه زمانی در سال گذشته است. همچنین دو پالایشگاه هندی برای ماه نوامبر، سفارشی ۹ میلیون بشکه‌ای یا ۳۰۰ هزار بشکه‌ای در روز را به ایران داده‌اند.
