فرامرز مداح در خصوص چگونگی دستیابی به مدل محاسبه نرخ کرایه حمل بار در جمل‌ونقل جاده‌ای به روش تن‌کیلومتر اظهار داشت: تعریف تن-کیلومتر محاسبه کرایه حمل بر اساس قیمت تمام شده حمل یک تن بار در یک کیلومتر است و برای دستیابی به این مدل، تمام هزینه های حمل بار با استفاده از کشنده استخراج شد.
وی افزود: در ابتدا هزینه‌ها به دو بخش ثابت (مانند بیمه بدنه، بیمه شخص ثالث، عوارض سالانه خودرو، دست‌مزدهای راننده و کمک راننده، بیمه راننده و کمک راننده و ...) و متغیر (مثل هزینه‌های تعمیر و نگهداری، لاستیک، سوخت، عوارض آزادراهی و مواردی از این دست) تقسیم شد.
نماینده تام‌الاختیار رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در حوزه فناوری اطلاعات بیان داشت: همچنین بر مبنای اینکه هر پارامتر چقدر مؤثر است، میزان هزینه‌های هر پارامتر مانند سوخت، استخراج و یک قیمت ثابت در نظر گرفته شد، سپس با توجه به میزان سوخت مصرفی برای جابه جایی یک تن بار در یک کیلومتر، یک حد متوسط برای سوخت در نظر گرفته شد.
۷ کلاس ناوگان باری و ۷ تن‌کیلومتر مجزا
مداح با اشاره به تقسیم بندی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای کالا گفت: کل ناوگان جاده‌ای حمل بار در ۷ دسته تقسیم بندی شد که به معنی استخراج ۷ مدل «تن ـ کیلومتر» جداگانه است.
وی افزود: به طور مثال میانگین مصرف سوخت یک «کشنده جفت» در یک کیلومتر ۴۵ لیتر در نظر گرفته شده است و ظرفیت ناوگان بر مبنای فراوانی ظرفیت احصاء شده است.
عضو هیئت عامل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای با اشاره به چگونگی استخراج قیمت لاستیک در این مدل نیز گفت: انواع لاستیک‌های موجود در بازار و میزان کارکرد هر یک احصاء و سپس بر اساس وزن هم محاسبه شد تا مشخص شود میزان استهلاک آن در حمل یک تن بار در یک کیلومتر چقدر است.
مداح یادآور شد: هزینه‌های تعمیر و نگهداری ناوگان نیز در ۶ دسته تا ۹۰ قلم تقسیم‌بندی و قیمت‌ها استخراج شده است.
تردد یک سرخالی ۳۳ درصد ناوگان باری جاده‌ای کشور طی سال
وی یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار را میزان پیمایش و تردد یک سرخالی ناوگان در یک سال عنوان کرد و گفت: حدود ۳۳ درصد ناوگان باری جاده‌ای کشور طی یکسال به صورت یکسر خالی تردد می‌کنند، بنابر این باید هزینه‌ها به دو بخش یکسرخالی و پُر تقسیم می‌شد که درآمد مختص ناوگان پُر است اما هزینه‌ها برای هر دو بخش محاسبه می‌شود.
نماینده تام‌الاختیار رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در حوزه فناوری اطلاعات با بیان اینکه محاسبه تن-کیلومتر بر مبنای مسافت حائز ضریب می‌شود، اظهار داشت: تن-کیلومتر برای راه‌های کوتاه‌تر با احتساب زمان تخلیه و بارگیری از قیمت بیشتری برخوردار است.
عضو هیئت عامل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای با اشاره به الگوبرداری از فهرست‌بهای سازمان برنامه و بودجه و فواصل استفاده شده گفت: یکسری ضرایب کاهنده و افزاینده برای محاسبه قیمت تن-کیلومتر مورد استفاده قرار گرفت و برای اعمال ضرایب، متوسط پیمایش ناوگان باری جاده‌ای کشور ۴۵۰ کیلومتر در نظر گرفته شد. از این رو بالای ۴۵۰ کیلومتر به عنوان ضریب زیر ۱و پایین تر، ضریب بالای ۱ در نظر گرفته و در نهایت نرخ کرایه حمل برمبنای تن-کیلومتر استخراج شد.
اعمال ضریب جذابیت بار در اختیار استان‌ها قرار گرفت
مداح افزود: ضرایب کاهنده یا فزاینده دیگری مانند «ضریب جذابیت بار در مقصد» نیز در نظر گرفته شده است. به طور مثال جذابیت بار از تهران به بندر عباس کمتر از مسیر برعکس آن است که اعمال آن در اختیار استان‌ها قرار داده شد.
این مقام مسئول در سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای با اشاره به دسته‌های بندی پروفیل طولی نیز بیان داشت: در این پارامتر، شیب تا ۳ درصد هموار، ۳ تا ۷ درصد تپه ماهور و بالای ۷ درصد کوهستانی به عنوان ضریب جداگانه در نظر گرفته شد.
به گفته نماینده تام‌الاختیار رئیس سازمان در حوزه فناوری اطلاعات، ضریب حمل مواد خطرناک به طور کامل افزایشی است و عوارض آزادراهی فقط در صورت عبور ناوگان از این مسیرها محاسبه خواهد شد.
این عضو هیئت عامل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خاطرنشان کرد: در پایان کار برای کسب اطمینان خاطر، فرمول به دست آمده را کالیبره کردیم تا صحت و سلامت آن احراز شود. به همین خاطر نرخ کرایه‌های مبدا بندرعباس مبنا قرار گرفت که خوشبختانه از کمترین خطای ممکن برخوردار بود که بر طرف شد و از منحنی ثابتی پیروی می‌کرد.
نماینده تام الاختیار رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای گفت: با احتساب کرایه حمل جاده‌ای بار طبق تن-کیلومتر، نرخ کرایه نسبت به روش توافقی به طور متوسط افزایش می‌یابد.
فرامرز مداح در پایان یادآور شد: این پروژه به همت کارشناسان سازمان راهداری با نهایت دقت بر جزئیات در کوتاه ترین زمان ممکن تهیه شده و این قابلیت را دارد تا در صورت تغییر نرخ هر یک از پارامترها فقط با تغییر نرخ‌ها، رقم تن-کیلومتر تغییر و به روزرسانی شود.
گفتنی است در دویست و نهمین نشست شورای عالی هماهنگی ترابری کشور پیشنهاد تعیین کرایه حمل‌ونقل جاده‌ای داخلی بار بر اساس تن-کیلومتر با ارایه گزارش توجیهی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای مطرح و با شرط تأمین نظرات مراجع رسمی قیمت‌گذاری کالا و خدمات توسط سازمان یادشده مورد تصویب قرار گرفت.
