سیستم تامین اجتماعی در کشورهای مدرن امروزی به‌عنوان رکنی برای توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و رفاهی محسوب می‌شود. اساس این نظام ارائه خدمات اجتماعی به شهروندان و حفظ عدالت در اعطای حقوق عامه مردم است.
سازمان تامین اجتماعی در هر کشوری در جهت حمایت از قشرهای مختلف، مردم را تحت پوشش‌های بیمه‌ای، مالی و رفاهی قرار می‌دهد. در ایران نیز سیاست اصلی این رکن اساسی، برقراری عدالت اجتماعی و توسعه پایدار ملی از طریق ارائه خدمات و حمایت از کارمندان و کارگران است.
سازمان تامین اجتماعی در ایران ۱۸ خدمت بیمه ای همچون پرداخت مستمری بازنشستگی و از کار افتادگی، مستمری بازماندگان، غرامت دستمزد ایام بیماری، غرامت دستمزد ایام بارداری، پرداخت هزینه وسایل کمک پزشکی، کمک هزینه ازدواج، کمک هزینه کفن و دفن، مقرری بیمه بیکاری و ... را برعهده دارد.
چندی قبل مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی عنوان کرد که بیمه تامین اجتماعی ایران رتبه برتر از نظر پوشش بیمه ای در میان کشورهای جهان را دارد برهمین اساس مقایسه ای از نظر پوشش بیمه ای در دو کشور آسیایی کره جنوبی و ژاپن که از نظر بیمه تامین اجتماعی پیشرفت هایی داشته اند انجام داده ایم.
نظام موفق تامین اجتماعی، نماد توسعه ملی کشور کره
کره در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین قدرت‌های اقتصاد جهان محسوب می‌شود. این در حالی است که در سال ۱۹۵۰ این کشور یکی از فقیرترین کشورهای جهان به‌شمار می‌رفت.
با رشد اقتصادی این کشور در سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰، دولت نیز سیاست‌های برای حمایت‌های اجتماعی و سیاسی از شهروندان وضع کرد. بدین ترتیب سیاست‌های حمایتی و رفاهی کشور کره در قالب بیمه تامین اجتماعی شروع به ارائه خدمات به شهروندان کرد.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های سازمان تامین اجتماعی این کشور، نظام بیمه سلامت است. این نظام از بخش‌های خصوصی و دولتی تشکیل شده و موسسه بیمه درمان ملی اصلی‌ترین نقش را در ارائه خدمات بیمه سلامت دارد.
براساس قانون بیمه درمان ملی این کشور، عضویت تمامی مقیمان کشور کره به‌غیر از گروهی خاص، در سیستم بیمه درمانی کشور اجباری است.
این موسسه وظیفه جمع‌آوری حق بیمه دریافتی از کارفرمایان، کارگران و مالیات‌ها را برعهده داشته و ازسوی دیگر به ارائه خدمات درمانی، مراقبتی و تامین هزینه‌های درمانی شهروندان می‌پردازد.
جایگاه بازنشستگان در سیستم تامین اجتماعی کره
حمایت از بازنشستگان نیز رکن دیگر نظام بیمه‌ای این کشور آسیایی محسوب می‌شود. طرح ملی حمایت از بازنشستگان در سال ۱۹۸۸ در کشور کره آغاز شد براساس این طرح کارکنان، کارگران و دیگر شاغلین کشور کره سالانه با پرداخت مبالغی معین، پس از دوران بازنشستگی مشمول بیمه بازنشستگان شده و مستمری دریافت می‌کنند.
سیستم بازنشستگی ملی، تمامی شاغلین ۱۸ تا ۵۹ ساله را تحت پوشش بیمه‌ای و مستمری بگیری خود قرار می‌دهد.
به‌علاوه افراد مسن بین ۶۰ تا ۶۴ سال نیز می‌توانند از بیمه بیکاران استفاده کرده و مستمری دریافت کنند. بازنشستگان کشور کره برای مشمول شدن در این قانون و دریافت حقوق بازنشستگی باید حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند.
حمایت تامین اجتماعی کره از معلولان و سالمندان
با ایجاد تغییرات جمعیتی و اجتماعی در این کشور، به‌تدریج نظام تامین اجتماعی کره جنوبی شروع به ارائه خدمات جدید کرد. تاسیس سیستم امنیت معیشتی برای فقرا و ارائه خدمات حمایتی و مالی به این قشر از جمله این موارد بود.
ایجاد حقوق بازنشستگی برای معلولان و ارائه خدمات بلند مدت مالی، درمانی و مراقبتی به سالمندان نیز از دیگر خدمات سیستم تامین اجتماعی کره محسوب می‌شود.
همچنین طرح نگهداری از نوزادان و کودکان نیز یکی از برنامه‌های حمایتی تامین اجتماعی این کشور محسوب می‌شود که طی سال‌های اخیر نیز دولت کره به‌منظور ارائه خدمات بهتر مراقبتی از کودکان، میزان درآمد این شغل را افزایش داده است.
به‌طور کلی سیستم تامین اجتماعی کشور کره به سه بخش تقسیم می‌شود. بخش بیمه اجتماعی به ارائه خدماتی در زمینه بیمه ملی سلامت، طرح ملی بازنشستگی و پرداخت مستمری، بیمه شاغلین و بیمه جبران خسارت‌های کارکنان می‌پردازد.
بخش دیگری از سیستم بیمه‌ای این کشور مربوط به ارائه خدمات اجتماعی به شهروندان است. این سیستم نیز خدماتی ازجمله نگهداری کودکان، خدمات حمایتی از معلولان، خدمات بیمه‌ای و مراقبتی بلند مدت و خدمات اجتماعی کوپنی را ارائه می‌دهد.
سیاست دیگر نظام تامین اجتماعی کشور کره به ارائه خدمات و کمک‌های عمومی به شهروندان این کشور مربوط است. این سیستم نیز برای افزایش حمایت‌های رفاهی از مردم کره اقداماتی درزمینه حمایت‌های رفاهی از بازنشستگان، حمایت از بازنشستگان معلول و سیستم ملی امنیت شهروندان انجام می‌دهد.
به‌طور کلی شهروندان کره براساس سیستم تامین اجتماعی این کشور از مزایایی ازجمله دریافت مستمری، بیمه کارمندی، طرح‌های حمایتی از شاغلین، بیمه سلامت و دریافت خسارت‌های کارگری بهره‌مند می‌شوند.
ژاپن پرچم‌دار برترین سیستم تامین اجتماعی
ژاپن کشور دیگری است که وضعیت ارائه خدات بیمه ای آن بررسی شد این کشور سومین قدرت اقتصادی جهان و یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای دنیا به‌شمار می‌رود. این کشور با جمعیت زیاد خود و نیروی کار بیشمار توانسته به یکی از ابر قدرت‌های اقتصاد دنیا تبدیل شود.
باوجود جمعیت بالای ژاپن اما سیاست‌های این کشور توانسته موجب موفقیت سیستم تامین اجتماعی آن شود. به‌طوریکه سیاست‌های حمایتی، مالی و رفاهی ژاپن، سیستم تامین اجتماعی آن را به یکی از برترین نظام‌های رفاهی دنیا تبدیل کرده است.
در کشور ژاپن تمامی افراد ۲۰ تا ۵۹ سال موظف به پرداخت حق بیمه بوده و تحت پوشش خدمات بیمه قرار می‌گیرند. براساس قانون بازنشستگی این کشور نیز به افراد بالای ۶۵ سال که حداقل ۲۵ سال حق بیمه پرداخت کرده باشند، مستمری بازنشستگی پرداخت می کند.
بیمه درمانی ژاپن نیز با سیاست ارائه خدمات درمانی و مراقبتی به تمامی افراد تحت پوشش بیمه خدمات درمانی و مالی ارائه می‌دهد. تمامی افرادی تحت پوشش بیمه در این کشور باید ۳۰ درصد از هزینه‌های درمانی را بپردازند و باقی هزینه‌های درمانی شهروندان ازسوی دولت پرداخت می‌شود.
بیمه سلامت در کشور ژاپن سه دسته خدمات درمانی را به افراد تحت پوشش بیمه ارائه می‌دهد. این سیستم شامل بیمه‌های بهداشتی خانواده کارمندان، بیمه درمانی مختص خود کارمندان و خدمات بهداشتی برای سالمندان می‌شود. به‌علاوه سالمندان بالای ۷۰ سال این کشور تنها ۱۰ درصد از هزینه‌های درمانی خود را پرداخت می‌کنند.
سیاست‌های تشویقی برای اشتغال سالمندان در سیستم تامین اجتماعی ژاپن
سیستم تامین اجتماعی کشور ژاپن خدماتی را نیز برای رفاه حال سالمندان ارائه می‌دهد. یکی از این خدمات سفرهای رایگان درون‌شهری و برون‌شهری سالمندان در برخی شهرها است.
اما نظام تامین اجتماعی این کشور علاوه بر پوشش بیمه سلامت و بیمه بازنشستگان، خدمات دیگری مانند خدمات اجتماعی فردی، سیاست‌های حمایتی از خانواده، به‌کارگیری سالمندان ارشد و کمک‌های عمومی به افراد تحت پوشش بیمه عرضه می‌کنند.
در طرح به‌کارگیری افراد باسابقه، سالمندانی که بازنشسته شده‌اند با سیاست‌های تشویقی به بازار کار بازمی‌گردند و در پرداخت مالیات خود از تسهیلات ویژه‌ای برخورددار می‌شوند.
«طرح فرشته» برای حمایت از زنان شاغل ژاپنی
براساس سیستم بیمه‌ای ژاپن، همواره خدمات رفاهی، مالی و حمایتی ویژه‌ای به سالمندان و معلولان ارائه می‌شود. به‌علاوه طرح‌های حمایتی از خانواده‌ها با محوریت حمایت از زنان کار نیز شامل خدمات فردی بیمه‌ای می‌شود.
سیستم تامین اجتماعی ژاپن در راستای اجرای سیاست‌های حمایتی از سالمندان و زنان شاغل، طرح‌هایی باعنوان «برنامه طلایی برای سالمندان» و «طرح فرشته» را در لیست خدمات خود قرار داده است.
طرح فرشته از جمله طرح‌هایی است که دولت ژاپن برای حمایت زنان شاغلی که دارای فرزند هستند آن را وضع کرده است. این طرح با حمایت‌های مالی و رفاهی از مادران شاغل، هم موجب برابری شغلی زنان و مردان ژاپنی و هم موجب رفاه حال زنان شاغل شده است.
کمبود نیروی کار و ارتقای فرصت‌های شغلی برابر برای زنان و مردان از علل ایجاد این طرح بود که موجب حمایت از زنان در محیط کار شده است.
به‌طور کلی ساختار تامین اجتماعی ژاپن با پوشش بیمه‌ای قشر اعظمی از شهروندان این کشور و اعطای تسهیلات ویژه مستمری به بیمه‌شوندگان و حمایت‌های درمانی و رفاهی از مردم خود یکی از موفق‌ترین سیستم‌های تامین اجتماعی را در میان کشورهای آسیایی و دیگر کشورهای دنیا دارد.
