همواره دنیای اموات از جمله عوالمی است که پیش از مواجه با آن جهانی از ابهامات و سوال های فراوان پیش روی ما می گذارد و البته که ما انسان ها نیز دوست داریم قبل از مرگمان از دنیای پس از مرگ و حالات مردگان اطلاع پیدا کنیم، یا با روش هایی که وجود دارد کمی از سختی و مشکلات جهان پس از مرگ را برای خودمان کم کنیم.
از قدیم الایام به ما گفته‌اند که دعای مردگان در حق زندگان مستجاب است، یا وقتی که به زیارت اهل قبور می رویم از آنها می خواهیم که در حق ما دعا کنند تا به برکت وجود و جایگاه آنها نزد خداوند به حاجات دنیوی و اخروی خود برسیم، اما اینجا سوال مطرح می شود که آیا واقعا مردگان در حق زندگان می توانند دعا کنند؟ یا دعاهایشان به واقع مستجاب می شود؟
پاسخ این سوال و دیگر سوال ها را در روایتی از امام صادق (ع) آمده است که ایشان می فرمایند: «هر کس از مسلمانان براى مرده‌ای عمل صالح و نیکویى انجام دهد پاداش او دو چندان شود و خداوند متعال آن مرده را از آن عمل خیر و ثوابش بهره‌‌مند گرداند» و «نماز، روزه، حجّ، صدقه، اعمال خیر و دعا که برای مرده انجام می‌دهند در قبرش بر او وارد میشود و به او می‌رسد و ثوابش را براى کسى که آن‌را انجام داده و نیز براى مرده می‌نویسند».
رسول خدا (ص) در این‌باره نیز فرمودند: «سوگند به خدایى که جانم در قبضه قدرت او است؛ اگر آنان (بستگان میّت)، حال و روز شخصی را که از دنیا رفته است می‌دانستند و سخنان او را می‌‌شنیدند، او را رها کرده و به حال خود گریه می‌‌کردند. تا این‌که جنازه مرده را حمل می‌کنند، روحش بر بالاى آن قرار گرفته و فریاد می‌زند! اى فرزندان و کسان من! دنیا شما را، چون من به بازیچه نگیرد، و من مالى را از حلال و حرام جمع کردم و براى شما نهادم و بدون زحمت به شما رسید و سختى و وزر و وبالش براى من مانده و شما از همین بلایى که گریبان مرا گرفته دوری کنید که شما نیز، چون من گرفتار خواهید گشت».
اسحاق بن عمّار می‌گوید به امام کاظم (ع) گفتم: آیا مؤمن آگاه است از کسى که قبر او را زیارت میکند؟ آن‌حضرت فرمود: «بلى، پیوسته تا مادامى که زائر بر سر قبرش هست با او مأنوس است و وقتى زائر بلند شده تا از سر قبر او بر‌گردد از برگشتن وى وحشتى در مؤمن مرده پیدا مى‌‌شود».
همچنین روایات بسیاری وجود دارد که دلالت بر استحابت دعای فرزند بر سر مزار پدر و مادر است و سفارش شده که بسیار بر سر مزار والدین خود رفته و از خداوند حاجات خود را بخواهید.
امام صادق (ع) به نقل از امام علی (ع) فرمودند: «مردگانتان را زیارت نمایید، پس همانا ایشان به دیدار شما خوشحال شوند و هرگاه شخصی از شما درخواستی دارد، پس نزد قبر پدر و مادر رود و برای آنان دعا کند و حاجت خود را از خدا بخواهد».
همچنین اشاره شده است که خیرات در حق پدر و مادر بعد از مردن آنان، برای فرزندانی که اسباب ناراحتی آنان را فراهم کرده و عاق آنان شده‌اند، سبب رهایی آنان از عاق شدن میشود. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «گاهى والدین کسى از دنیا می‌رود و حال این‌که فرزند خود را عاق کرده‌‌اند، ولى او بر ایشان دعا میکند و خیرات بر ایشان می‌‌دهد، لذا از نیکوکاران نوشته میشود».
البته باید یادآور شد که اولیای الهی، شهدا، صالحان و تمام آن کسانی که نزد خداوند دارای ارج و قرب بیشتری هستند دعاهایشان در حق زندگان مستجاب است و می‌توانند شفاعتگر اهل زمین باشند.
