زیارت و عزاداری برای خاندان عصمت (ع) از جمله مصادیق تعظیم شعائر است. برای هرکدام از معصومین زیارتنامه‌ای از جانب یک امام معصوم ذکر شده است که نشان از اهمیت جایگاه زیارت دارد. اما در بین روایات، بیشترین تأکید بر زیارت امام حسین (ع) است. امام معصوم نمی‌تواند در صحبت‌هایش اغراق کند و تک تک کلماتی که می‌گوید حجت به حساب می‌آید. امام باقر (ع) فرمودند: أما لو کان قریبا منّا لاتّخذناه هجرة. اگر قبر آن حضرت نزدیک ما بود به سوی آن هجرت می‌کردیم. (۱)
کم توجهی به زیارت امام حسین (ع) و عتاب شدید اهل بیت(ع)
اهل بیت (ع) کسانی را هم که نسبت به زیارت امام حسین (ع) کم‌توجه بودند به شدت عتاب می‌کردند. علی بن میمون صائغ از امام صادق (ع) نقل کرد که آن حضرت فرمود: یا علیّ بلغنی أنّ قوماً من شیعتنا یمرّ بأحدهم السنة و السنتان لا یزورون الحسین. قلت: جعلت فداک انّی أعرف اُناساً کثیرة بهذه الصفة، قال: أما والله لحظّهم أخطأوا و عن ثواب الله زاغوا و عن جوار محمد (ص) تباعدوا. ای علی! به من خبر رسیده که قومی از شیعه ما یک سال و دو سال بر یکی از آنها می‌گذرد و حسین (ع) را زیارت نمی‌کنند! عرض کردم: جانم به قربانت! من مردم بسیاری را با این صفت می‌شناسم. فرمود: آگاه باش به خدا سوگند! به خیر و سعادت نرسیدند و از ثواب خداوند تعالی منحرف و از مجاورت محمد (ص) دور شدند. (۲) بین غنی و مستضعف هم فرقی قائل نشدند و در حدیث دیگری فرمودند: حق علی الغنی أن یأتی قبر الحسین (ع) فی السنة مرّتین، و حقٌ علی الفقیر أن یأتیه فی السنة مرّه. بر ثروتمند لازم است که سالی دوبار به زیارت قبر حسین (ع) برود و بر فقیر لازم است که سالی یک بار به زیارت قبر آن حضرت برود. (۳)
نمی‌شود کسی به امام حسین (ع) علاقه‌مند باشد، اما مشتاق زیارتش نباشد
خیرخواهی خدا راجع به بنده‌اش در علاقه به امام حسین (ع) است و علاقه به امام حسین در کنار علاقه به زیارت امام حسین (ع) ذکر شده است و نمی‌شود کسی به امام حسین (ع) علاقه‌مند باشد، اما مشتاق زیارتش نباشد. امام صادق (ع) در این باره می‌فرمایند: قال مَن أرادَ به الخیر قَذَفَ فی قلبهِ حُبُّ الحسینِ علیه اسلام و حُّبُ زیارتهِ وَ مَن أرادَ الله بِهِ السّوءَ قَذَفَ فی قلبهِ بُغضَ الحسینِ علیه السلام و بُغضُ زیارته. هرکس که خداوند خیرش را بخواهد، حب امام حسین علیه السلام و حب زیارتش را در قلب او می‌اندازد و هر که را خداوند بدیش را بخواهد، بغض نسبت به امام حسین علیه السلام و بغض زیارت آن حضرت را در قلب او می‌اندازد. (۴)
حسرت زیارت نرفتگان در روز قیامت
حضرت صادق (ع) شیعیان را از حسرت روز قیامت انذار می‌دهند و می‌فرمایند: ما مِن احدٍ یومَ القیامةِ إلا و هو یَمتَنی أنّه زارَ الحسینَ بن علی (ع) لمّا یری لَمّا یَری لِما یُصنَعُ بِزُوّارِ الحسین بن علی مِن کَرامَتِهِم علی الله. هیچ کس نیست در روز قیامت مگر اینکه آرزو می‌کند ای کاش امام حسین علیه السلام را زیارت کرده بودم؛ آن هنگام که می‌بیند با زوار امام حسین علیه السلام چه می‌کنند و چقدر نزد خداوند مورد کرامت واقع می‌شوند. (۵)
خداوند در قرآن کریم درباره جایگاه پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) می‌فرماید: و ما ینطقُ عن الهواء. و از این آیه استنتاج می‌شود که هر آنچه پیغمبر انجام می‌دهد و می‌گوید برای ما حجت است. به عبارت دیگر تک تک واژه‌های معصوم حجت است و در آن اغراق جایی ندارد. امام باقر که خود مصداق لاینطق عن الهواست، می‌فرماید: لو یعلم الناس ما فی زیارة الحسین (ع) من الفضل لماتوا شوقاً و تقطّعت أنفسهم علیه حسراتٍ. قلتُ و ما فیهِ، قالَ مَن زاره شَوقاً إلیه کَتَبَ اللهُ لهُ ألفَ حجّةٍ متقبلةٍ و أالف عمرةِ مبرورةٍ و أجر ألف شهیدٍ من شهداء بدر و أجر ألف صائم و ثواب ألف صدقةٍ مقبولةٍ و ثواب ألف نَسَمَةٍ اُریدَ بِها وجهُ الله. اگر مردم می‌دانستند، زیارت امام حسین علیه السلام چقدر فضیلت و ثواب دارد، به درستی که از شوق می‌مردند و نفس‌هایشان از روی حسرت بند می‌آمد. گفتم: چقدر فضیلت دارد؟حضرت فرمودند: هر کس امام حسین علیه السلام را زیارت کند، از روی اشتیاقی که به او دارد، خدا برایش هزار حج مقبول و هزار عمره مبرورة و اجر هزار شهید از شهدای بدر و اجر هزار روزه‌دار و ثواب هزار صدقه قبول شده و ثواب هزار بنده آزاد کردن که مراد از آن رضای خدا باشد، می‌نویسد. (۶)
فرزند مبارکشان حضرت صادق (ع) نیز می‌فرمایند: والله لو أنی حدّثتکم فی فضلٍ زیارتهِ لترکتم الحج رأساً و ما حجّ أحد و وَیْحَکَ أما عَلِمتَ أن الله سبحانهُ اتّخَذَ کربلاءَ حَرَماً آمناً مبارکاً قبل أن یتّخِذَ مکّةَ حرماً. به خدا قسم، اگر در فضیلت زیارت امام حسین علیه‌السلام با شما سخن می‌گفتم، قطعا حج را به طور کلی رها می‌کردید و هیچکدام از شما حج نمی‌رفت. مگر نمی‌دانی که خداوند سبحان قبل از اینکه مکه را حرم خود بگیرد، کربلا را حرم امن و مبارک خود گرفت. (۷)
رضایت اهل بیت (ع) در زیارت امام حسین (ع)
در احادیث فراوانی بر این مساله تأکید شده که رضایت خدا در رضایت اهل بیت (ع) است. از جمله مسائلی که رضایت خدا و رضایت اهل بیت (ع) را در بر دارد، زیارت امام حسین (ع) است. امام صادق (ع) در این باره می‌فرمایند: و لو یعلم الزائر للحسین (ع) ما یدخل علی رسول الله (ص) من الفرح و إلی أمیرالمؤمنین و إلی فاطمة و إلی الأئمة (ع) و الشهداء مِنّا أهل البیتِ و ما یَنقَلِبُ بِهِ مِن دُعائِهم لَهُ وَ ما لَهُ فی ذلک مِن الثّوابِ فی العاجِلْ و الآجِلِ و المذخورِ لهُ عندالله لَأحبّ أن یَکون ما ثَمّ دارَهُ ما بَقیَ وَ إنّ زائرهُ لَیَخرُجُ مِن رَحلِهِ فما یقع قدمه علی شئ إلّا دَعا له فإذا وقعت الشّمس علیه أکلت ذنوبهُ کما تأکُلُ النّار الخطب و ما تُبقی الشّمس علیه من ذنوبهِ شیئاً فینصَرفُ و ما علیه ذنبٌ و قد رفع له من الدّرجات ما لا ینالُهُ الْمُتَشَحِّطُ فی ذِمِه فی سبیل الله و یوکّل بِهِ مَلَکُ یقومُ مقامهُ و یستُغفِرُ‌لَه حتّی یَرجِعَ إلی الزیارةِ أو یمضی ثلاثُ سنین أو یومتَ. اگر زائر امام حسین علیه السلام می‌دانست به واسطه این زیارت که چقدر شادی و سرور بر رسول خدا (ص) و بر امیرالمؤمنین علیه السلام و بر حضرت فاطمه علیهاالسلام و به شهدا از ما اهل بیت وارد می‌آید و اگر می‌دانست آنچه از دعای ایشان به واسطه زیارتش، هنگامی که برمی‌گردد و آنچه را که از ثواب در همین دنیا و در آخرت خواهد داشت و آنچه را که برای او پیش خداوند ذخیره شده است، هر آینه دوست می‌داشت که آنجا (کربلا) خانه‌اش می‌بود. همانا زائر امام حسین علیه السلام از این مسافرت برمی‌گردد و گام بر چیزی نمی‌گذارد؛ مگر اینکه برای او دعا می‌کند و هنگامی که خورشید بر او می‌تابد، گناهانش را از بین می‌برد، همانطور که آتش هیزم را از می‌سوزاند و خورشید چیزی از گناهان او باقی نمی‌گذارد. پس برمی‌گردد در حالی که هیچ گناهی بر او نیست و برای او درجاتی رفیع خواهد شد که کسی که در خون خود در راه خدا غوطه‌ور است بدان نمی‌رسد و فرشته‌ای به جای او موکل خواهد شد و برای او استغفار می‌کند؛ تا اینکه دوباره به زیارت برگردد، یا اینکه سه سال بگذرد یا تا وقتی که بمیرد. (۸)
پی نوشت‌ها:
۱- کامل الزیارات، باب ۹۷، حدیث ۱۰
۲- کامل الزیارات، باب ۹۸، حدیث ۸
۳- کامل الزیارات، باب ۹۸، حدیث ۱
۴- وسائل الشیعه ، جلد ۱۴، صفحه ۴۹۶
۵- وسائل الشیعه، جلد ۱۴، صفحه ۴۲۴
۶- وسائل الشیعه، جلد۱۴، صفحه ۴۵۳
۷- وسائل الشیعه، جلد۱۴، صفحه ۵۱۴
۸- مستدرک الوسائل، جلد۱۰، صفحه ۳۴۳
