آیت‌الله مکارم شیرازی در بیستمین اجلاسیه اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم که در سالن همایش‌های مدرسه علمیه امام کاظم (ع) قم برگزار شد، با اشاره به روایتی از پیامبر گرامی اسلام (ص) اظهار کرد: بخشنده‌ترین افراد بعد از خدا و پیامبر، کسی است که علمی را بیاموزد و آن را نشر بدهد.
وی ادامه داد: شما نیز علمی را آموخته اید و از طریق تدریس و تبلیغ آن را نشر می‌دهید از این رو معلوم می‌شود تعلم علم به تنهایی کافی نیست، انسانی که گنجینه‌ای از علوم داشته باشد و دیگران از آن نفعی را نبرند هیچ فایده‌ای ندارد؛ یک عالم واقعی هرچند از دنیا برود، ولی با توجه به آثار و شاگردانی که دارد همیشه زنده می‌ماند.
این مرجع تقلید افزود: یک استاد باید ناشر علوم برای همه اعصار باشد، بنابراین عالمان زنده هستند و مردم جهان نه تنها در زمان حیات این علما بلکه بعد از مرگشان نیز می‌توانند از وجود آن‌ها استفاده کنند.
وی در ادامه با اشاره به نشانه‌های یک استاد موفق در حوزه خاطرنشان کرد: اولا باید همیشه پیش از درس مطالعه دقیق داشته باشد هرچند یک درس برای استاد به علت تکرار زیاد در سینه او ثبت شده باشد، ثانیا باید مطالب را دسته بندی شده در اختیار طلاب قرار بدهد که تأثیر بسیار زیادی خواهد داشت.
آیت‌الله مکارم شیرازی عنوان کرد: شما می‌بینید که رهبر معظم انقلاب همیشه سر کلاس درس، نوشته‌هایی دارند و آن‌ها را به صورت منظم بیان می‌کنند و در سخنرانی‌های خود نیز این مطلب را رعایت می‌کنند، مسأله سوم توجه به خلاصه درس یا چکیده نویسی و بیان آن‌ها برای شاگردان است.
این استاد برجسته حوزه ادامه داد: بحث دیگر توجه دقیق به اشکالاتی است که از سوی طلاب مطرح می‌شود، مخصوصا اگر این شجاعت را داشته باشید که اگر اشکال را وارد دانستید حق را به طلاب بدهید و حتی بالاتر برخی از اساتید ما اشکال شاگرد را مطرح و آن را پرورش می‌دادند از این رو نباید استاد از اشکالات مکرر عصبانی شود که در این صورت ارزش کار خود را از دست می‌دهید.
این مفسر قرآن دادن وقت به شاگردان بعد از درس برای بیان اشکالات را از دیگر نشانه‌های یک استاد برجسته عنوان کرد و گفت: مسأله مهم دیگر استفاده از بیان روشن است و فکر نکنید که اگر خیلی درس را روشن کنید تهمت سبک شدن درس را به شما می‌زنند، چون خود قرآن هم می‌گوید ما این کتاب را زبان روشن برای شما فرستادیم (بلسان عربی مبین).
وی اضافه کرد: باید شاگردان به مطالعه و مباحثه دعوت شوند تا پرورش پیدا کنند، همیشه از طلبه‌ها بخواهید که منظم سر کلاس درس حاضر شوند و مباحثه را که یکی از سنت‌های اصلی حوزه است را فراموش نکنند و در کنار آن تدریس را هرچند برای یک یا دو نفر شروع کنند.
آیت الله مکارم شیرازی تصریح کرد: سعی کنید طلاب را در امور پژوهشی تشویق کنید یعنی یک موضوعی را برای شاگردان خود در نظر بگیرید و از آن‌ها بخواهید که مطالعه و پژوهش در آن زمینه داشته باشند و برای آن‌ها مشوق‌هایی نیز اعم از مشوق‌های مادی و معنوی در نظر بگیرید.
این مرجع تقلید در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر ورود اساتید به بیان مسائل روز خاطرنشان ساختند: شما اصرار داشته باشید که به مسائل جدید جامعه بپردازید تا معلوم شود که حوزه علمیه، درد‌ها و مشکلات جامعه را درک می‌کند تا تهمت بیجای به روز نبودن دیگر به حوزه زده نشود.
وی تأکید کرد: درس اخلاق و تذکرات اخلاقی از اهم واجبات برای اساتید است و خودتان هم الگوی علمی اخلاق برای طلاب باشید تا اگر زندگی شما را دیدند شیوه زندگی یک عالم مسلمان واقعی با تقوا را در عمل ببینند، چراکه استاد هم باید آموزش دهنده علم و هم آموزش دهنده اخلاق باشند.
وی در ادامه قصد قربت و نیت الهی را در تدریس ضروری عنوان کرد و گفت: اگر از عهده یک درس بر نمی‌آییم وقت طلاب را نگیریم چراکه درس دادن برای استاد مهم است و کتاب فرقی ندارد از این رو اگر نمی‌توانیم در برخی کتب سطوح عالی وارد شویم هیچ اشکالی ندارد که کتاب‌های سطوح پایین‌تر را آموزش بدهیم.
آیت الله مکارم شیرازی خطاب به مدیر و اعضای شورای عالی حوزه‌های علمیه عنوان کرد: ما دشمنان زیادی در داخل و خارج برای حوزه داریم و باید سعی کنیم حوزه را حفظ کنیم و بدانیم خیلی از افراد می‌خواهند عظمت و موقعیت آن را بی رنگ یا کمرنگ کنند و همچنین دروس آزاد که مزایای بیشتری نسبت به مدارس دارد مورد توجه قرار بگیرد و باید اصل قرار بگیرد.
وی بیان کرد: مسأله دیگر آن است که حوزه را مرکز تدریس پایه‌های پایین قرار ندهیم به همین جهت برای دروس سطح یک حوزه‌های شهرستان‌ها را تقویت کنید تا بتوانید بیشتر به سطوح عالی بپردازید، چراکه حوزه باید دانشگاه عالی اسلام باشد؛ راه تقویت حوزه‌های شهرستان‌ها نیز این است که اساتیدی که زمینه ورود به شهرستان‌ها دارند را برای این کار تشویق کنیم.
آیت الله مکارم شیرازی با اشاره به این که اساتید باید احساس مسؤولیت داشته باشند، گفت: البته ورود اساتید به حوزه‌های شهرستان‌ها نیاز به مقدماتی دارد که مدیریت حوزه باید این مسأله را مورد توجه داشته باشد.
وی در پایان خطاب به اساتید حوزه عنوان کرد: کمک‌های مالی به شاگردان را اگر در توان دارید نیز فراموش نکنید که دو بعد دارد یک بعد مربوط به کسانی است که وضعیت مالی خوبی ندارند و بعد دیگر مربوط به طلابی است که در درس جنب و جوش بیشتری دارند، از این رو به طور کلّی همه را برای تشویق در یک سطح قرار ندهید.
