در حالی که عربستان از دو سال پیش موضوع عرضه عمومی سهام شرکت ملی نفت خود (آرامکو) را در بازار بورس مطرح کرده است. در این دو سال مسؤولان سعودی با بازارهای جهانی بورس و بانک‌های بین‌المللی حتی خود شخص دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا با هدف تبلیغ این پروژه وارد مذاکره شدند.
عرضه سهام این شرکت در بازار بورس اساس برنامه اصلاحات وعده داده شده در عربستان است و این بزرگترین پروژه در نوع خود در این کشور است.
اما این طرح طی ماه‌های گذشته با کارشکنی‌هایی روبه‌رو شد و دو بخش بین‌المللی و داخلی عرضه عمومی اولیه سهام این شرکت را لغو کردند. دلیل آن ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان و پدر ولیعهد جوان یعنی محمد بن سلمان است. وی در این طرح مداخله کرده و سه منبع مرتبط و آگاه به مسائل کشور این خبر را فاش کردند.
برخی معتقدند، نگرانی‌هایی درباره پایبندی به شفافیت نسبت به این امر وجود دارد زیرا در پی بازداشت‌های اعضای خانواده سلطنتی و وزیران و تجار در کمپین اقتصادی عربستان نگرانی‌ها در این باره تقویت شد.
منابع گفتند، به رغم تصمیم ملک سلمان که لطمه‌ای به برنامه بن سلمان است، ولیعهد همچنان نفوذ خود در سیاست عربستان را حفظ خواهد کرد و می‌خواهد نشان دهد که همچنان حرف آخر را در آینده کشورش می‌زند.
یک منبع که خواست نامش فاش نشود، گفت: این تصمیم بعد از ملاقات پادشاه سعودی با افراد خاندان سلطنتی، بانکداران و مدیران ارشد حوزه نفت از جمله مدیر سابق اجرایی آرامکو گرفته شد. رایزنی‌هایی در این باره طی ماه رمضان آغاز و اواسط ژوئن خاتمه یافت.
این منابع تاکید کردند، شخصیت‌هایی که ملک سلمان با آنها مذاکره کرده به او گفتند، طرح اولیه هرگز به نفع عربستان نخواهد بود و حتی ممکن است تاثیر منفی بر عربستان بگذارد.
این منابع نگرانی اصلی این شخصیت‌ها را در طرح عرضه عمومی اولیه سهام دانستند که آرامکو را به افشای کامل جزئیات مالی‌اش وادار خواهد کرد.
به گفته این سه منبع، در اواخر ژوئن ملک سلمان نامه‌ای به دفتر سلطنتی فرستاد و در آن خواستار لغو عرضه عمومی سهام آرامکو شد.
یک منبع تاکید کرد: خب، تصمیم ملک سلمان به منزله حرف آخر است که باید اجرایی شود.
چهار مقام داخلی این حوزه ۲۲ اوت به خبرگزاری رویترز گفته بودند که پیوستن "آرامکو" به بازار بورس فعلا انجام نخواهد شد و عربستان این روند را متوقف کرده است اما از قرار معلوم دولت سعودی قصد ورود غول نفتی "آرامکو" به بازار بورس را کنار نگذاشته و گزارش‌هایی را که در این زمینه منتشر شده تکذیب کرده است.
حال آنکه گزارش‌ها از انحلال تیم رایزنی مالی این پروژه خبر می‌داد.
خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان روز پنجشنبه ۲۳ اوت اعلام کرد که دولت عربستان برای ورود "آرامکو" به بازار بورس، منتظر لحظه‌ای است "که شرایط ایده‌آل باشد".
وزیر انرژی عربستان با این همه تاریخ جدیدی برای پیوستن "آرامکو" به بازار بورس اعلام نکرد.
این مسؤول سعودی افزود: مالک سهام شرکت آرامکو دولت عربستان است و ملک سلمان اداره روند عرضه عمومی اولیه را به ولیعهد و کمیته‌ای شامل وزیران انرژی، مالی و اقتصاد واگذار کرده و این تصمیمات مربوط به ماهیت این طرح و زمان عرضه آن را کمیته اتخاذ خواهد کرد و به دولت ابلاغ می‌کند تا با آن موافقت کند.
روزنامه عبری زبان هاآرتص نیز مقاله‌ای از دیوید روزنبرگ را منتشر کرد که در آن به بررسی تصمیم عربستان درباره لغو عرضه عمومی سهام شرکت نفتی آرامکو پرداخته است.
وی گفت: این اقدام عربستان تمامی نقص‌ها و مشکلات کمپین اصلاحات محمد بن سلمان را به نوعی نشان داد. سهام آرامکو بخش مهمی از برنامه‌های بلندپروازانه اصلاحات اقتصادی عربستان نبود اما مسائل مرتبط به این اقدام عربستان بر ماهیت دیدگاه ۲۰۳۰ سایه انداخته است.
روزنبرگ می‌افزاید: درست است که عرضه سهام به طور کلی متوقف نشده اما به تعویق انداخته شده است و دولت متعهد است که عرضه اولیه را در آینده براساس شرایط مناسب و در زمان مناسب انجام دهد. آنچه اکنون واضح است این است که چشم‌انداز ۲۰۳۰ روند تغییر و اصلاحی نبود که محمد بن سلمان وعده آن را داده بود.
وی گفت: ولیعهد عربستان دو مشکل دارد. اول اینکه می‌خواهد در زمانی از این کمپین اصلاحات حمایت مالی کند که قیمت نفت کاهش یافته و کشور با کسری بودجه مواجه است.
این نویسنده همچنین به پرونده حقوق بشر در عربستان و قطع روابط با کانادا به دلیل انتقاد از این وضعیت، بازداشت سعد حریری، نخست‌وزیر لبنان برای دو هفته و کمپین علیه قطر و جنگ در یمن و بازداشت شاهزادگان به اتهام فساد به عنوان دومین دلیل پرداخت و گفت که همه این مسائل به سرمایه‌گذاران خارجی و عربستانی می‌فهماند که چیز زیادی در عربستان تغییر نکرده است برای همین نمی‌توانند تصور کنند که قانونی وجود دارد و سرمایه‌گذاری‌هایشان امن خواهند بود.
گفتنی است که پیوستن "آرامکو" به بازار بورس، بزرگترین ورود به این بازار به شمار می‌رود. به گفته محمد بن سلمان این گام باعث می‌شود که ۱۰۰ میلیارد دلار وارد صندوق دولت شود.
دولت عربستان قصد دارد بدین منظور پنج درصد این شرکت نفتی را بفروشد. البته در میان خریداران بالقوه تردیدهایی هم درباره ارزش ۲۰۰۰ میلیاردی این غول نفتی ابراز شده است.
پیوستن "آرامکو" به بازار بورس، بخشی از اصلاحات اقتصادی عربستان است. دولت عربستان در سال ۲۰۱۶ تصمیم در این باره را اعلام کرد اما تاکنون چند بار عملی کردن آن را به تعویق انداخته است. علت این تعویق "شرایط نامناسب در بازارهای مالی جهان" اعلام شده است.
عربستان سعودی به دلیل کاهش بهای نفت در سه سال گذشته با کسری بودجه‌ی عظیمی روبه‌رو بوده است. محمد بن سلمان می‌خواهد با درآمد کلان از طریق ورود "آرامکو" به بازار بورس، پروژه اصلاحات اقتصادی عربستان به نام Vision ۲۰۳۰ را تامین مالی کند و وابستگی این کشور به درآمدهای نفتی را کاهش دهد.
نقشه‌هایی که بدین منظور کشیده شده، از جمله شامل یک پروژه غول‌آسای زیرساخت‌ها میان دریای سرخ و خلیج عقبه است. عربستان می‌خواهد در این منطقه در یک بخش صنعتی به مساحت ۲۶ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع، حدود ۵۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کند.
قرار است در این بخش شرکت‌های مختلفی از حوزه اقتصاد انرژی و آب گرفته تا بیوتکنولوژی و نیز بخش‌های سرگرمی فعالیت کنند. عربستان سعودی برای جلب سرمایه‌گذاران بین‌المللی قصد دارد به بخش‌هایی از این منطقه خودمختاری بدهد.
